vitaminler

Vitamin nedir? Normal vücut kimyası ve genel sağlığı için gerekli kimyasal bileşimlerdir. Bunlar vücudun kendisi tarafından üretilmemekte olup genellikle gıda maddelerinden alınmaktadır. Vitaminler alınan gıdaya kalori ekler mi? Hayır. Vitaminler yaşam için gerekli midir? Evet. Ancak, vitamin yetersizliğinin getirdiği hastalıkların meydana çıkması için bazen çok uzun süreler geçer. Bir kişi vitaminlere ihtiyacı olduğunu nasıl anlayabilir? Vitamin eksikliği işaret ve belirtilerinin teşhis edilmesi çok zor olabilir. Şurası muhakkaktır ki bir hasta kendi vitamin eksikliğini tespit edemez ve rast gele vitamin almaya başlaması doğru bir hareket olmaz. Normal diyete ilaveten vitamin hapları alınması hastalığa karşı genel direnişi artırır mı? Hayır. İnsanların gıdaları ile aldıkları vitaminler ve vücudun vitamini emme durumu normalse, ayrıca vitaminler alınması hastalığa karşı direnişi artırmaz. Bir yetersizliği tedavi etmek için ne kadar süre ile vitaminler alınmalıdır? Yetersizlik uzun süreliyse vücudun normal durumuna yeniden gelmesi için birkaç hafta süre gerekebilir. Eğer yetersizlik yeni başlamışsa yeterli vitaminler alınması hemen derhal tesirini gösterir. Vitamin yetersizliğin nedenleri hangileridir? a. Yetersiz gıda veya dengesiz gıda alınması. b. Bağırsakların görevlerini yapmamaları veya bağırsak hastalığından dolayı vitaminin vücutta yetersiz derecede emilmesi. c. Vücudun çeşitli organlarında bulunabilecek hastalıklardan dolayı gelen yetersiz vitamin metabolizması. d. Hastalık, gebelik, çabuk büyüme ve gelişme, baskı (stres) hallerinde veya fazla hareketlilik hallerinde, hasta ameliyat durumlarında meydana gelen normalin dışında vitamin ihtiyaçları. Vitamin yetersizliğinden ne gibi hastalıklar meydana gelebilir? a. A vitamini eksikliği: 1. Geceleri görme kabiliyetinin eksilmesi. 2. Göz, cilt ve solunum yolu dokularında kuruma belirtileri. 3. Dişlerin ve kemiklerin teşekküllerinde bozukluklar. b. B 1 vitamini veya “tiamin” yetersizliği: 1. Beriberi hastalığı, kilo kaybı, adale güçsüzlüğü, nevroz, akli düzensizlik ve kalbin iyi çalışmaması gibi belirtiler gösteren ve çok ciddi olan bir yetersizlik hastalığı. 2. B 1 vitamininde daha hafif yetersizlik kilo kaybı, iştahsızlık, kuvvet kaybı ve sinir dokularının zedelenmesi gibi hallere neden olabilecektir. c. B 2 vitamini veya “riboflavin” yetersizliği: 1. Ağız civarında cildin çatlaması, burundan dudaklara doğru inmekte olan cilt bölgesinde kabuk bağlayan yaralar. Aynı zamanda ağız ve dilde tahriş ve kızartılar. Bunlar daha sonra morumsu bir renk alırlar. d. Nikotin asidi yetersizliği: Pellagra, cildin güneşe maruz kaldığı vakit karakterize olan ciddi bir yetersizlik hastalığı. Bu hastalık ciltte kızıllıklar meydana getirir. Pellagra ile birlikte mide ve bağırsaklarda da rahatsızlıklar, ayrıca akli düzensizlik ve zihin karışıklığı meydana gelmektedir. e. Folik asit yetersizliği: Bu yetersizlik çeşitli tipte ciddi anemilere neden olur. f. B 6 vitamini veya “piridoksin” yetersizliği: Mide ve bağırsak rahatsızlığı belirtileri, genel zafiyet, sinirlilik, alınganlık ve sinir sisteminde doku zedelenmeleri bu vitamin yetersizliğinden meydana gelebilir. g. B 12 vitamini yetersizliği: Bu yetersizlik anemi pernisyöz ve nefrit (sinir iltihabı) gibi sinir doku hastalıkları getirebilir. h. C vitamini veya askorpik asit yetersizliği: İskorbüt illeti. Bu hastalık aşırı zafiyet ve kanamalara neden olmaktadır. Kanamalar diş etlerinden veya başka organlardan da olabilir. Kanamalarda kanayan yerlerde geniş yaralar da açılır. i. D vitamini yetersizliği: Raşitizm. Aldıkları gıdadaki kalsiyumu emememekten ve kemik teşekkülünde