10 binden fazla by-pass ameliyatı yapan kalp cerrahı bilinen klasik kuralları bozdu.
10 binden fazla by-pass ameliyatı yaptı. Ameliyat ettiği hastalarla Ağrı Dağı’na tırmandı, 75 yaş üstü hastaları için dans geceleri düzenledi. Ve geçtiğimiz hafta özür dileyerek yıllarca ‘kalbe zararlı’ diye yasak edilen yumurtaya vize verdi, ‘yiyebilirsiniz’ dedi. Beraberinde yeni tartışmaları getiren ‘yumurta özrü’nün sahibi Prof. Dr. Bingür Sönmez’den kalp sağlığıyla ilgili bayram ettirecek açıklamalar…
Yumurta yasağını özür dileyerek kaldırdınız… Neden şimdi?
Söyleniyordu, biliniyordu zaten. Bazı meslektaşlar “önceden söylemiştik” diyorlar. E söyleseydiniz kendi aranızda konuşuyordunuz.
Siz nasıl cesaret ettiniz?
Bilimsel Tavukçuluk Kongresi’ne beni onur misafiri olarak çağırdılar. Önce arayıp sordular “Hocam yumurta hakkında ne düşünüyorsunuz” diye, ben de bildiklerimi söyledim. “Bizim onur misafirimiz olur musunuz?” dediler. Bir gittim ki kongre benim üzerime kurulmuş.
Yumurtanın zararlı olmadığı ne kadar zamandır saklanıyordu?
90’lı yılların başında fark edildi. Çünkü bir yumurta 3-4 miligram yükseltiyor kandaki yağı. Kan kolesterol seviyesini yapılmış çalışmalar var. İçindeki kolesterol çok az. Bunun yanında yumurtada iyi kolesterol için yararlı olan Omega 3 var, mineraller, selenyum, doymamış yağ asitleri var. Bunların da yararları çok. Yumurtada kolesterol de var ama çok az. İnsan kan kolesterolünü yükseltecek seviyede değil.
Özür dilenecek başka gıdalar var mı?
Arzu ediliyor ki yarın tereyağından da kırmızı etten de özür dilensin. Henüz onlardan uzağız.
Henüz dediniz. Daha sonra onlardan da özür dileyebilir misiniz?
Şimdilik böyle bir şey yok. Tıp pozitif bir bilim değildir. Bugün doğru dediğimize yarın yanlış diyebiliriz. Bu da onlardan birisi, 40 yıl yumurtaya ‘zararlı’ dedik, şimdi ‘zararlı değil’ diyoruz. Yarın tereyağı ve kırmızı ete ‘zararlı’ diyecek miyiz? Sanmıyorum çünkü onlar çok güçlü doymuş yağ ihtiva eden şeyler.
Kolesterolün söylendiği kadar zararlı olmadığını öne sürenler var. Kolesterolle ilgili doğru sanılan yanlışlar var mı?
Kolesterol yapı taşı. Kolesterolsüz hayat yok. Hormonlarımızı kolesterole borçluyuz, sinir sistemimizin gelişmesini ona borçluyuz, hücrelerimizin, hücre zarımızın yenilenmesini ona borçluyuz. Ama bir dozu var. Fazlası damar sertliğini artırıyor. Kolesterol gerekli, fazlasından korkuyoruz.
Ne kadar fazlasından korkuyorsunuz?
Amerikan Kardiyoloji Derneği’nin standardı var. Toplam kolesterolün 200, kötü kolesterol LDL’nin 100’ü geçmemesi lazım. İyi huylu kolesterolün 45-50’nin üzerinde olması gerekli. Önemli olan insanın kendi ürettiği, iç yapım kolesterol. Koyun ne yiyor: Ot. Aç içini bak, yağ dolu. İnsanlara ot yedirin sadece, gene açın bakın içini, yağ dolu olacaktır. Bizim baş edemediğimiz şey iç yapım kolesterol. Tıp bunun sırrını çözemiyor.
