Zehirlenme türleri ve belirtileri

Zehirlenme yediğimiz besinden, dumandan, gazdan ya da zehirli bir böceğin ısırmasından dolayı vücudun değişik şekilde tepki vermesidir. Çeşitli nedenlerden dolayı vücuda toksik bir maddenin girmesi ile vücudun normal fonksiyonlarının bozulmasına zehirlenme denir. Vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar veren, yenilen, solunan veya tene temas ederek vücuda giren her türlü yabancı maddenin toksik olduğu varsayılır. Zehirlenme nasıl meydana gelir?

Zehirlenme üç yolla meydana gelmektedir.

Sindirim yoluyla: 

En sık rastladığımız zehirlenme şekli yediğimiz besinlerden kaynaklanandır. Genellikle ev yada bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkol sindirim yolu ile zehirlenmeye neden olmaktadır.

Solunum yoluyla:

Genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri vb. maddelerin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur.

Cilt yoluyla: 

Böcek sokmaları, hayvan ısırmaları, ilaç enjeksiyonu, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin vücuda direkt deri aracılığı ile girmesiyle emilmesi ile zehirlenme olur.

Evlerde veya endüstride kullanılan gazların solunum yolu ile vücuda girmesi, sobadan, şofbenden sızan gaz, ya da zirai tarım ilaçlarının vücudumuza temas etmesi de, zehirli maddenin ağız yolu ile vücuda girmesi kadar etkili ve tehlikeli ve öldürücüdür.

Zehirin özelliğine göre, müdahalenin hızlı yapılmasına göre vücutta yarattığı etkiler farklı olur. Zehirlenmede bazı durumlarda mide bulantısı, kusma görülürken kişi kendini kaybetmiş ya da bilincini yitirmiş olabilir. Görme bozukluğu, mide bulantısı, kusma ve ishal gibi semptomlar, zehirlenmenin önemli belirtilerindendir. Ayrıca, hastanın cildinde kızarıklık, yanık ve diğer belirtiler gözleniyorsa zehirli temas etmiş olabileceği düşünülür.

Pestisitlerle Zehirlenme

Tarımdaki zararlılara karşı kullanılan ilaçlar ile böcek ilaçları ve fare zehirleri genel olarak pestisit olarak adlandırılır. Pestisitlerle zehirlenmeler ilaçlama yaparken koruyucu önlemlerin alınmaması, kaza ile içilmesi, pestisitlerin özellikle çocuklar başta olmak üzere, insanların yanlışlıkla bu ilaçlarla temas etmeleriyle olmaktadır.

İlaçlamalar sırasında veya sonrasında, pestisitlerin su ve gıdalara karışmasıyla da zehirlenmeler gelişebilmektedir.Nadiren de kasıtlı olarak insanların yiyeceklerine veya içeceklerine katılmasıyla da zehirlenmeler görülebilmektedir. Kusma, ishal,

Ter, tükürük ve gözyaşı artışı,

İdrar kaçırma,

Solunum sıkıntısı,

Göz bebeğinde büyüme veya küçülme,

Nabız artışı,

Kaslarda zayıflamalar, kasılmalar ve kramplar şeklinde gelişebilmektedir.

Bu gibi şikâyetleri olan kişilerin derhâl en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekmektedir.

Botulismus Zehirlenmesi

Botulismus zehirlenmesi (botulizm), bakteri toksinlerinin, başta konserveler olmak üzere değişik yiyeceklerle alınması sonucu meydana gelen bir zehirlenmedir. Toksin bulunduran gıdaların yenmesinden yaklaşık 12-36 saat sonra zehirlenme belirtileri görülmeye başlar.

Botulismus zehirlenmesinde:

Çift görme,

Göz kapağının düşmesi,

Göz bebeğinin genişlemesi,

Ağız kuruluğu,

Yutma güçlüğü,

Ses kısıklığıdır.

Ayrıca, felçler ve solunum yetmezliği de görülebilmektedir.

Mantar Zehirlenmesi 

Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze, kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir.

Mantar zehirlenmeleri, doğal alanlarda yetişen zehirli mantarların yenmesiyle oluşur.

Mantarda bulunan zehrin niteliğine göre etkisi değişir. Belirtiler, zehirli mantarın yenmesini takiben 2-6 saat sonra;

Sersemlik,

Uykuya meyil,

Tansiyon düşüklüğü,

Bulanık görme,

Yüz ve boyunda kızarma,

Nabızda artış,

Ağızda metal tadı,

Bulantı ve kusma ile

Terleme görülebilir.

İleri durumlarda karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler, sonuçta müdahale edilmezse koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir.

Ev Kimyasallarıyla Zehirlenme

Evde kullanılan kimyasalların kazara içilmesi veya ürünlerin yanlış kullanılmaları sonucu meydana gelebilmektedir. Özellikle de çocuklarda görülmektedir. Ayrıca, intihar etmek maksadıyla da ev kimyasallarını kullanarak zehirlenebilmektedirler.

Belirtileri Nelerdir?

Ev kimyasalları ağız ve solunum yoluyla alınabilir veya bu kimyasallar deri ve göze temas ederek etkileyebilir.

-Bulantı

-Kusma

-İshal

-Gözde, deride ve üst solunum yollarında tahriş (irritasyon)

-Solunum sıkıntısı

Zehirlenme belirtileri, alınan veya temas edilen ev kimyasalının özelliğine ve kimyasalın alınma yoluna göre değişebilmektedir. Ev kimyasallarının etkilediği aşağıdaki belirtiler görülebilir.

Karbonmonoksit kömür, petrol, doğalgaz ve odun gibi yapısında “karbon” bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucu oluşan ve bu yakıtların yanması sonucu oluşan dumana maruz kalarak zehirlenmedir. Baca sistemlerinin iyi çekmemesi, yangınlar ve araçların kapalı garajlarda çalıştırılması gibi durumlarla, rüzgârlı ve fırtınalı havalarda sobaların çekmemesi karbonmonoksit birikimi sonucu olabilmektedir. Akut zehirlenmelerde:

Şiddetli baş ağrısı,

Güçsüzlük ve halsizlik,

Baş dönmesi,

Görmede kayıp,

Unutkanlık,

Bulantı ve kusma,

Göğüs ağrısı,

Bayılma,

Dikkat bozukluğu,

Vücutta uyuşmalar.

Karbonmonoksit zehirlenmesi ölümle de sonuçlanabilen çok ciddi bir zehirlenme olduğundan, gazın oluşma ihtimali olan yerlerde bulunan kişilerde yukarıda verilen belirtilerin görüldüğünde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.