Tercihli Evlilik Turleri

Tercihli Evlilik Türleri

Evlenmelerde, “bildik biriyle evlenme” sayıltısından hareketle dünyanın her yerinde eş seçmenin bir tercih sorunu olduğunu görürüz. Ancak, tercih sözcüğünden murat edilen, geleneksel tür yaşamda, çocuklarının kimlerle evlenmesi gerektiği konusunda bireylerin değil ailelerin, öncelik durumuna göre karar almalarıdır. Tercihli evlilikler, evlendirilecek çiftler arasında “tercih”, “izin” ve “yasak” kurallarına işlerlik kazandırır. Bu kurallar doğrultusunda davranış ve eylemler oluşturur. Bu kuralların kesin belirlendiği yaşam biçimlerinde evlenme olgusu, bireyler arası bir kontrat olmanın ötesinde aileler, kümeler, soylar (aşiretler) arası bağlayıcı nitelik taşır.

Aile reisleri, yetkili ve etkin karar organlarıdır. Evlenmelerde duygusal bağ ve romantizm yerine, çıkar ilişkileri, soy devamı, dirlik, uyum ve mevcut uyumun sürdürülmesi geçerlidir. “Nikahta keramet var” deyiminin çok kullanıldığı, başka bir deyişle sevmek, sevilmek gibi duygusal bağların nikah sonrası da gelişebileceği, kazanabileceği görüşü bu tür evliliklerde anlam kazanmaktadır. Hal Köyü’ nün Etnolojik Tetkiki adlı yapıtında araştırıcı, bu tür evlilikler için “şehirdekilerden çok daha az romantiktir yani realist bir karakter taşımaktadır” der.

Tercihli evliliklerin yoğun görüldüğü topluluklarda ergenlik, evde kalmışlık ve dulluk hoş karşılanmaz; kınanır. Zaten dulluk, boşanmayla değil daha çok eş kaybetmeyle olur. Bu durumlarda da “Allah korusun öte dünyaya nikahsız gidilmez” gerekçesiyle dullar ivedi evlendirilmeğe çalışılır. Dışarıdan (yabandan) kız alıp verme de en az evde kalmışlık kadar hoş karşılanmaz; yabandan gelen gelin, kendini topluluğa çok güç kabul ettirir. Yabandan gelenler üzerine, “obasında evlenmediğine göre zahir vardır bir eksikliği” diye dedikodular düzülür.

Bireysel tercih yerine ailesel tercihlerde gerçekleşen ve aileler arası dayanışma ve dirliğin pekişmesini amaçlayan Tercihli Evlilikler, temelde çıkar ilişkisine dayanır. Ekonomik uğraşları geleneksel tarımcı ve hayvancılık olan kültürlerde yaygın olan bu tür evlenmeler, yaşam biçiminin bir gereği olarak karşımıza çıkar. Ailede otoriteyi sağlamak, toprağın bölünmesini engellemek, çatının (evin) dağılmamasını düşünmek, ev sırlarının dışarıya çıkmamasına özen göstermek ve güçleriyle üretime doğrudan katılan üretken bireyleri denetlemek istekleri, böyle birden fazla türü olan evlilikleri bir sonuç olarak oluşturur ve doğallaştırır. Bunlar:

A- Beşik kertme
B- Söz alma-söz verme
C- Berder evlilik
D- Taygeldi evlilik
E- Baldızla evlilik
F- Kayın biraderle evlilik
G- Kardeş çocukları evliliği
H- Bir dizi erkek kardeşin bir dizi bacılarla bireysel evliliği
I- Otura kalma gibi ana başlıklar altında inceleyeceğimiz evlilikler
İ- Kız Kaçırma
J-Görücülük