Çay içebilirsiniz ben günde 10 bardak içiyorum
Bir mit de çay ve kahveyle ilgilidir. Çay ve kahve gerçekten söylendiği kadar sakıncalı mı kalp sağlığı için?
Çay da kalp sağlığına iyi geliyor, içebilirler. Bunu kimseye söylemedim. Yıllarca çayı da yumurta gibi yasak ettiler. Ritm bozukluğu olmayan hastalarımıza çayı kalp sağlığı açısından öneriyoruz. Benim günde ne kadar içtiğimi sorma. Günde rahat 10 bardak çay içiyorum. Keyifle içiyorum hem de. Kahve için aynı şeyi söyleyemiyorum. Bütün kahvelerin içinde ritmi hızlandırıcı özellik var. Ama çok sınırlamanın bir anlamı yok. Hastanın çarpıntısı yoksa günde bir Türk kahvesi içebilir. Kalp sağlığı için yaralı mı? Hayır. Ama gerek siyah çay gerek yeşil çay, kalp sağlığı için yararlı.
Günde ne kadar içmeli?
Hastanın kendisine bağlı. Çok abartmadan içsin. Bana soruyorsunuz söylüyorum. Diyecekler ki: “Doktor yumurtacılarla anlaştı çaycılarla da anlaşmış” oldu. Bir sefer bir Antepli iş adamı geldi, bir paket Antep Fıstığını masama koydu: “Hocam iki satır yaz ‘kalbe iyi gelir’ diye, Antep seni ihya etsin” dedi. Nasıl yazayım, bunun yarısı tuz… (Gülüyor) Şimdi yumurtacılar beni ihya edecekler artık, çaycılar bakalım ne yapacaklar?
Fındığı avuç avuç değil günde 7 tane yiyin
Kalp sağlığı için en çok hangi besinleri öneriyorsunuz?
Bol sebze bol meyve bol beyaz et bunları öneriyoruz. İnsanlar beslenmeyi tavsiye ediyoruz ama doğal beslenmenin üstüne çıkınca olmuyor. Kuruyemiş diyoruz; ceviz, fındık diyoruz bu defa avuç avuç yiyorlar. Her şeyi ölçülü yiyin.
Nedir ölçüsü?
Günde 2-3 tane ceviz, 7-8 tane fındık veya badem yemek lazım. Bir avuç fındık yerseniz neredeyse bir çay bardağı zeytinyağına eş değer kalori getiriyor. Aldığınız kalori miktarı önemli. Kalori kiloya dönüşüyor. Kilonuz fazlaysa iç yapım kolesterol artıyor.
Asla yenmemesi gereken şeyler var mı?
Asla yapılmaması gereken şey sigara içmemek bir de yemekleri katı yağ ve hayvani yağlarla yapmayın.
Günde bir yumurta yiyin, tavada da olur
Çocuklar için günde bir, erişkinler için gün aşırı bir, yaşlılar için her gün bir tane öneriyoruz. Haşlanmış olmasını tercih edin. Eğer tavada yapıyorsanız zeytinyağında ama kızartmadan yapıp yiyebilirsiniz. İyi kolesterolün yüksek olması iyidir. Yumurta, içindeki Omega 3 sayesinde bunu yükseltiyor. Tavuk sanayi Omega 3’ten yönünden daha zengin yumurtalar yapmalı. Tavuklar kanola yağı, soyayla beslenmeli.
Yumurta iyi kolestrolü yükseltir
İyi kolesterolün yüksek olması gerekiyor. Yumurta içindeki Omega 3 sayesinde bunu yükseltiyor. Tavuk sanayisinden beklediğimiz Omega 3 yönünden daha zengin yumurtalar yapılması. Tavuklar kanola yağı, soya, mısır besinlerle beslenirse Omega 3 oranı artar.
