Tüberküloz(Verem)

Tüberküloz(Verem)

Aktif tüberkülozdan kendinizi koruyun

Tüberkülozun her yil, diger enfeksiyon hastaliklarindan daha fazla ölüme neden oldugu düsünülmektedir. ABD’deki 10-15 milyon kisi de dahil olmak üzere tüm dünyada 1.7 milyar kisinin tüberküloz basili Mycobacterium tuberculosis (bir bakteri tipi) ile enfekte oldugu tahmin ediliyor.

Son zamanlarda, yeni vaka sayisi azalmistir, ancak hastaligin yayilmasinin kontrol altina alinmasi toplum sagligi açisindan kaygi konusu olmaya devam ediyor. Bu durum özellikle, daha önce tüberkülozun tedavisinde kullanilan ilaçlarla iyilestirilemeyen hastaliga neden olan yeni tüberküloz suslarinin ortaya çiktigi son on yil için söz konusudur.

Hastaligin yayilmasini kontrol altina almak için birkaç strateji gelistirilmistir. Bu stratejilerden biri de, yaygin biçimde yürütülen ve yeni aktif tüberküloz vakalarinin sayisi ile ilaca dirençli tüberküloz sikliginin azalmasina yardimci olan ‘tedaviyi dogrudan gözlemleme programi’dir. Bu programda saglik personeli ya da baska bir kisi, tedavi düzenlemesinin hekimin reçeteye yazdigi biçimde uygulandigindan emin olmak için hastanin ilaç almasini izler.

JAMA’da yer alan bir makalede belirtildigi gibi, Baltimore’da (Md) uygulanan programda 1981 yilinda 100.000 kiside 35.6 vaka olan tüberküloz sikligi çarpici bir azalma göstererek 1996 yilinda 100.000 kiside 14.9 vakaya düsmüstür. Bununla birlikte arastirmacilar, yeni verilere dayanarak, yeni enfeksiyonlarin önlenmesi için bu programin gelistirilmesi gerektigini belirtiyorlar.Tüberküloz vakalarinin %32’sinin son zamanlarda edinilmis oldugunun belirlenmesi hastaligin bulasmasinin devam ettigini gösteriyor

Tüberküloz Basili Nasil Bulasir?

Hastaligi, yalnizca aktif tüberküloz bulunan kisiler bulastirir. Bu hastalar hapsirdiginda ya da öksürdügünde havaya saçilan mikroskopik damlaciklar araciligiyla hastalik yayilir. Damlaciklardaki mikroorganizmalar solunum yoluyla baskalarinin akcigerlerine yerlesebilir (bazen vücudun baska bölümlerine de) ve çogalabilir.

KORUNMA:

Tüberkülozun önlenmesi mümkündür. ABD’de enfekte kisilerin erken dönemde belirlenmesi ve ilaçla tedavi edilmesine yönelik çabalar süregelmektedir. Enfekte vakalarla yakin temasi olan kisiler genellikle, 6-12 ay süreyle isoniazid ile tedavi edilmektedir. Koruyucu tedavi, yeni tani konmus tüberküloz vakalari, HIV ile enfekte kisiler ve tüberkülozun yaygin olarak görüldügü ülkelerden gelenlerle yakin temasta bulunanlar gibi aktif tüberküloz gelismesi riski yüksek olabilen, enfeksiyona iliskin kanit bulunan kisilere tavsiye edilmektedir.

TEDAVI:

Tüberküloz tedavisinin basarili olabilmesi için, en az alti ay süreyle 3 ya da 4 ilaçtan olusan bir kombinasyonun kullanilmasi gerekir. Tedavi, doktor hasta isbirligini gerektirir ve ilaç direncini önlemek için hastalar önerilen süreden önce ilaci kesmemelidir.

ÇOGUL DIRENÇLI TÜBERKÜLOZ:

Hastalar, enfeksiyonun tam olarak kontrol altina alinmasi için gereken 6-12 ay süreli tedaviyi yarim biraktiginda çogul dirençli tüberküloz gelisebilir. Mikroorganizmalar belirli ilaçlara karsi direnç gelistirdiginde hastaligin kontrol altina alinamama olasiligi arttigindan, artik bu ilaçlarla tedavi uygulanamaz.

ENFEKSIYONA KARSILIK AKTIF TÜBERKÜLOZ:

Tüberküloz basiliyle enfekte olan birçok kiside hiçbir zaman aktif tüberküloz gelismez. Enfekte kisilerin yasamlarinda aktif tüberküloz gelisme olasiligi ortalama %10’dur. HIV enfeksiyonu gibi baska tibbi durumlar nedeniyle bagisiklik sistemi zayiflamis kisiler, tüberküloz basillerinin vücut savunmasini yok edip aktif hastaliga yol açmasina daha yatkindir.

