Yoğunlaşma Nedir, Yağış Oluşumu
Havadaki nemin yoğunlaşması ve yağış oluşabilmesi, bağıl nemin % 100 e ulaşması ile olanaklıdır. Bunun için havanın yükselerek soğuması gerekir.
Oluşumuna Göre Yağış Çeşitleri
1. Yamaç Yağışları (Orografik Yağışlar):
Gezici hava kütlelerinin bir yamaç boyunca yükselip soğumasıyla oluşan yağışlardır.
2. Konveksiyonel Yağışlar (Yükselim): Isınan havanın yükselip soğumasıyla oluşan yağış türüdür. Sürekli yükselici hava hareketlerinin görüldüğü Ekvatoral Bölgede yıl boyunca konveksiyonel yağış oluşmaktadır.
3. Cephe Yağışları (Depresyon – frontal yağış):
Farklı hava kütlelerini ayıran sınıra “Cephe” denir. Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında, sıcak hava soğuk havanın üstünde cephe boyunca yükselerek soğur ve yağış bırakır. Cephe yağışları en çok Orta Kuşakla görülür.
Alçalıcı hava hareketinin görüldüğü yerlerde yağış oluşmaz. Çünkü; alçalan hava ısınır, nem taşıma kapasitesi artar ve doyma noktasından uzaklaşarak havada nem açığı ortaya çıkar.
Yoğunlaşma Çeşitleri ve yoğunlaşma olayları
Sis: Yeryüzüne yakın kesimlerde, havadaki nemin yoğunlaşarak havada asılı kalmış şeklidir.
Sisin en yoğun olduğu saatler sabah saatleridir. Öğleye doğru sıcaklığın artması yoğunlaşmayı engeller ve sis dağılır.
Çiy: Gece boyunca ısı kaybeden yeryüzü üzerindeki cisimler de (bitki yaprakları vb.) soğur. Soğuk yüzeylere temas eden havanın içindeki subuharı, damlacıklar halinde yoğunlaşır. Bu damlacıklara çiy denir.
Kırağı: Bulutsuz geçen kış gecelerinde, aşırı soğuyan yeryüzünde ve cisimler üzerindeki çok küçük ve ince buz kristalleri şeklindeki yağış türüdür.
Kırç: Çok soğuyan yeryüzünde, havadaki aşırı soğumuş su damlacıklarının soğuk cisimlere çarparak buz haline geçmesidir.
Bulut: Havadaki nemin yükseklerde yoğunlaşarak asılı kalmış halidir.
Yağmur: Bulutu oluşturan su tanecikleri, havanın soğumasıyla birleşerek büyür, ağırlaşır ve su damlacıkları halinde yere düşer.
Dolu: Ani soğumayla donan su damlalarıdır.
Kar: 0°C’ nin altındaki sıcaklıklarda, havadaki subuharı kristaller halinde yoğunlaşarak yere düşer.
Yağışın Yeryüzünde Dağılışı
Yağışın En Fazla Olduğu Yerler (1000 mm. ve üstü):
1. Sürekli alçak basınç alanları: Sürekli yükselici hava hareketleri nedeniyle bol yağış alır.
Ekvator TAB
60° DAB
2. Güney ve Güneydoğu Asya: Yaz Musonları nedeniyle bol yağış alır.
3. Orta Kuşak karalarının batı kıyıları: Batı rüzgârları ve sıcak su akıntıları nedeniyle bol yağış alır.
En Az Yağış Alan Yerler:
1. Sürekli yüksek basınç alanları: Sürekli alçalıcı hava hareketleri nedeniyle yağış oluşumuna elverişsizdir.
30° DYB alanları: Sıcak çöller
Kutup TYB alanları: Soğuk çöller
2. Kıtaların iç kısımları: Denize uzaklık nedeniyle nemlilik ve yağış miktarı azdır.
3. Dağlarla çevrili çukur alanlar: Denize kapalılık nedeniyle az yağış alır.
Ayrıca:
Kıyılar genellikle iç bölgelerden fazla yağış alır.
Dağların denize paralel uzandığı kıyılar bol yağış alır.
iç bölgelerde dağlık alanlar çukur yerlerden fazla yağış alır.
Çok yüksek dağların dorukları az yağış alır.
Soğuk su akıntılarının etkilediği kıyılar az yağış alır.