’Yumurtacılardan ne rüşvet aldın? Aynısını sigara için de söyle’ diyorlar
Bugün bir arkadaşım arayıp dedi ki “Yumurtacılardan ne rüşvet aldıysan aynısını ben sana vereyim. Sigara da sağlığa yararlıdır de” diyor. “Bunun bir bedeli yok, istediğin kadar rüşvet ver bunu söyletemezsin bana” dedim. Çok enteresan sigara için de yıllarca ”faydalı“ denmiş. Benim elimde TEKEL idaresinin, sigaranın faydalarını anlatan reklamları var. İlanlarda “Zihninizi çalıştırır, uykunuzu kaçırır, bağırsaklarınızı çalıştırır, sigara çok iyi bir şeydir”diyor. Bundan sonra sigara için artık geri dönüş yok.
Meslektaşlar ayıp ediyor, ‘Mercedes’i çektim’ diyorum
Bazı meslektaşlarımız ayıp ediyor. “Mercedes’i çektim” diye dalga geçiyorum. Ama yumurta sektörü inanılmaz hareketlendi. Yumurta satan adam “Doktor tavsiyesi bunlar” diye bağırıyor. O günden beri herkes bana bunu soruyor. Çok önemli bir iş adamı aradı “Bingürcüğüm bu sabah sayende şahane bir yumurta yedim” dedi. Akşam bir daha aradı “Sana öğretemedim. Önce bana söyleyecektin, yumurtacıları kontratla bağlayacaktım, bak ne para kazanacaktık” dedi.
İçli köfte, kebap yiyorum ama ayda yılda bir!
Sizin sofranızda neler var?
Size yediklerimi söyleyeyim: İçli köfte yiyorum, paça çorba, işkembe çorbası içiyorum, kaburga dolma yiyorum, kebap yiyorum ama ayda yılda bir… Arada bir bunyarı yemek gerekiyor. Eğer dengeli bir beslenmeniz varsa bunları mükafat olarak yemelisiniz. Bir toplantı yemeğinde et yiyordum. Garson bir peçete getirdi. Peçetenin üstünde “Hocam ayıp olmuyor mu?” yazıyor. Karşı masadan bir dostum göndermiş. Peçetenin arkasına şöyle yazdım: “Sevgili dostum, hayat iki brokoli, iki Brüksel lahanasıyla geçmiyor.” Sağlıklı beslenmenin prensibi bu: “Hayat iki brokoli iki Brüksel lahanasıyla geçmez.” Ot gibi beslenmenin bir anlamı yok. Hormonlarımız, keyif hormonlarımız için bile arada bir böyle beslenmemiz lazım.
Büyükannem kuyruk yağı yerdi, 105 yaşında öldü
Kurban bayramında kalp hastaları da rahatlıkla et yiyebilir mi?
İç yağı ve kuyruk yağını kesinlikle kullanmasınlar. Etleri mutlaka çok iyi ızgara yapsınlar. Yağlarını eritip öyle yesinler. Ama bunun yanında değişik örnekler de var. Benim büyükannem kuyruk yağını minik minik doğrardı onlarla kendine ekmek yapardı, bize de vermezdi… 105 yaşında öldü. Bizler neyin tam doğru olduğunu bilmiyoruz aslında. Bunları tabii ki önermiyorum. Ama arada bir yemenin hiçbir sakıncası olmadığına inanıyorum.
Kolesterolfobi insanların ruh sağlığını bozuyor
Sofranızdan hiç eksik etmediğiniz yiyecekler nelerdir?
Tavuk ve balık… Yumurtamı da her sabah yiyorum. Geçen pazar yumurta yemeyen kalmamış. Bir hastam aradı “Hocam ben zaten yumurta yiyorum ama bu Pazar gönül rahatlığıyla yiyorum” dedi. Yiyenler de gönül rahatlığıyla yiyor artık.
Mehmet Ali Birand ve Uğur Dündar da sizin sözlerinizin ardından hemen yumurta yediklerini söylediler. Bu kadar etkili oldu… Ne düşündünüz?
