Toprak Nedir Toprak Yapisi Nasil Olusur

Toprak Nedir, Toprak Nasıl Oluşur

Toprak ve toprakla ilgili özelliklerin oluşturduğu faktörlere edafik faktörler denir. Toprak Olusumu, “Yerkabuğundan ana kayaların aşınması ve ay­rışması ile oluşan, içerisinde sürekli olarak fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların cereyan ettiği belli özelliklere sahip üst litosfer tabakasıdır”. Başka bir deyişle, iklimsel etkenler ve biyolojik faaliyetlerle kayaların aşınma ürünlerinden oluşan doğal bir üründür. Esas itibariyle kendisi de bir canlı bir sistem (ekosistem) olan toprak, biyosferdeki temel üretimin önemli bir kısmını gerçekleştiren karasal bitkiler için su ve besin elemen­ti deposudur. Biyotik ve abiyotik unsurların sıkı sıkıya ilişkili olduğu toprakta, canlı organizmalar ve artıkları, ana kayanın aşınma ürünleriyle karışmış olarak bulunmaktadır. Toprak kompozisyonu genel olarak şu bileşenlerden oluşmaktadır;

Toprak Yapısı

1- Yaklaşık %40 oranında mineral madde,
2- Yaklaşık %10 oranında organik madde,
3- Yaklaşık %25 oranında toprak suyu,
4- Yaklaşık %25 oranında toprak havası.

Toprağın nitelik kazanması, kendi bünyesindeki biyotik ve abiyotik unsurlar arasındaki sürekli ve dengeli etkileşime bağlıdır. Toprakta, sa­yıları büyüklüklerine göre değişen bakteri, mantar, alg, protozoa, yuvar­lak solucan, halkalı solucan, böcek, kemirgen gibi gruplara mensup can­lılar yaşamaktadır. Bunların her birinin rolleri birbirinden farklı ve birbi­rini tamamlayıcıdır.

Organik maddeler toprağın oluşumunda ve veriminde çok önemli et­kiye sahip olan maddelerdir. Başta bitkiler olmak üzere tüm canlılar, ge­rek toprağa bıraktıkları artık maddelerle, gerekse ölerek bizzat toprağa karışmalarıyla topraktan aldıklarının daha fazlasını toprağa verirler. Canlılar, topraktan direk ya da dolaylı olarak su ve mineral maddeleri aldıkları halde, selüloz, nişasta, şeker, yağ ve protein gibi organik mad­deleri toprağa katarlar. Toprağa düşen bu organik artıkların, mikroorga­nizmaların hücumuna uğrayarak ayrıştırılmaya başlamış, fakat henüz ayrıştırılması sonuçlanmamış siyah renkli haline humus denir. Yüksek enerjili olan humus, toprak organizmalarının etkisiyle sürekli olarak değişime maruz kalır. Bu değişim esnasında, bir yandan toprakta yaşayan ve toprak oluşumu için gerekli olan mikroskobik ve makroskobik canlı­lara besin sağlarken, diğer yandan da ayrışım ürünleriyle toprağın ve­rimliliğini sağlar. Bir zamanlar Avrupa’da, ormanlardaki yaprak dökün­tülerinin her yıl toplanmasıyla orman ağaçlarındaki büyümenin olumsuz yönde etkilemesi, toprağa karışan organik maddelerin önemine somut bir örnektir.

Organik maddelerin toprak verimliliğindeki bu önemli etkilerinin ya­nı sıra, toprak için başka faydaları da vardır. Organik maddeler, kendi ağırlıklarının 9 katı su tutma kapasitesine sahip olduklarından toprağın su tutma kapasitesini artırırlar. Toprak üstündeki organik döküntü, top­rak sıcaklığının mevsimsel ekstrem değişimini yumuşatarak ve kendi içinde nemli bir ortam oluşturarak hem çimlenen tohumları korur, hem de çimlenme için uygun bir ortam oluşturur. Ayrıca yağışla yüzeye inen suların serbestçe akıp gitmesini önler. Böylece erozyon önlenir ve su top­rağın alt katmanlarına iner.

Toprak içerisindeki boşlukların bir kısmı kaynağını yağışların oluş­turduğu su ile doludur. Bu suyun bir kısmı yerçekiminin etkisiyle derin­lere doğru hareket ederken, bir kısmı da toprak partiküllerince tutularak bitkilerin ihtiyacını karşılar. Toprak partiküllerinin arasındaki boşluk­larda sudan başka hava da bulunmaktadır. Toprağın oluşum sürecine katılan organizmaların büyük çoğunluğunun, biyolojik aktivitelerine devam edebilmeleri için toprağın yeteri kadar havalanması gerekir. Ör­neğin oksijenli solunum yapan bakterilerin faaliyetleri kötü oksijen ko­şullarında aksamaktadır. Kötü havalanmış topraklar, toprağa bağlı ola­rak yaşayan karasal bitkiler açısından da bir takım olumsuzluklara ne­den olur. Bu olumsuzluklar, kök gelişiminin yavaşlaması veya durması, besin maddesi alımının azalması, su alımının azalması, bitkiler için bir­takım toksik maddelerin oluşması şeklinde sıralanabilir.

Toprak Özellikleri

Toprağın ekosistemler için temel rolü, ekosistemdeki dinamizmin te­mel ayağım oluşturan ve temel üretimi sağlayarak ekosistemin tüm canlı unsurlarım besleyen bitkiler için besin elementi deposu olmasıdır. Aynı zamanda tüm canlıların yaşamı için mutlak surette gerekli olan suyun süzgeci ve deposu olan toprak, eşsiz bir doğa harikasıdır, insanoğlu açı­sından bakıldığında, dünyada bitkisel besin maddesi üreten 3 bin bitki türü bulunmaktadır. Bunlardan sadece 15 kadar bitki türü, dünya nüfusunun %90’ını doyurmaktadır. Bunlar toprakta yetiştiğine göre, toprak, besinlerimizin %78’ini oluşturan bitkisel besinlerin doğrudan doğruya, geriye kalan et, süt, yağ, yumurta, gibi besinlerimizin de %21’nin dolaylı olarak kaynağıdır.