Yağ Embolisi Sendromu (YES)
YES, % 95 uzun kemik ya da çoklu kemik kırıklarında gürülür. Ölüm oranı %8’dir. Kırıklarda yağ hücrelerinden zengin olan sarı kemik iliğinde yağ globüllerinin dolaşıma katılarak damarları tıkamasına “yağ embolisi” denir. Önceleri YES’nun uzun kemiklerin kırılması sonucu oluştuğu düşünülürdü. Oysa araştırmalar kırığı
YES’nu arttıran Faktörler
Serum glikoz ve kolesterol seviyesinin yükselmesi,
Kapiller frijiditenin artması,
Psikolojik streslerle başa çıkmada yetersiz kalma.
bulunmayan diyabetik, komada olan, pankreatit geçiren osteomi-yelitisli ya da orak hücreli anemisi olan hastaların da risk grubunda olduğunu göstermiştir. Aynca kırık olmadan YES’na neden olan bazı psikolojik faktörler de vardır.
Yağ globüllerinin kemik iliğinden nasıl salındığını açıklayan bir çok teori vardır.
Metabolik Teori
Travma sonucu katekolaminlerin salımmının artması; yağ globüllerinin oluşumuna ve trombosit agregasyonuna yol açan serbest yağ asitlerinin mobilizasyonuna neden olur.
Mekanik Teori
Sarı kemik iliği içindeki basınç artışı nedeniyle yağlar kemik iliğinden direkt olarak salınır. Diğer bir teoriye göre de; yağ glo-bülleri vücudun bütün organlarındaki küçük kan damarlarında depolanır.
Yağ embolisi genellikle kırıktan 48 saat sonra ortaya çıkar, bu nedenle ayakta tedavi işlemi sürdürülen kırıklı hastalar kırıktan 24 saat sonra kontrole çağrılırlar.
YES, herhangi bir yaşta ve cinste oluşabilmesine karşın en fazla 20-40 yaş arası genç erkeklerde 70-80 yaş arası yaşlılarda ve pelvis kırıklarında görülür.
Belirtileri
Konfüzyon,
Dispne,
Göğüs ağrısı,
Nabız, solunum, kan basıncı ve vücut ısısında artmadır.
Önleme
Kırıklarda gereksiz maniplasyondan kaçınılmalı, Kırıklar uygun bir şekilde tespit edilmeli, Hastanın yeterli sıvı alması sağlanmalıdır.
Yağ ve pıhtı embolisi genellikle karıştırılır. Ancak yağ embolisinde peteşi karakteristik bir bulgudur. Göğüste, koltuk altında, boyunda kesecik şeklinde peteşiler vardır. Nedeni bilinmiyor.
Ayrıca YES’te bazı laboratuvar bulguları yönlendirici olabilir
Serum lipaz düzeyinde artma,
Sedimantasyon hızında artma,
Trombosit ve eritrosit sayısında artma,
Serum albümin ve kalsiyum seviyesinde azalma YES’na özgüdür.
Yağ Embolisi Sendromu Tedavi
Oksijen verilir,
Damar yolu açılarak sıvı perfüzyonuna başlanır,
Yatak istirahatine alınır,
İlaç tedavisinde; Yağ eritici özelliği nedeniyle heparin, mikrosir-külasyonu arttırdığı için dekstran, kapiller membranı stabilize ettiği için kortikosteroidler verilir.
