ŞİŞMANLIK, OKUL ÖNCESİ YAŞ GRUPLARINDA HIZLA ARTIYOR!

Ülkemizde çocukluk yaş grubundaki 4 çocuktan biri şişman! Erişkin şişmanlığının da büyük bir kısmı ergenlik yaş grubundan miras kalıyor! Büyüme ve İştahsız Çocuk Uzmanı (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı) Prof. Dr. Benal Büyükgebiz ile çocukluktan itibaren şişmanlığa “dur” diyebilmek üzere, ailelere ışık tutacak bilgiler aldık.

Vücut ağırlığına yansıyan yağ dokusu artışı olarak isimlendirilen obezite (şişmanlık), özellikle son on yıldır bulaşıcı hastalık gibi hızla yayılıyor. Şişmanlığın tedavisinde ve önlenmesinde hedef kitle “okul yaş grubu” olmalıdır! Çünkü ulaşılabilirlikleri kolaydır, eğitilebilirlikleri yüksektir. Ayrıca, şişmanlığın görülme sıklığının hızla artma eğilimi gösterdiği yaş grubudur. Çünkü: Beslenme özgürlükleri artar. Tercihlerini uygulama otonomileri artar. Yemek tercihlerine psiko-sosyal faktörler etkilidir. Ev dışındaki öğün sayısı artar. Öğün atlama eğilimleri artar. Atıştırma eğilimleri artar. Hamburger, pizza, sandviç gibi “fast food” tercihleri artar. Kahvaltı etmeme eğilimleri artar. Meşrubat tüketimleri fazladır. Enerjiden zengin besleyici değeri düşük olan yiyeceklere (cips, patates kızartması, bisküvi, şekerleme, çikolata vb.) eğilimleri artar. Düzensiz beslenmeye başlarlar. Sebze, meyve, süt tüketimleri azalır.

ŞİŞMANLIĞIN TEŞHİSİNDE GEÇ KALIYORUZ!
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre; son on yılda 2-4 yaş grubunda şişmanlık görülme sıklığı yüzde 4’den yüzde 9’a yükselerek iki kat artmıştır. 6-15 yaş grubunda ise üç kat artarak, yüzde 5’den yüzde 16’ya yükselmiştir. Ayrıca biliyoruz ki, ergenlik yaş grubunda obez olanların yüzde 80’i erişkin yaşta da obez olarak yaşamlarına devam ederler. Daha küçük yaş grubunda obez olanların da yüzde 35-50’si daha sonraki yaş gruplarında da obezdirler. Anne-babası şişman olanlar, ailenin tek çocuğu olanlar, tek ebeveyni olanlar, düşük doğum ağırlıklı olarak dünyaya gelmiş olanlar, çocukluk yaş grubunda şişmanlık gelişmesi bakımından daha yüksek risk taşırlar.

ŞİŞMANLIĞI KABULLENMEK ZOR…
Şişmanlığın tanısı için hekim olmak bile gerekmez. Ancak yapılan çalışmalar, anne-babanın çocuklarının şişman olduğu gerçeğini kabullenmekte geç kaldıklarını gösteriyor. Çocuklarının şişman olduğunu fark edenlerin önemli bir kısmı da, bunun zaman içinde kendiliğinden hallolacak bir durum olarak değerlendiriyor.

ERKEK ÇOCUKLAR RİSK ALTINDA!
İstanbul’da yaşayan ve yüksek sosyoekonomik düzeyi temsil eden 20 farklı özel okulda öğrenim görmekte olan 3-17 yaş grubundaki 1669 çocuk (797 kız, 882 erkek) üzerinde yaptığımız araştırmada; obezite görülme sıklığı kız çocuklarda yüzde 14,7, erkek çocuklarda yüzde 18,7 olarak bulundu. Çocukların 314’ünde (yüzde 17,5) ise potansiyel obezite tespit edildi. Obezite sıklığı 10-11,9 yaş grubunda en yüksek bulundu. (14 yaş altında yüzde 25,4 iken 14 yaş ve üzerinde yüzde 13,8). Özellikle 10-11,9 yaş arasındaki erkek çocuklarında obezite sıklığının yüzde 34,4 olması çok dikkat çekicidir. Bu oran, özel okulda okuyan ve 10-12 yaş grubundaki her üç erkek çocuktan birinin şişman olması demek.

ŞİŞMANLIK BİR İŞTAH BOZUKLUĞU!
Çocukluk yaş grubunda şişmanlığın en önemli nedeni beslenmeyle ilgilidir. Çocuklarda şişmanlığın sadece yüzde 1-2’si diğer hormonlar ve genetik nedenlerle ortaya çıkar. Bu nedenle çocukların beslenmesi ve aldıkları enerjiyi kullanmaları şişmanlıkta en önemli nedendir. Kısaca bir çocuk şişman ise, bu aksi ispat edilene kadar beslenmeyle ilgilidir. Altta yatan bir başka neden olma olasılığının irdelenmesi ve araştırılması aileye vakit kaybettirmemelidir. Gerçek kolayca ve en kısa zamanda kabullenilmeli, gerekli tedbirler alınmalıdır.

ÇOCUK, KİLO VERİRKEN BÜYÜYEBİLMELİ!
Amaç, öncelikle çocuğun kilo artışının durdurulması olmalıdır. Özellikle erken çocukluk yaşlarında çocuğun boyu uzadıkça, mevcut kilosu ile dengeleyebilir. Ama, kilo artışı devam ederse bu asla başarılamaz. Şişmanlık her yaş grubunda ve dünyanın her yerinde tedavisi çok zor ve başarısız olan bir hastalık. Tedavide yaklaşım önceliklerinin belirlenmesinde çocuğun yaş grubu, boy uzunluğu, şişmanlığın derecesi çok önemlidir. Çocukların erişkinlerden farklı olduğu unutulmamalı, tedaviden mutlaka bir çocuk doktoru sorumlu olmalıdır. Şişman çocuğun tedavisinde dikkat edilecek en önemli konu; çocuk kilo verirken büyümeye de devam etmesidir.