sakatlıklara neden olan, bebeklerde ve çocuklarda görülen bir yetersizlik hastalığı. Bu hastalığın ilerlemiş safhasında bacaklar eğrilir ve pelvis veya göğüste kusurlu teşekküller meydana gelebilir. j. E vitamini yetersizliği: Bazı araştırmacıların kanaatine göre, E vitamini yetersizliği kısırlığa, kalp ve kan damarları hastalıklarına, adale ve sinir hastalıklarına neden olmaktadır. E vitamininin asıl rolü tıpta henüz tam olarak tespit edilmemiş bulunmaktadır. k. K vitamini yetersizliği: K vitamini normal kan pıhtılaşmasında gerekli önemli maddelerin birinin üretimi ile ilgilidir. Sarılıkta görüldüğü gibi K vitamini yetersizliği vücudun muhtelif salgılı zarlardan, gelebilecek ciddi kanamalara yol açabilir. 1. P vitamini yetersizliği: Şimdiki halde bu bileşik grubun esas fonksiyonunu tespit edebilmek için yeterli bilgi elde edilmemiş bulunmaktadır. Şimdiye kadar ele gelen deliller göstermiştir ki, bu yetersizlik kılcal damar zarlarında ve doku hücreleri arasında bulunan çimento benzeri maddelerde rastlanmaktadır. Yukarıda sayılı vitamin eksiklikleri her zaman bu karakteristik hastalıkları meydana getirir mi? Hayır. Şimdiye kadar yapılan bilimsel araştırmalar insanların genellikle bu vitamin eksikliklerini hafif derecelerde duçar olduklarını göstermiştir. Böylece, yetersizlik ciddi bir hastalık olarak belirmez, fakat yetersizliğin bazı belirtileri kendilerini gösterir. Vitamin yetersizliği genellikle bir vitaminde mi kısıtlanır? Genel olarak, tek bir vitamin eksikliği kural olmayıp istisnadır. Vitamin yetersizliği olduğu zaman genellikle birçok vitaminin eksik olduğu görülür. Hangi gıda maddeleri vitamin bakımından fazlasıyla zengindir? a. A vitamini: Tereyağı, yumurta, süt, ciğer, balık, ciğer yağları, yeşil yapraklı sebzeler ve sarı sebzeler. b. B 1 vitamini (tiamin) ; Et, bütün tahıllar, bira mayası, sebzeler, ciğer ve yumurta. c. B 2 vitamini (ribroflavin) : Süt mamulleri, etler ve yumurta. d. Nikotinik asit (niasin) : Amerikan fıstığı, ciğer mayası, sakatat. e. B 6 vitamini (piridoksin) : Et, balık, yumurta, süt mamulleri. f. B 12 vitamini: Et, ciğer, yumurta, süt mamulleri. g. C vitamini: Portakal, limon, greyfurt ve başka narenciyeler, patates, lahana, domates, yeşil biber. h. D vitamini: Balık ciğeri yağları, yumurta, süt mamulleri. i. Folik asit: Yeşil sebzeler, bira mayası, ciğer, böbrek. j. K vitamini: Yağda eriyen bir vitamin. Bunun emilmesi büyük ölçüde mide ve bağırsakların normal yağ emme kabiliyetine bağlı bulunmaktadır. k. E vitamini: Bütün tahıllarda. Günlük en az vitamin ihtiyacı ne demektir? Bir yetersizlik hastalığını önlemek için yeterli gelecek ve uzun süre her gün alınacak en az vitamin miktarı. “Terapötik formül” vitaminleri teriminin anlamı nedir? Vitamin hastalıklarının büyük çoğunluğunu önleyebilmek ve tedavi etmek için bilinen bütün vitaminlerin yeterli derecede bir bileşimde toplanarak gerekli miktarda verilmesi. Genellikle verilen dozaj normal olarak gereken günlük miktarın birkaç mislini aşmaktadır. Her yetersizlik görüldüğünde “terapötik formül” vitaminleri rutin olarak alınmalı mı? Hayır. Böyle bir hareket pahalıya mal olur, lüzumsuz israf olur ve bilimsel lojiğe aykırı düşer. Fazla vitamin dozajı alınması zararlı mıdır? Evet! Bazı vitaminlerin, özellikle A ve D vitaminlerinin, fazla dozajlarda alınmasıyla zehirlenmeler ve bazı halde kalıcı hasar mey dana gelebilir. Sağlıklı kalabilmek için rutin olarak vitamin hapları alınmalı mıdır’ Hayır. Bunlar yalnızca belirli bir vitamin veya diyet yetersizliği bilindiği zamanlarda alınmalıdır. Rutin olarak vitaminlerin alınmasına başlanmadan önce bunları alacak olan kişi buna kendiliğinden mi karar vermeli veya daha önce bir doktora mı danışmalı? Doktora danışmalıdır. Birçok kişi reklamlara kapılarak gerektiğinden fazla vitaminler almaktadırlar. Bu, bir taraftan israf olduğu gibi, bazı hallerde fazla dozajlar alındığı takdirde zararlı olabilir. Vitaminleri enjeksiyon yoluyla verme lüzumu ne zaman doğar? a. Bazı ameliyatlardan sonra veya
