IV.8- Şeker Hastalığında Kromun Etkisi
Krom eksikliği normalden daha yüksek insulin düzeyleri gerektiren relatif insulin direnci ile sonuçlanır. Krom serbest halde veya GTF taşıyıcısı ile gevşek olarak bağlı durumdayken, insulin ve onun reseptörleri ile üçlü bir kompleks oluşturur (126) .
Krom hücrelerin insulin’e karşı hassasiyetinde önemli bir rol oynar (127,128) ve insulin’i kontrol eden bütün faaliyetlerde yer alır. Krom ilavesinin;
· Glukoz’u düşürdüğü
· Kolesterol’ü düşürdüğü
· İnsulin faaliyetini önemli ölçüde ilerlettiği
· Trigliserid düzeylerini düşürdüğü
· HDL kolesterol düzeyini arttırdığı (iyi kolesterol)
· Normal, yaşlı ve NIDDM hastalarda insulin hassasiyetini arttırdığı gösterilmiştir (129) .
Krom, tip 2 diyabet’in başlangıcını önleyebilir (130) . Az miktarda krom alınımı glukoz toleransına etki eder ve insulin seviyesini yükseltir. Tip 2 şeker hastalığını önlemek için insulin seviyesini düşük tutmak önemli olduğundan, krom, diyabet ilişkili ana plaka oluşumunu engellemede yardımcı olur (130) .
Hipoglisemi, hiperglisemi ve tip 2 diyabetli, dietlerinde az miktarda krom içeriği bulunan hastalarda, krom ilavesinden sonra birkaç hafta içinde belirtilerde ilerleme gözlenmiştir. Ancak krom ile beslenmekte olan hastalar, dietlerine krom ilavesinden sonra ek bir iyileşme göstermemektedirler. Buradaki sorun, bir insanın krom ihtiyacının az olup olmadığını anlamaktır. Çok yüksek kan şekeri ve insulin seviyesine sahip olan tip 2 diyabet hastalarının, şeker hastası olmayan bireylere göre hergün idrarla daha fazla krom kaybettikleri bilinmektedir. Bunun anlamı; şeker hastalarının duyduğu yüksek krom ihtiyacı, dietlerinde bulunacak krom miktarını şeker hastası olmayan insanlara göre daha kritik bir faktör haline getirir (130) .
İdrarla kaybedilen krom miktarı, basit şeker dietlerine karşılık salgılanan insulin miktarına bağlıdır. Yüksek insulin verimi sağlayan bu şekerler, aynı zamanda idrar yollarıyla aşırı krom kaybına neden olurlar. Yüksek insulin seviyesi ve krom salgılanması arasındaki bu ilişki, insulin’in şiddetli yüksek olması sonucu krom eksikliğinin oluşma riski ve bireysel krom ihtiyaçlarının arttığını göstermektedir (130) .
Aynı zamanda, zayıf kan şekeri kontrolü ve diyabet, krom’un vücutta metabolize olma şeklini değiştirebilir. Anorganik krom’u daha faydalı bir form’a dönüştürme kabiliyetini yitiren şeker hastalarında bu olay açıkça görülmektedir ve aldıkları besinlerde bulunan, biolojik olarak aktif, önceden hazırlanmış krom bileşiklerine ihtiyaçları vardır. Anorganik krom ilavesi bu tür insanlar için etkili değildir. Çoğu insan günde 200 mg dozunda krom ilavesine olumlu tepkiler gösterirken, diyabet hastaları daha yüksek dozlara ihtiyaç duyarlar veya sadece biolojik olarak aktif formdaki krom ihtiyaçlarını karşılayabilir (130) .
