Ses kısıklığı hastalık alarmı olabilir

Ses kısıklığı, genellikle sesin azalması veya hiç çıkmaması olarak biliniyor. Ancak uzmanlara göre her türlü normalden farklı ses, ses kısıklığı olarak adlandırılıyor. Sesteki değişikliklerin ciddi hastalıkların alarmı olabileceğini belirten Etiler Memorial Polikliniği Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Op. Dr. Haldun Şan, ses kısıklığı ve hastalıklarla olan ilişkisi hakkında sorularımızı yanıtladı.

Ses kısıklığı nedir?
Sesteki çatallaşmalar, titreşimler, boğuk ses ve diğer tüm ses değişikliğine ses kısıklığı denir. Gırtlaktan daha aşağı seviyelerdeki rahatsızlıklar sesin cılız ve zayıf çıkmasına neden olurken, gırtlağın kendisi ile ilgili hastalıklarda sert, tırmalayıcı ve kısık ses oluşumuna neden olur. Ağız boşluğu ve dil hastalıklarında ise ses boğuk, burundan ve ”ağızda sıcak patates varmışçasına” çıkmasına sebep olur.

Neden oluşur?
Ses kısıklığı oluşturan pek çok sebep vardır. Bunlar arasında çok basit ve kendiliğinden iyileşebilecek sebepler olduğu gibi ciddi ve tedavisinin büyük ameliyatlar gerektirdiği hastalıklar da olabilir.

Ne zaman doktora gidilmeli?
Doğrusu, ses kısıklığı olur olmaz doktora gitmektir. Genelde 1 – 2 haftadan daha fazla süren ses kısıklıklarında mutlaka doktora gidilmesini öneriyoruz. Ses kısıklığı ile beraber nefes alma zorluğu, ağızdan kan gelmesi, yutma zorluğu veya boyunda kitle (şişlik) gibi şikâyetler de varsa bir kulak burun boğaz uzmanına başvurmak için daha acele etmek gerekir.
Ses kısıklığı olduğu zaman ne hemen ciddi bir hastalık endişesine kapılmalıyız ne de çok küçümseyip muayeneyi ihmal etmeliyiz. Özellikle sigara içen, 50 yaşını aşmış ve iki haftadan uzun süreli ses kısıklığı olan erkek hastaların mutlaka hekime başvurmaları ve dikkatli bir gırtlak muayenesinden geçmeleri şarttır. Çünkü gırtlak kanserinin ilk ve en önemli işareti ses kısıklığı olup erken evrede saptandığında yüzde 100’e yakın oranda tedavi edilebilmektedir. Özetle,
Ses kısıklığı 2 – 3 haftadan uzun sürerse,
Ses kısıklığı ile birlikte aşağıdaki belirtiler varsa;

Soğuk algınlığı gibi belirli bir neden yokken ağrı bulunması,

Öksürükle kan gelmesi,

Yutma güçlüğü,

Boyunda şişlik,
Birkaç günden uzun süren tam ses kaybı veya seste şiddetli değişiklik olursa kulak burun boğaz uzmanıyla görüşülmelidir.

Ne gibi tetkikler yapılmalı?
Ses kısıklığının sebebinin anlaşılmasında en önemli kısım hastanın muayenesidir. Muayene sırasında genellikle sebep hakkında bir fikir edinilir. Yapılacak tetkiklerde genellikle bu fikire göre seçilir. Larenjit (ses teli iltihabı), nodül, polip, kist gibi hastalıklarda teşhis muayene ile konduğu için genel olarak tetkik yapmak gerekmez. Ses kısıklığı için yapılabilecek tetkikler arasında şunlar sayılabilir:
Akciğer grafisi
Sinüzit filmleri
Alerji testleri
Şeker hastalığı, tüberküloz gibi hastalıkların araştırılması
Gırtlak bölgesinin bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonansla incelenmesi
Tümör görülürse biopsi alıp patolojide incelenmesi
Ses teli sinirinin felcinde beyinle ilgili filmler
Bu tetkiklerde hangilerinin yapılacağı doktorunuz muayenede gördüklerine göre kendisi karar verecektir.

Ses kısıklığının tedavisi var mı?
Ses kısıklığının tedavisi, ses kısıklığı yapan hastalığa göre değişir. Çünkü ses kısıklığı kendisi bir hastalık değil başka hastalıkların belirtisidir.

Ses kısıklığını tetikleyen faktörler nelerdir?
Viral enfeksiyonlar, hızlı ısı değişikliklerinin olduğu durumlar, örneğin klimalı ya da ısınmış bir ortamdan ısının farklı olduğu bir ortama girilmesi ve soğuk hava ses kısıklığını tetikler.

Kimler risk altında?
En çok öğretmenler, avukatlar ve yüksek sesle mesleğini icra eden kişilerde ses kısıklığını sıkça görüyoruz.

Sesi korumak için nelere dikkat etmeliyim?
Ses kısıklığının olmaması veya olursa da kolay iyileşmesi için hastanın dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır;
Sigara ve alkol kullanılmaması (sigaranın rolü çok daha fazladır)
Sesin doğru tonda, kalınlaştırma ve inceltmeleri fazla yapmadan kullanılması
Çok uzun süre konuşmaktan kaçınılması
Diyaframı kullanarak, gırtlak kaslarını çok yormadan konuşulması
Günde iki litre kadar sıvının alınması tercihen bunun su olması gerekir. Ses tellerinin sürekli nemli kalması için gün içine yayılan bir şekilde su içilmesi gerekir.
Boğaz temizleme hareketini yapmaktan kaçınılması
Mideden asit kaçağı olan (Reflü) hastalar için akşam saatlerinde çay, kahve, kola, alkol alınmaması, mideyi dolduracak kadar yemek yenmemesi, yemek yiyip hemen yatılmaması, yüksek yastıkta yatılması
Bulunduğunuz ortamın nemi ve ısısının uygun olması

Ses kısıklığına yol açan durumlar

• Larenjit (Gırtlak iltihabı)
• Ses tellerinde nodül, kist veya polip gibi iyi huylu kitleler
• Akciğer hastalıkları
• Ses teli hareketini sağlayan sinirlerin felci
• Alerji veya iltihaplara bağlı geniz akıntısı
• Mideden yukarı doğru asit kaçağının olması (reflü) ve şiddetli kusmalar
• Gırtlak ve çevresindeki dokuların tümörleri
• Ses telleri çevresine gelen darbeler
• Psikolojik sebepler
• Şeker hastalığı veya sinir sistemi hastalıkları gibi vücudun diğer bölgeleriyle birlikte ses telini de tutan hastalıklar
• Sigara, duman ve kimyasal gazlar gibi tahriş edici maddelere maruz kalmak,
• Yanlış ses kullanımları (bağırma, çığlık, şiddetli ağlama ve öfke durumları)
• Birtakım cerrahi travmalar (gırtlağa yada üst solunum yoluna yönelik yada genel anestezi için solunum yoluna tüp yerleştirilmesine bağlı olarak)