yaşlanma ve hafıza zayıflaması

YAŞLILIK VE HAFIZA ZAYIFLAMASI. NE KADARI NORMALDİR?

Beyin nasıl aklında tutar?Bildiklerimiz hafızamızın farklı yerlerinde depolanır.Örneğin çok yakın zaman bölgesinde kısa bir süre önce tanıştığımız bir kişinin adı saklanır.Yakın zaman da ise sabah kahvaltısında yediklerimiz durur.Uzak zaman bölgesinde de geçmiş yıllar,mesela çocukluğumuzun anıları depolanır.

Yaşlanma beynimizi nasıl etkiler? Yirmili yaşlarda tek tük beyin hücrelerimizi kaybetmeye başlarız.Aynı zamanda da vücudumuz beynin çalışması için gereken malzemeleri daha az üretmeye başlar.Yaşımız ilerledikçe bu değişiklikler hafızamızı etkilemeye başlar.Yaşlılık beynin hafızayı depolamasını ve gerektiğinde de geri çağırıp hatırlamasını zorlaştırır.Genellikle çok yakın ve uzak zaman hafızası pek etkilenmez.Ancak bunların arası etkilenir,kısa zaman önce tanıştığınız isimleri unutmaya başlarsınız.Tüm bunlar yaşlılık sürecinde normal kabul edilebilecek değişikliklerdir.

Bir kelimeyi çok iyi biliyorum ancak aklıma gelmiyorsa? Bunlar genellikle kısa ve geçici hafıza teklemeleridir ve önünde sonunda o kelime hatırlanır.Yaşlandıkça daha sıklaşabilir.Fakat merak etmeyin ciddi bir sorun değildir.

Başka neler hafızayı etkiler? Yaşlanma dışında,depresyon,bunama,Alzheimer hastalığı,bazı ilaçlar,inmeler,kafa travmaları ve fazla alkol de hafızayı kötüleştirebilir.

Alzheimer hastalığı ne yapar?Yakın zaman olayları hatırlanmamaya başlar.O gün içinde olanlar gibi.Başlangıçta hastalar şaşılacak şekilde geçmiş yıllara ait olayları tüm detayları ile hatırlarlar.Ancak bir gün önceyi veya sabah ki konuşmaları unuturlar.Hastalık ilerledikçe de hafızanın tüm boyutları etkilenir.

Hafıza sorunlarımın yaşıma göre normal olmadığını nasıl anlarım?Günlük yaşamı olumsuz yönde etlilemeye başlar ise, hafıza problemi normali aşmış demektir.Ara sıra isimleri unutmak normaldir.Ancak önceleri rahatlıkla ve sayısız kez yaptığınız şeyleri nasıl yapacağınızı hatırlayamıyorsanız sorun var demektir.Örnek olarak sık ziyaret ettiğiniz bir yere gidememek veya iyi bildiğiniz bir yemeği akıldan tarif ile yapamamak sayılabilir.Normal ile hastalık arasındaki bir diğer fark da, hastalık halinde, mesela demans(bunama) da durumun giderek kötüleşmesidir.

Yaşa göre normal olmayan hafıza zayıflamalarına örnekler.Eskiye göre daha sık unutur olmak.Eskiden sık yapılan işleri yapamaz olmak.Yeni şeyler öğrenmekte zorlanmak.Konuşma sırasında anlattıklarını tekrarlamak.Bir seçim yapmakta zorlanmak.Para,hesap işlerini yapamamak.

Ancak tüm bu söylediklerime rağmen insan genellikle kendi kendine karar veremeyebilir.Bu durumlarda en doğruyu bir nörolog (beyin ve sinir hastalıkları uzmanı) söyleyecektir.

Son olarak, hafıza zayıflamalarının önüne geçebilmeniz için birkaç pratik öneri.Listeler tutun.Alışılmış şekilde hareket edin,günlük yaptıklarınız aynı kalsın.Adresleri bulmak için aklınızdan benzerkiler, bağlantılar kurun. Detaylı bir yapılacak işler listesi hazırlayın.Anahtar gibi önemli eşyaları hep aynı yerde bulundurun.Yeni kişi isimlerini tekrarlayın.Vücut ve ruhunuzu meşgul edecek faaliyetler yapın.Bol bol yürüyün,bilmece çözün,sudoku oynayın.Bir kelime aklınıza gelmiyorsa, A’dan başlayarak sesli deneyin,genellikle ilk harf duyulduğunda aradığınız kelime bulunacaktır.

Dr. Metin Okucu