Şeker hastası farelerde GTF idaresi yükseltilmiş plazma glukoz konsantrasyonunu %14-29 oranında azaltır, ayrıca yükseltilmiş plazma kolesterol ve trigliserid düzeyini ayrı ayrı %35-45 oranında düşürür (131) .6 ay – 5 yıl’lık uzatılmış bir beslenme dönemindeki 2 hastada, Cr ilavesinden sonra tersine dönen glukoz intoleransının çıkmasına Cr eksikliği sebep olmuştur (123,132) .Bu hastalardan biri için Cr ilavesi glukoz intoleransını ters yöne çevirmekle kalmayıp, neropati, yüksek serbest yağ asidleri düzeyini ve zayıf solunum bölgelerini düzeltmiştir. Ancak, sağlıklı yetişkinlerde Cr ilavesi geliştirilmiş glukoz toleransı ile sonuçlanmamıştır (111,133-135) .Kan glukoz seviyesi 100 mg/dl’den fazla olan ve daha yaşlı üyelerden oluşan 2. bir grupta, (110,136,137) 90 dk’lık bir glukoz mücadelesinden sonra Cr ilavesinin glukoz toleransını düzelttiği gözlenmiştir (138) .12 sağlıklı, yaşlı gönüllü ile yapılan 28 günlük bir çalışma sonunda Cr ve nikotinik asid karışımının glukoz toleransını düzelttiği, Cr ve nikotinik asid’in ayrı ayrı kullanılması durumunda etkisiz oldukları anlaşılmıştır (139) .Bir çalışmada 4 hafta süren Cr ilavesi (4 mmol/gün) orta yaşlı erkek ve kadınlarda glukoz toleransını düzeltmiştir. 4 hafta boyunca düşük Cr içerikli (< 0.4 mmol/gün) diet tüketen bu kişilerde azalan glukoz toleransı gözlenmiştir (140) .
Şeker hastası bireylerde uygulanan 3 tarafsız çalışma sonucunda Cr ilavesi ile kan glukoz kontrolünde herhangi bir gelişme gözlenmemiştir (141-143) .Her 3 çalışma elementel Cr’u değerlendirirken, bir tanesi de bira mayasını değerlendirmiştir. Başka bir çalışmada, günde 1.6 g bira mayası (30 mg elementel Cr’a eşdeğer) alımı sonunda hemoglobin düzeyinde %17 oranında bir azalma ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol’ü düzeyinde %36’lık bir artış meydana gelmiştir (144) .
Aynı benzer mücadele, şeker hastası olan ve olmayan deneklerin plazma lipid grafiklerine Cr’un etkisinin incelenmesinde de ortaya çıkar. Yapılan çeşitli çalışmalar günde 200 mg Cr ilavesinin (elementel Cr veya bira mayası şeklinde) total kolesterol’ü %5-12 oranında azaltabileceğini ve serum trigliserid seviyesini değiştirmeden HDL kolesterol’ünü %8-36 oranında arttırabileceğini göstermiştir (111,133,142-144) .Cr ilavesinin plazma lipid grafiğini geliştirmesi ve sadece serbest Cr eksikliği olan hastalarda insulin faaliyetini arttırması mümkündür. Ancak, şeker hastalarında Cr eksikliğinin ne kadar yaygın olduğu bilinmemektedir. Değersiz Cr eksikliğini değerlendirmek için güvenilir herhangi bir yöntem yoktur. İnsulin’e bağımlı olmayan diabetes mellitus (NIDDM) hastalarında plazmadaki Cr konsantrasyonu sağlıklı deneklerdeki miktardan önemli ölçüde farklı değildir (142) .Ancak insulin’e bağımlı diabetes mellitus (IDDM) hastaları yüksek bazal plazma Cr konsantrasyonu gösterirler (142) .Buna karşılık şeker hastası çocukların (145) ve belki de IDDM hastası kadınların (146) saçlarındaki Cr içeriği azalır. IDDM veya NIDDM hastası olan yetişkin erkeklerin saç veya eritrositlerindeki Cr miktarı kontrol grubundaki deneklerden pek farklı değildir (147) , ancak diyabetlilerin Cr seviyeleri arasındaki değişim daha azdır. Bu incelemeler, Cr eksikliği olan şeker hastalarını içeren bir grubun olabileceğini önerir, fakat saç analizleri ve eritrosit konsantrasyonları Cr miktarını tayin etmek için yeterli klinik araçlar değildir.