Orada hoşlarına giden benim özür dilemem oldu. Gerçekten yıllarca ‘yemeyin’ dedik, ‘kolesterol kolesterol’ dedik insanlar histerik oldu. Arayıp “Hocam dün bir pasta yedim üzerinde kremada yumurta vardı şimdi kalbim ağrıyor acaba ondan mı?” diye soran oluyor. Bu artık kolestorolfobi ve insanların ruh sağlığını bozuyor. Düşük kolesterol depresyon nedeni de oluyor. Her şeyi dozunda yapmak lazım. Yemenin içmenin dozu olduğu gibi yediklerine dikkat etmenin de dozu var.
Zeytinyağını yemeklerde bir kaşık kullanın, bardakla içmeyin
Konferansta biri kalktı, “Hocam ben her gün bir çay bardağı zeytinyağı içiyorum”dedi. “Neden?” diye sorunca “Siz dediniz ya zeytinyağı iyi bir şey diye” dedi. E ama her sabah, bir bardak iç demedim ki. Ölçüsü: Yemeklerde bir çorba kaşığı. O da pişirilen yemeklerde… Yani yemekleri bir çorba kaşığı yemekle pişirin, yemeği zeytinyağıyla yapın diyorum. Adam bardağı doldurup içiyor. Bu abartılmış bir şey. Fazlası kalori, yağ olarak depo ediliyor. Özellikle göbek çevresi yağlara dikkat edin. Kilolu insanların daha fazla iç yapım kolesterolü var.
Yoga, namaz ve meditasyon kalbe iyi gelir
Çalışmalar gösterdi ki kalp yogası yapanların tansiyonları, ritm bozuklukları daha az ilaçla tedavi edilebiliyor. Meditasyonla adrenalin azalıyor, endorfin yani mutluluk hormonu çoğalıyor. Bunu ameliyat olmuş hastaların aileleri de söylüyor. Meditasyon Tanrı’ya yakınlaşmaktır, arınmaktır. Namaz da öyle. Tanrı’ya yakınlaşmanın, stresten arınmanın yolu hakkıyla kılınan namazdır, meditasyondur.
Kolesterol çok düşerse bu defa kanser riski oluşur
Düşük kolesterolün bir sakıncası var ayrıca: Kansorojen. Bazı insanlarda kolesterol çok düşüyor. İlaçla kontrolsüz şekilde düşürüyorlar. İnsanlara “Düşük kolesterol iyi” diyorsunuz bir bakıyorsunuz yerlerde geziyor. İlacı o kadar fazla içiyor ve kolesterolü düşürüyor ki bu defa kanserojen riski oluşuyor.
İçimden ’ne yersen ye’ demek geçiyor
Hastalar bana hep soruyor. “Doktor ben ne yiyeyim?” Ben ona diyeyim ki, “Kaf Dağı’nın ardında sarı çiçek var al onu ye.” Böyle kolay çözüm arıyorlar. Önce sigara içmeyeceksin. 65 yaşındaki insanlar, “Ben ne yiyeyim?” diye soruyor. İçimden gülüyorum “Ne yersen ye” demek geçiyor içimden. İstiyor ki 65 yaşına kadar yemiş 65 gün yemesin bütün damarlar açılsın.
Artık hastanede her sabah yumurta
A nneler bana “Çocuğum ne yesin?” diye sormalı. O zaman bir şeye benzer. Sağlıklı beslenme 10 yaşında başlar. Artık hastanede ameliyat olan hastalarımıza da her sabah yumurta veriyoruz. Tepki almaktan çekiniyorduk ama artık yüksek sesle söylediğimiz için çekinmiyoruz. Hastalarımdan tekrar özür diliyorum onları böyle bir nimetten mahrum ettiğim için.
Mehmet Öz’ün de dedikodusu çıktı
Mehmet Öz “Badem yiyin” dedi ama avuç avuç yiyin demedi ki. “7-8 tane yiyin” dedi. Bunun üzerine bazı meslektaşlarımız dedikodu çıkardılar, “Bademciler aralarında para toplamışlar Mehmet Öz’e 200 bin dolar vermişler.” Mehmet Öz yılda 1.5 belki 2 milyon dolar kazanıyor. 200 bin dolar için değil böyle bir şey söylemek, tatile bile gelmez.
