Tüp Bebek tedavilerinde, vücut dışında olgunlaştırma (IVM) ve Natürel Siklus

IVM, halen dünyada az sayıda merkezde uygulanmakta olan ve hormon ilaçlarına aşırı hassasiyet gösteren kadınlarda kullanılan bir tüp bebek tedavi yöntemi.

Memorial Hastanesi Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Güvenç Karlıkaya, ilaçsız tüp bebek uygulaması olarak da bilinen IVM (In Vitro Maturasyon) hakkında bilgi verdi.

IVM, halen dünyada az sayıda merkezde uygulanmakta olan ve hormon ilaçlarına aşırı hassasiyet gösteren kadınlarda kullanılan bir tüp bebek tedavi yöntemidir.

İlaçsız tüp bebek tedavisi olarak da bilinen ıvm, nedir?

IVM (In Vitro Maturasyon), ilk olarak hormon ilaçlarına aşırı duyarlılık gösteren Polikistik Over Sendromlu kadınlarda, ilaç kullanılmadan tüp bebek yapmak amacıyla ortaya çıkmıştır. IVM, yumurtalıkları kısa süreli olarak uyaran hormon ilacı uygulanması ya da hiç ilaç kullanılmadan toplanan olgunlaşmamış yumurtaların, dış ortamda (laboratuvarda) olgunlaştırılarak döllenmesi ve daha sonra uygun gelişim evresine ulaştığında, rahim içine transfer edilmesi esasına dayanır.

En önemli kullanım alanı nedir?

En önemli kullanım alanı ilaçlara aşırı cevap veren Polikistik Over Sendromlu kadınlardır. Bu durumda, ilaç kullanılmadan IVM ile tüp bebek yapılması ve böylelikle aşırı hassas yumurtalıklara sahip olan kadınlarda OHSS (Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu) adı verilen sendromun ortaya çıkmasını engellemek amaçlanmıştır.

Bunun dışında, normal yumurtalık rezervine sahip olan ancak hormon kullanmak istemeyen hastalar için de alternatif bir yöntemdir.

Polikistik over sendromu
Polikistik Over Sendromu, kadınlardaki önemli bir yumurtlama problemidir. Bu sorun, toplumdaki her 5 kadından birinde görülebilmektedir.

Kadın vücudunda bulunan iki yumurtalık, bir adet döneminde döllenmeye müsait 1 olgun yumurta geliştirir. Bu yumurta gelişimini ve olgunlaşmasını, “Follikül” adı verilen, içi sıvı dolu bir kesecikte tamamlar. Polikistik Over Sendromu’nda ise; birçok yumurta aynı anda olgunlaşmaya çalışır, fakat bunu başaramaz. Sonuçta birçok yumurta vardır ama bunların hiçbiri gelişip, döllenme yeteneği kazanamaz. Ultrason muayenesinde ise yumurtalıklar, içerisinde gelişmemiş yumurta bulunan birçok kesecik, yani kistler şeklinde görülür.

OHSS
OHSS (Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu – Yumurtalık Hiperstimulasyon Sendromu), yumurta gelişimi için folikül uyarıcı hormon (FSH) tedavisi yapılan kadınlarda meydana gelmektedir. Tedavi sırasında, çok fazla sayıda yumurta gelişimi sağlanırsa, yumurtalıkların boyutlarının artması ve aşırı uyarılmış olan bu yumurtalıklardan gelen yüksek hormon seviyeleri nedeniyle uyarılmayı izleyen iki hafta içerisinde bazı yan etkiler meydana gelebilir. Yan etkiler:

• Bulantı, kusma ve ishal,
• Büyümüş yumurtalıklar nedeniyle karın bölgesine gelişen ağrılar,
• Akciğerlerde sıvı birikimi nedeniyle nefes darlığı,
• Kan pıhtılaşmasında artma nedeniyle damarlarda pıhtı oluşumu,
• Vücut sıvı ve elektrolit dengesinde belirgin farklılıklar,
• Dehidratasyon (Vücudun susuz kalması).

OHSS’nin ağır olarak seyrettiği vakalarda, genellikle gözlem ve yatak istirahatı amacıyla hastanın hastanede yatarak tedavi görmesi gereklidir.

IVM’in yararı nedir?
Özellikle Polikistik Over Sendromlu kadınlar, yumurtalıkları uyaran ilaçların etkisine karşı aşırı derecede hassastırlar ve hormon ilaçları sebebiyle yukarıda bahsedilen, yan etkileri oldukça rahatsız edici, kimi zaman hastanede tedaviyi bile gerektiren Yumurtalık Hiperstimulasyon Sendromuna yakalanma riskine sahiptirler. Yumurtalıklar ilaçlarla uyarılmadan tüp bebek uygulamasına geçildiğinde OHSS riski ortadan kalkar.

Bunun dışındaki başka bir önemli konu da; IVM prosedüründe kullanılan ilaç miktarı, klasik tüp bebek yöntemine göre çok daha az olduğundan tedavi maliyeti önemli ölçüde azalmaktadır.

IVM başarı oranları
IVM yöntemini, ilaçlı tüp bebek tedavisinden üstün kılan özellik, ilaç kullanımının olmamasıdır. Buna karşın IVM yöntemi ile gebelik oranları ilaçlı tüp bebeğe oranla daha düşüktür. Avantajlarına rağmen IVM’in yaygınlaşmamasının temeli nedeni de budur. Başarı oranlarının istenen seviyede olmaması. Yeni ve daha gelişmiş IVM kültür vasatlarının devreye girmesi ile bu tekniğin yaygınlaşması kaçınılmaz.

Natürel Siklus
Tüp bebek tedavisinde, hormon kullanmak istemeyen kadınlarda, doğal olarak büyüyen ve olgunlaşan yumurtanın çatlama aşamasından hemen önce alınıp, vücut dışında tüp bebek yöntemi ile döllenmesi işlemidir. Burada elde edilen tek yumurta, geliştirilerek iyi bir embriyo elde edilebilir ve transferi ile gebelik sağlanabilir.
Bununla birlikte ‘natürel siklusla tüp bebek tedavisi’nin önerildiği en büyük grubu, klasik tüp bebek yöntemine cevap vermeyen hastalar oluşturmaktadırlar.