Yutma Guclugu Bogaz Yutkunma Guclugu

Yutma Güçlüğü, Yutkunma Güçlüğü

Akut disfajinin en sık rastlanan nedenleri enflamatuar hastalıklar ve yabancı cisim­lerdir. Kronik disfajide ise önce yutma iş­levinin hangi evrede bozulmuş olduğu saptanmalıdır. Yutmanın ilk iki evresiyle (lokmanın boğazın gerisine itildiği ve yut­ma refleksinin başladığı evreler) ilgili dis-fajiler nöromusküler bozukluklara bağlıdır ve daha ender görülür (örn. multipl skle­roz, arka fossa ameliyatlarından sonra, medulla enfarktüsü sonucu alt bulber sinir felci). Dil hareketleri kesinlikle incelenme­lidir. Dildeki fasikülasyonlar alt motor nö­ron tutulumunu gösterir. Velofaringeal ye­tersizlik (damak) de medulla düzeyinde nörolojik tutulumu gösterir. Uvulanın asi­metrik hareketi genellikle tek yanlı vagus siniri tutulumunda gözlenir.

İstemsiz yutma refleksinin başlamasından sonraki disfajiler daha sıktır ve çoğunluk­la laringofarinks ve özofagustaki lezyonla-ra bağlıdır. Özofagus lümeninin dışarıdan baskı altında kalması ya da skleroderma gibi özofagus duvarını tutan hastalıklar da yutma güçlüğüne neden olabilir. Yutma­nın üçüncü evresindeki organik nedenler arasında postkrikoid karsinom laringofa-rinksin başka habis tümörleri, hipofaringeal divertikül, özofagusun selim darlıkla­rı, kardiya akalazyası ve özofagus karsino-mu sayılabilir. Hasta disfajiye bağlı olarak kilo vermişse, yutma sırasında ağrı kulağa vuruyorsa, ses tonu değişmişse ya da re-gürjitasyon sonucu yedikleri ağzına geliyorsa disfajinin organik bir nedene bağlı olduğu düşünülmelidir. Bazı hastalar bo­ğazlarına bir şeyin sürekli takıldığını ve boğazlarında bir baskı duyduklarını belir­tir. Bunlarda çoğu kez hiçbir organik ne­den bulunmaz. Globus histerikus adı veri­len bu hastalık çoğunlukla kadınlarda gö­rülür. Söz konusu hastalığın nedeni kriko-faringeus kası spazmı ya da gastroözofa-geal reflü olabilir.

Hastanın öyküsünde daha çok sıvı gıda­larda disfaji görülmesi nörolojik tutulmayı gösterir. Alt özofagus tıkanıklıkları çoğun­lukla daha yukarıda bir tıkanıklık hissine neden olduğu için lezyonun düzeyini sap­tama açısından yanıltıcı da olabilir. Farinks ve damak muayenesinde hareket kaybı saptanabilir. Fossa priformiste tükrüğün ya da yiyeceklerin birikmesi fiziksel bir tı­kanma bulgusudur.

Lateral boyun grafileri postkrikoid karsi-nomda larinks ile omurga arasındaki yu­muşak doku şişliğini gösterebileceğinden yararlı olabilir. Yutmanın hastaya baryum içirilerek radyolojik olarak incelenmesi ve videoya kaydedilmesi röntgen filminden daha değerli bilgiler sağlayabilir.

En iyi değerlendirme yöntemlerinden biri endoskopidir. Fiberoptik endoskoplarla özofagus gözlenerek, gerektiğinde biyop­si alınabilir, rijid endoskoplarla ise larinks lezyonları gözlenebilir.

Yutma güçlüğüne neden olan hastalıklar­dan selim darlıklar kronik özofajit sonra­sında gelişebilir ve genellikle uzun süreli mide reflüsü ile ilişkilidir. Tedavi olarak endoskopik dilatasyon ile birlikte mide reflüsünü ve mide asit salgısını önlemeye yönelik önlemler (antasidler: sodyum bi­karbonat, kalsiyum karbonat; aljinik asit, 4 x 500 mg; H2 reseptör antagonistleri: simetidin, famotidin, ranitidin; asit pompası inhibitörleri: lansoprazol, omeprazol 2 x 200 mg) alınmalıdır.

Yiyeceklerin özofagustan mideye serbest­çe geçmesini engelleyen nöromüsküler bir hastalık olan akalazya ise kardiyomi-yotomiyle (Heller ameliyatı) tedavi edile­bilir.

Orofarinks ve laringofarinksi tutan nöro­müsküler hastalıklarda krikofaringeal mi-yotomi (krikofaingeus kasının dıştan içe hipofarinks mukozasına kadar ayrılması) yapılır. Bu yöntem lokmanın ağızdan fa-rinkse geçtiği sırada değil de, krikofarin-geus düzeyindeki tıkanmalara bağlı oldu­ğu durumlarda etkilidir.
Ameliyat edilemeyen özofagus karsinomlarına bağlı disfajilerde endoskop yardımıyla metal ya da plastik tüp yerleştirile­rek yardımcı olunabilir. Şiddetli disfajiler­de hastanın beslenebilmesi için nazogastrik tüp ya da gastrostomi gerekebilir. Has­tayı fazla rahatsız etmeyen çok ince bir nazogastrik tüple besleyici değeri yüksek sıvılar sürekli ya da aralıklı infüzyon biçi­minde verilebilir. Hastanede kalması ge­rekmeyen ve kendisini besleyebilen hasta­lara gastrostomi uygulanabilirse de birçok hastanın yakınması olan tükrüğünü yutma güçlüğü açısından fazla bir yararı olmaz. Tükrük salgısı yan etkilerin sıklığına kar­şın antikolinerjik ilaçlarla ya da tükrük bezleri denerve edilerek (timpanik nörek-tomi ve korda timpaninin kesilmesi) azal­tılabilir.

Yiyeceklerin larinkse kaçması larinkse gi­rişin epiglotla kısmen kapatılmasıyla (epiglottopeksi) önlenebilir. Bazen kapak­lı bir trakeostomi tüpü gerekebilir.