Bazıları plazmadaki Cr’un oral glukoz yüklemesine tepkisinin, dokuda depolanan Cr miktarını tahmin etmek için potansiyel bir test olduğunu belirtmektedir. Bu kriter’e göre; IDDM veya NIDDM hastası erkek deneklerde yeterli miktarda depolanmış Cr görülmüştür (147) .Bunun tam aksine, glukoz intoleransı olan bir grup kadın oral glukoz yüklemesine karşılık olarak azalan bir plazma Cr düzeyi göstermiştir, bu da yetersiz depo veya Cr eksikliğine işaret etmektedir (111) .Perhiz’e ilave edilen bira mayası, glukoz alımından sonra plazma Cr düzeyinin artmasına neden olmuştur (111) .Oral glukoz yüklemesine karşılık plazma Cr düzeyi NIDDM hastalarında normal deneklere göre daha fazla artmıştır, ancak bu fark 2 grup birbiri ile karşılaştırıldığında ortaya çıkmamıştır. Normal kontrol denekleri arasında, şişman deneklerin plazma Cr düzeyleri zayıf olanlarınki ile kıyaslandığında, önemli ölçüde artmıştır (148) .Yüksek insulin salınımını ve idrarla Cr atılımını uyaran karbohidratları bulmak ilgi alanı olmuştur (149) . Şarap içenlerde iskemik kalp hastalığının az görülmesini şarapta krom bulunmasına bağlamak isteyenler olmuştur (150) . Elementel Cr düzeyinin plazma ölçüleri, fonk- siyonel Cr miktarını tayin etmek için en iyi yöntem olmayabilir. Cr miktarının tayini için hassas araçlar gereklidir.
Yetişkin diyabetik sıçanlarda, arpa içeren bir dietin diyabet belirtileri üzerine (kan glukoz konsantrasyonu ve su tüketimi) nişasta veya sakkaroz’a dayalı dietlerle karşılaş- tırıldığında değiştirici bir etkisi olmuştur. Arpanın bu faydalı etkisinin içerdiği çok yüksek miktardaki kromdan kaynaklandığı varsayılmıştır. 3 değerlikli krom ilavesi ile beraber uygulanan sakkaroz’a dayalı dietin arpa içeren diette bulunan kroma eşdeğer olması, diyabet durumunda gösterilen farklı tepkilerin ortadan kalkmasını sağlamıştır.
Uzun süreli arpa tüketimi diyabetiklerde karbohidrat alınımına glisemik tepkiyi değiştirebilir, bu etki de arpanın şimdiye kadar tanımlanamamış olan öğesinden ileri gelmektedir. Kan glukoz konsantrasyonunun normal düzeni için krom gerekli bir eser elementtir. Sıçanlardaki deneysel krom eksikliği azalmış glukoz toleransına ve sonunda diyabet’e benzeyen bir duruma neden olur (109) .
Şeker hastası olan pek çok bireyde Cr eksikliği yoktur. Her ne kadar şiddetli Cr eksikliği glukoz intoleransına neden olsa da, diyabet’in gelişimindeki rolü o kadar da önemli değildir.
V. EKLER
Tablo E-1: Diyabetik hastalarda eser elementlerin durumları: (151,152)
Eser Element |
Diyabetik Hastalardaki Durumu |
|||
Tip 1 |
Tip 2 |
|||
|
Çinko (Zn) |
¯ |
¯ |
||
|
Krom (Cr) |
|
NL* |
||
|
Magnezyum (Mg) |
¯ |
¯ |
NL* : Ne yüksek, ne düşük.
Tablo E-2: Besinlerde bulunan elementlerin dietle alınabilecek miktarları
|
|
Günlük Önerilen |
Bulunduğu Besinler |
Fazlasında Gözlenen |
|||||||
|
Miktar |
Durumlar |
|||||||||
|
Cr |
50-200 mikrogram |
Bira mayası, karaciğer, |
Dayanıklı emniyet payı. |
|||||||
|
böbrek, American peyniri, |
Dietle 100 mg/kg’a kadar |
|||||||||
|
buğday tohumu. |
verilen farelerde ters bir |
|||||||||
|
etki gözlenmemiştir. |
||||||||||
|
Zn |
15 mg (erkek) |
Et ve diğer hayvansal |
Günde 18.5 veya 25 mg |
|||||||
|
12 mg (kadın) |
besinler, bütün tohumlar. |
alındığında Cu miktarında |
||||||||
|
azalma gözlenmiştir. |
||||||||||
|
Sülfat formunda 2 g veya |
||||||||||
|
daha fazla alındığında |
||||||||||
|
iritasyon ve kusma göz- |
||||||||||
|
lenir. |
||||||||||
|
Mg |
350 mg (erkek) |
Oldukça yaygındır; fındık, |
Mg içeren ilaçlardan yük- |
|||||||
|
280 mg (kadın) |
baklagiller, öğütülmemiş |
sek dozda alan kişilerde |
||||||||
|
tohumlar. |
böbrek fonksiyonları |
|||||||||
|
bozulabilir. |
||||||||||
