Yapay Tatlandırıcılar

1) Enerji içerenler( Fruktoz, Sorbitol, Mannitol, Ksilitol ) 2) Enerji içermeyenler( Aspartam, Asesülfam-K, Sakkarin , Siklamat )
1) Enerji İçerenler
Fruktoz: Bir monosakkarittir. 1 gramı 4 kcal enerji içermektedir. Sukroza oranla %80 daha tatlıdır. Fruktoz meyvelerde ve balda doğal olarak bulunmaktadır.
Sorbitol: Fruktoz ve glukozun hidrojenasyonu sonucu oluşan bir şeker alkolüdür. Barsaklardan emildikten sonra fruktoza metabolize olur. Günlük alım miktarı 30 gram geçtiğinde hazımsızlığa ve ishale yol açabilir. Sebze ve meyvelerde doğal olarak bulunmaktadır.
Mannitol: Mannoz ile fruktozun redüklenmesiyle elde edilen bir şeker alkolüdür. Tatlılık derecesi glukoz kadardır, enerji yönünden glukozun yarısı kadar enerji vermektedir çünkü kısmen absorbe edilmektedir. Gıda sanayinde, çiklet ve şeker üretiminde tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır.
Ksilitol: Ksilozdan türeyen, 5 karbonlu bir alkoldür. Karbonhidrat metabolizmasını bir ara ürünü olarak oluşur. Diş çürüklerine karşı koruyucu etkisi bulunmaktadır. Barsaklardan, glukoza göre daha yavaş ve 1/5 oranında emilir. Meyve ve sebzelerde bulunmaktadır.
2) Enerji İçermeyenler
Aspartam: Aspartik asit ve fenilalaninden oluşan bir dipeptitdir. 1 gramı 4 kcal enerji içermektedir. Sukroza oranla 180 kere daha tatlıdır ve bu nedenle çok düşük dozlarda kullanılmaktadır. Böylelikle enerji değerine katkıda bulunmaz. Isıya dayanıksız olduğu için yemek pişirildikten sonra eklenmesi gerekmektedir. Aspartamın bilinen hiçbir yan etkisi bulunmamaktadır. Kahvaltılık tahıllarda, süt, yoğurt, tatlı, çay ve kahvede kullanılabilmektedir.
Asesülfam-K ( Asesülfam potasyum ): Asetoasetik asitin bir türevidir. Sukroza oranla 130-200 kat daha tatlıdır. Tat ve yapı yönünden sakarine benzerdir. Şakara yakın bir tatlılığı vardır ancak çok yüksek konsantrasyonlarda kullanıldığında acı , metalik bir tat verir. Isıya karşı dayanıklı olduğundan yiyeceklerin pişirilmesi veya fırınlanması sırasında da kullanılabilir. Çay, kahve, kahvaltılık tahıl, tatlı, çiklet, meyve ve diğer yiyeceklerde kullanılabilir. Asesülfam-K nın en önemli özelliği, diğer tatlandırıcılarla birlikte karıştırılarak kullanıldığında tatlılık derecesinin artmasıdır. ( özellikle aspartam ile birlikte kullanıldığında.)
Sakkarin: Ağızda metalik ve acı bir tat bırakan sakkarin 19 yy. sonlarında toluen denilen kimyasal maddeden sentezlenmiştir. Çay şekerinden 300-400 kat daha fazla tatlıdır. Food and Drug Administration (FDA) 1977 yılında yüksek dozda sakarin alımının hayvanlarda üriner sistem tümörlerine neden olduğu ortaya çıkınca insanlarda sakarin kullanımının kanser ile ilişkisi olabileceği riski nedeniyle kullanımı yasaklamıştır. Fakat daha sonraları Amerikan Tıp Konseyi kısıtlı kullanımın ( 2,5 mg/kg/gün) sağlık üzerine güvenli olabileceğini bildirmiştir. Yine araştırmalarda sakarinin zararsız olmadığı epitel dokuda yapısal değişikliklere neden olabileceği bulunmuştur.
Siklamat: Sukroza göre 30 kere daha tatlıdır. Siklamatlar, intestinal sistemden kısmen emilmektedir ve emilen maddenin büyük bir kısmı idrarla atılır. Aşırı siklamat alımı diyareye neden olmaktadır. Dünya sağlık örgütünün önerdiği alım miktarı 11 mg/ kg/ gün dür.