Tüberküloz Testi

Vücudunuz islevsel açidan normal oldugunda, bakteri ve virüs gibi hastalik yapan mikroplara karsi çogu zaman güçlü bir tepki gösterir. Ilk temastan sonra, bagisiklik sistemi genellikle mikrobun özelliklerini "hatirlar", böylece ayni tip bir mikropla tekrar karsilastiginda daha hizli tepki verebilir. Bazen, hastaliga yol açan mikroba iliskin bu tür bir "hafiza"nin bulunup bulunmadigini görmek için test yapilmasi mümkündür; böylece kisinin daha önce mikropla karsilasip, bagisiklik sisteminde bir tepki gelistirip gelistirmedigi anlasilabilir. JAMA’da yayimlanan bir makalede, tüberküloza yol açan bakterilerle temas sonrasi olusan bagisiklik sisteminin "hafiza"sini sinayan yöntemlerin etkililigi ele alinmistir.

TÜBERKÜLOZ IÇIN TÜBERKILIN TESTI:

Tüberkülin testinde, Mycobacterium tuberculosis’den (tüberküloza neden olan bakteri) elde edilen saflastirilmis protein (tüberkülin) kullanilarak, kisinin daha önce bu bakteriyle temas edip etmedigine bakilir. Tüberkülin, bir igne ile çizilen derinin içine koyulur. Tüberkülin, sadece bir protein ekstresidir ve gerçekte tüberküloza neden olan bakterileri içermediginden, hastaliga yol açmaz. Çizilen yerde sert bir kabariklik olusursa, test sonucunun "pozitif" oldugu kabul edilebilir. Derideki tepkinin pozitif kabul edilmesi, bu kabarikligin büyüklügüne baglidir. Doktor derinin tepkisini degerlendirirken, kiside insan bagisiklik eksikligi virüsü (HIV) enfeksiyonu bulunmasi gibi, tepkinin düzeyini etkileyebilen baska faktörleri de dikkate alir. Tüberkülin içeren igneyle çizilmesinden 48-72 saat sonra deri incelenir. Sonuç pozitifse, doktorunuz gögüs röntgeni çekilmesi ve bakteri bulunup bulunmadigini görmek amaciyla balgam incelemesi gibi baska testlerin yapilmasini isteyebilir.

KIMLER RISK TASIMAKTADIR?

Akciger tüberkülozu, genellikle hastanin öksürme ve hapsirmasiyla çevreye yayilir. Enfeksiyonun bulasmasi, çogu zaman uzun süreli temastan sonra gerçeklesir. Asagidaki özelliklere sahip kisiler, tüberküloz bulasmasi yönünden risk tasimaktadir:

Hastaligin aktif evrede oldugu biriyle birlikte yasayanlar

Tüberkülozun nispeten yaygin oldugu ülkelerden göç edenler

Bagisiklik sistemleri zayiflamis (AIDS ya da kanser hastalari) olan ve bakteriyle temas eden kisiler

Çok yasli ve olasilikla saglik durumlari çok iyi olmayan ve bakteriyle temas eden kisiler

Toplu yasanan kurumlarda (akil hastaneleri, cezaevi) ve uzun süreli bakim merkezlerinde (huzurevleri) kalanlar

Yoksullar ve evsizler gibi beslenme bozuklugu olan (yeterli besin alamayan) kisiler

Alkol ve madde bagimlilari

Saglik hizmetinde çalisanlar

Risk tasiyorsaniz test yaptirmaniz önemlidir. Test sonucunun pozitif olmasi durumunda, aktif hastaliga yakalanma olasiligini azaltmak için doktorunuz önleyici tedavi önerebilir.

TÜBERKÜLOZUN EVRELERI:

Test sonucunun pozitif olmasi, bakteriye maruz kaldiginiz ve vücudunuzun enfeksiyona tepki gösterdigi anlamina gelir. Pozitif sonuç, mutlaka "aktif" tüberküloz geçirmekte oldugunuzu göstermez. Örnegin ABD’de, tüberkülin testi pozitif bulunan kisilerin sadece yaklasik %10’unda ileride aktif hastalik gelismektedir. Daha çok, bagisiklik sistemi zayiflamis kisilerde (bakteriyle ilk temasin üzerinden yillar geçmis olsa da) aktif evreye geçme olasiligi bulunur. Tüberkülozun aktif evresinde olan kisiler, baskalarina bakteri bulastirabilirler.