Vejeteryan Olmanın Kolay Yolları

Vejetaryen diyetler, s?k görülen baz? hastal?klara kap?lma riskini dü?ürüyor, kilo vermeyi kolayla?t?r?yor ve daha çevreci bir yakla??ma sahip. Ne var ki, ortada çok fazla efsane ve yanl?? bilgi dola??yor. Vejetaryenlik hakk?nda en yayg?n sorulara aç?kl?k getirmeye çal??al?m.

KAÇ TÜR VEJETARYENL?K VAR?

Vejetaryen diyetlerin birkaç farkl? türü vard?r. Vegan olarak adland?r?lan "s?k?" vejetaryenler, hayvansal hiçbir ürünü a??zlar?na koymazlar. Diyetlerinin ana mönüsünü meyveler, sebzeler, baklagiller, tah?llar ve çerezler olu?turur. Lacto-vejetaryenler, bitkisel yiyeceklere ilaveten süt ve süt ürünlerini de tüketirler. Cosmotürk’ün haberine göre, lacto-ovo vejetaryenler ise, diyetlerinde bitkisel yiyecekler ve süt ürünlerinin yan? s?ra yumurta da bulundururlar.?ster tavuk ister bal?k olsun, hayvan eti yiyen hiç kimse vejetaryen olarak nitelendirilemez. Bununla birlikte, vejetaryen diyetlerin sa?l?k aç?s?ndan faydalar? daha bilinir hale geldikçe, insanlar et tüketimini azaltmaya ba?lad?lar. Örne?in, k?rm?z? et yerine tavuk ve bal?k tüketmek, veya k?rm?z? eti haftada sadece bir-iki kez küçük porsiyonlar halinde tüketmek yayg?nla??yor. Sadece beyaz et tüketen insanlar da yar?-vejetaryen bir diyetin uygulay?c?s? olarak tan?mlanmaya ba?l?yorlar.

?NSANLAR NEDEN VEJETARYEN OLUR?

Bunun çe?itli sebepleri var. Birçok insan vejetaryen diyet uygulamay? kilo vermek ve daha sa?l?kl? olmak için tercih ediyor. Baz?lar?, deli dana hastal??? gibi, son zamanlarda meydana gelen baz? üzücü olaylar nedeniyle et yemeyi b?rak?yor. Ama büyük bir ço?unluk için bu, etik ve/veya tinsel bir konu. Kimileri, modern çiftlik/kesimevlerinde hayvanlara eziyet edildi?inden ?ikayetçi, kimileri dünyan?n açl?k sorunu ve çevresel konularla ilgili. Bir k?s?m insan ise sadece et sevmiyor. Ama vejetaryenlerin ço?u için, yukar?da sayd???m?z nedenlerin toplam? geçerli.

VEJETARYENL?K ?LE DÜNYADA AÇLIK KONUSUNUN NE ?LG?S? VAR?

?nsan nüfusunun beslenmesi için hayvan yeti?tirmek, son derece verimsiz bir yöntemdir. Bir örnek verecek olursak: ABD’de etinden faydalanmak için yeti?tirilen hayvanlar, ABD nüfusunun be? kat?n? doyuracak kadar tah?l ve soya fasulyesi tüketiyorlar. Hayvan yeti?tirmek için kullan?lan bir araziden, dört dönüm ba??na yakla??k 75 kg et elde edilir. Oysa, ayn? dört dönüm arazide yakla??k 9 ton patates yeti?tirilebilir. E?er Amerikal?lar et tüketimlerini sadece %10 azaltabilselerdi, y?lda 12 milyon ton tah?l açl?k çeken ülkelere da??t?labilirdi. Verilecek örnekleri ço?altmak mümkün. Öyle görünüyor ki, vejetaryenlik ile dünyan?n açl?k sorunu yak?ndan ilgili.

Vejetaryen diyetin sa?l?k aç?s?ndan faydalar? neler?Vejetaryen diyetler, doymu? ya?, kolesterol ve hayvansal protein yönünden daha fakir olurlar. Buna kar??l?k, Vitamin C ve E gibi anti-oksidan vitaminler ve carotenoidler yönünden zengindirler. Genel ba?lamda, vejetaryenler esasen, obezite, kalp hastal???, yüksek tansiyon, osteoporoz ve baz? kanser türlerine -özellikle akci?er ve kolon kanseri- yakalanma risklerini azalt?rlar.

B?R VEJETARYEN D?YET? HER ZAMAN SA?LIKLI MIDIR?

Her zaman de?il. Bir vejetaryen et yerine, örne?in, ya? oran? yüksek peynirler yiyorsa, bunun sa?l?k aç?s?ndan pek faydas? oldu?u söylenemez. Ayr?ca, k?zarm?? patates, ?ekerleme gibi besinlerin de etle bir ilgisi yoktur. Vejetaryen veya de?il, sa?l?kl? bir diyetin doymu? ya? ve kolesterol aç?s?ndan dü?ük ve meyve, sebze, tam tah?l ve ya?s?z proteinler içermesi gerekir. Eti hayat?n?zdan ç?karmak, otomatikman sa?l?kl? beslenmeye ba?lad???n?z anlam?na gelmez.

VEJETARYEN D?YET UYGULAMAYA NASIL BA?LANIR?

Bu ki?iden ki?iye de?i?ir. Baz? insanlar sadece bunu yapmaya karar verir ve daha fazla sorgulamadan uygular. Di?erleri, diyetlerini kademeli olarak de?i?tirir. Önce haftan?n bir-iki günü et yemeyerek ba?lay?p, sonra haftan?n sadece bir-iki günü et yemek, bunun mümkün oldu?unu görünce de et yemeyi tamamen b?rakmak yöntemlerden biri. Ama dedi?imiz gibi, diyetini nas?l de?i?tirece?ine karar verip uygulamak ki?iye ba?l?.

YA A?LEN?N D??ER ÜYELER? ET YEMEY? TERC?H ED?YORSA?

Bu o kadar da zor bir durum de?il. Vejetaryenlerle et yiyenlerin ayn? masada bar?? içinde yemek yemeleri mümkün. Yeter ki biri di?eri üzerinde bask? uygulamaya kalkmas?n. Yemeklerin ço?u, sebzelerin, tah?llar?n ve etlerin bir kar???m?d?r. Yap?lacak ?ey, bu malzemelerin ayr? ayr? servis edilece?i yemekler yapmak veya yeme?i yaparken bir k?sm?n? ay?rd?ktan sonra etini katmak. D??ar?da yemek ise, gün geçtikçe daha da kolayla??yor. Art?k ço?u restoran?n, hatta fast-food restoranlar?n?n bile vejetaryen mönüleri mevcut.

VEJETARYENL?K Z?H?NSEL VE F?Z?KSEL KAPAS?TEY? OLUMSUZ ETK?LEMEZ M??

Bu soruyu, k?sa bir ara?t?rmayla buldu?umuz baz? ünlü vejetaryenleri s?ralayarak yan?tlayal?m: Leonardo Da Vinci, Charles Darwin, Socrates, Eflatun, Sir Isaac Newton, Thomas Edison, Drew Barrymore, Candice Bergen, Kim Basinger, Paul McCartney, Woody Harrelson, Steve Vai, Alec Baldwin, Bryan Adams, Peter Gabriel, Leonard Nimoy, Liv Tyler, Jerry Seinfeld, Ralph Waldo Emerson, Mark Twain, Henry David Thoreau.