ciddi mide-bağırsak rahatsızlıkları halinde ağızdan verme mümkün olmazsa. b. Bağırsaklar ağızdan alman vitaminleri iyi emme kabiliyetini göstermezse. c. Ciddi yetersizliklerde büyük dozajların birden verilmesi gerekirse ve doktor bu büyük dozajların çabucak emilmesi ihtiyacı duyarsa. Yeni doğan bebeklere rutin olarak hangi vitaminler verilir? Yeni doğan bebeklere genellikle her gün A, B, C ve D vitaminleri verilir. Gelişmekte olan çocuklara normal olarak hap halinde fazla vitamin verilmesi gerekli midir? İyi dengelenmiş bir beslenme düzenleri varsa hayır. Diyete vitamin ilave edilmesi ancak doktor tavsiyesi ile yapılmalıdır. Yaşlanmış kişiler fazla vitamine ihtiyaç duyarlar mı? Son bilimsel araştırmalar yaşlanmakta olan kişilerin fazla vitamin almaktan faydalanabileceklerini göstermiştir. Bunun nedenleri şunlardır : Yaşlanmakta olanlarda vitamin bakımından zengin olan gıda maddelerin günlük alımı azalmıştır. Mide ve bağırsakların emme kabiliyeti azalmıştır ve metabolik mekanizmaları yetersiz kalmıştır. Gebe kadınlara genellikle hangi vitaminler fazla olarak verilmelidir? Gebelik halinde kadınların fazla vitamin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bunlara fazla vitamin verilmesi adet haline gelmiştir. Fazla olarak verilen vitaminler şunlardır: A, C, D ve B kompleksi. Bazı hallerde bunlara E, K ve P vitaminleri ilave edilmektedir. Bu vitaminler normal dengeli bir diyet yerine verilmemelidir. Çok şişman olan ve zayıflamak için çok az yemek yiyen kişilere vitaminler verilmeli midir? Evet, böyle kişilerin bilinen vitaminlerin çoğunluğunu ihtiva eden polivitamin (multivitamin) preparasyonları almaları faydalıdır. Vitaminler sinirli olan kişileri teskin etmek için yararlı mıdır? Ancak sinirli haller vitamin yetersizliğinden ileri gelmekteyse. Bu gibi hallere nadiren rastlanmaktadır. Anemi (kansızlık) tedavisinde vitaminler yararlı olmakta mıdırlar? Yalnız vitamin yetersizliğinden meydana gelen çok az tipte anemiler vardır. Ancak, anemi ile birlikte vitamin eksikliği görülürse o zaman vitaminler verilmelidir. Fazla vitamin alınmakla soğuk algınlıkları, grip ve enfluenza hastalıkları kısmen önlenebilir mi? Bunu ispat etmek için yeterli derecede bilimsel deliller mevcut bulunmamaktadır. Ancak vitamin yetersizlikleri olan kişilerin üst solunum mekanizması hastalıklarına karşı daha hassas oldukları sanılmaktadır. Mineral yağların devamlı olarak alınması vitaminlerin emilmesini engeller mi? Mineral yağların alınması vitaminlerin emilmesini engelleyebileceği şüphelidir. Böyle muhtemel bir hali önlemek için vitaminlerin mineral yağlardan birkaç saat önce veya sonra alınması faydalı görülmektedir. A vitamini alınmasıyla görüşte iyileşme kaydedilir mi? Eğer görüş eksikliği A vitamini yetersizliğinden ileri gelmemişse hayır. Satın alınan vitamin markaları arasında fark gözetilmeli mi? Bütün vitamin istihsali Sağlık Bakanlığı’nın kontrolü altında yapılmaktadır. Etiketlerde miktarlar yazılı olduğu müddetçe bütün vitaminlerin alınmasında bir sakınca yoktur. “Genel yetersizlik durumlarında” vitaminler yararlı olabilir mi? Yalnız bu gibi hallerde vitamin yetersizliği varsa, evet. Vitaminler kilo alınmasına yardımcı olabilir mi? Ancak alınmakta olan diyette vitaminler eksikse ve bu yetersizlik iştahsızlığa ve yeterli gıda alınmasına neden olmuşsa evet.