Isırmalar ve Sokmalar
Isırma ve sokma sonucu hem ısıran ve sokan hayvanın sivri dişleriyle veya iğneleriyle insan vücudunda yara açılması ve dolayısıyla mikrobik bulaşma oluşur hem de hayvandan boşaltılan zehir ile zehirlenmeler ve ölüme kadar varan sonuçlar ortaya çıkar.
Yılan Sokmaları
Dünyada 3000 den daha fazla çeşit yılan vardır ve bunların beş farklı türden gelen 375′ ide zehirlidir. Her yıl yaklaşık 300.000 kadar yılan ısırığı oluşur ve bunlardan 30.000-40.000 ölüm olur. Zehirli yılanlar tropikal ve ılıman bölgelerde yaygın olarak yaşarlar. Çeşitli tipteki yılanların toksinleri hem etki hem de şiddet bakımından birbirinden farklıdır. Yılanlar cinslerine göre; kürarizan toksin, nörotoksin, şok yapıcı, hemoliz yapıcı, yaygın damariçi pıhtılaşma yapıcı ve sitoliz yapıcı toksinlere sahiptir. Yurdumuzda bulunan vi-perid ailesinden “engerek yılanı” da yaygın damariçi pıhtılaşma yapıcı özelliğe sahiptir.
Belirti ve Bulgular: Yılanın türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına, ışınlan bölgenin yerine ve derinliğine, ısırık sayısına ve enjek-te edilen zehir miktanna bağlıdır. Hastanın zehire karşı reaksiyonunu kötüleştirebilen bir hassasiyeti olabilir. Aynı zamanda yılanın dişlerinden ikinci bir enfeksiyon oluşabilir. Lokal belirtiler: Işınlan yerde 1-36 saat içinde oluşan ödem, ağrı, peteşi, ekimoz, organda fonksiyon kaybı ve ısırıldıktan 16-36 saat sonra nekroz oluşumu görülür. Sistemik belirtiler: Bulantı kusma, terleme, senkop, parali-zi, hastanın ağzında metalik ya da kauçuk tadı, hipotansiyon taşi-kardi, aşırı tükürük salgılama, konuşma güçlüğü, görme bozukluğu, kas seyirmeleri, parestezi, burun kanaması, idrar, dışkı ya da tükrükte kan, pitozis, myozis ve nöbetler görülebilir. Hemoraji, böbrek yetmezliği ve hipovolomik şok yaşamı tehdit eden ciddi siste-mik reaksiyonlardır.
Tedavi ve Bakım: Yılanın ısırdığı yerde acil bakım uygulamalarına hemen başlanır; Yaralı bölge sabitleştirilerek hareketi kısıtlanır. Işınlan yerin üzerinden lenf akımını engelleyecek fakat kan dolaşımını engellemeyecek bir turnike uygulanır. Isırma zamanı bir saatten az ise, yaralı bölgenin 5-10 cm üstünden kesilir ve üstten sıkıştırılarak emilirse zehirin %25-30’u çıkartılabilir. Ancak uygulamayı yapan kişinin ağzında yara dişinde çürük bulunmamalıdır. Alkol, çay, kahve ve diğer uyarıcı ilaçlar verilmez, İlaçların emilimini bozacağından dolayı buz uygulanmaz. Hasta acil kliniğe geldiğinde; Yaşam bulgula-n, yaralı bölgenin altından nabız kontrolü, aldığı-çıkardığı sıvı takibi yapılır. Her 15-20 dakikada bir ödem için değerlendirilir, %09’luk NaCİ ile damar yolu açılır. Hayati tehlike söz konusu ise zehirin anti-dotu uygulanır. Antidota ait reaksiyonlar gözlenir (alerji testi yapılır). Yara temizlenir, steri gazlı bir bezle kapatılır. Hastanın aşı programı eksiksetetanoz profılaksisi yapılır. Antibiyotikler verilir. Steroidler zehirin yayılmasını arttırdığı için ilk içinder verilimez.