VI. KAYNAKLAR
</DIV>
1. Özkan S., Psikiyatrik ve psikososyal açıdan diyabet, Diyabetolojiye Giriş,Bölüm V, ( Büyükdevrim S., Yılmaz M.T. Ed.)Fatih Ofset,1996,İstanbul,221
2. Mayou R., Peveler R., Davies B., Mann J., Fairburn C., Psychiatric morbidity in young adults with insulin-dependent diabetes mellitus. Psychological Medicine, 21 (1991) 639-45
3. Masterton G., Diabetes and depressive disorders. Diabetes Reviews International, 5 (3) (1996) 2-5
4. Lustman P.J., Griffith L.S.,Clouse R.E., Cryer P.E., Psychiatric illness in diabetes mellitus: relationship to symptoms and glucose control. Journal of Nervous and Mental Disease, 174 (1986) 736-42
5. Lustman P.J., Freedland K.E., Carney R.M., Similarity of depression in diabetic and psychiatric patients. Pyschosomatic Medicine, 54 (1992) 602-11
6. Beardsley G., Goldstein M.G., Pyschological factors affecting physical condition: Endocrine disease. Pyschosomatics, 34 (1993) 12-9
7. Wing R.R., Marcus M.D., Blair E.H., Epstein L.H., Burton L.R., Symptomatology in obese adults with type II diabetes. Diabetes Care, 13 (2) (1990) 170-2
8. Bradley C., Lewis K.S., Measures of psychological well-being and treatment satisfaction developed from the responses of people with tablet-treated diabetes. Diabet Med, 7 (5) (1990) 445-51
9. Lewis K.S., Jenninga A.M., Ward J.D., Bradley C., Health belief scales developed specifically for people with tablet-treated type II diabetes. Diabet Med., 7 (2) (1990) 148-55
10. Gavard J.A., Lustman P.Y., Clouse R.E., Prevalence of depression in adults with diabetes: an epidemiological evaluation. Diabetes Care, 16 (1993) 1167-78
11. Stenström U., Wikby A., Hörnquist J.O., Andersson P.O., Recent life events, gender, and the control of diabetes mellitus. General Hospital Psychiatry (New York), 15 (1993) 82-8
12. Pigeolet E., Remacle J., Susceptibility of gulutathione peroxidase to proteolysis after oxidative alteration by peroxides and hydroxyl radicals. Free Radical Biol. Med., 11 (1991) 191-195
13. Kaneto H., Kajimoto Y., Miyagawa J., Matsuoka T., Fujitani Y., Umayahara Y., Hanafusa T., Matsuzawa Y., Yamasaki Y., Hori M., Beneficial effects of antioxidants in Diabetes: possible protection of pancreatic beta-cells against glucose toxicity. Diabetes, 48 (1999) 2398-2406
14. Skkodowska M., Gromadzinska J., Wasowicz W., Lipid peroxide concentration, selenium level and glutathione peroxidase activity in blood type 2 (Noninsulin-dependent) diabetic elderly people. J Clin Biochem Nutr., 7 (1989) 35-41
15. Wolf SP., Free radicals, transition metals and oxidative stress in the aetiology of diabetes mellitus and complications. Br Med Bull., 49 (1993) 642-652
16. Saint Vincent Deklarasyonu (1989)
17. Aral Y., Diyabet ve Gebelik, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıklarında Temel Tedavi Kitabı, Bilimsel Tıp Yayınevi 1. Baskı, (1998) 444-450
18. Pickup J., Williams G., Pregnancy and Diabetes Mellitus. Textbook of Diabetes Blackwell Science, Uk 72 (1997) 1-29
19. Hare J.W., Diabetes and Pregnancy In. Kahn C.R., Weir G.C., (eds) Joslins Diabetes Mellitus (13.th edition), Philadelphia, Lea & Febigen., (1994) 889-899
20. Miller E., N Engl J Med., (1981) 304
21. Langer O., Management of Gestational Diabetes Mellitus. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 23(1) (1996) 137-159
22. Boden G., Fuel Metabolism in Pregnancy and in Gestational Diabetes Mellitus. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 23(1) 1996 1-10
23. Hatemi H., Biyal F., Korugan Ü., Diabetes Mellitus, Dergah Yayınları Tıp Dizisi 4, İlmi Seri 3, 1983
24. Bağrıaçık N., Diabet ve Tedavisi, Nurettin Uycan Cilt ve Basım Sanayi A.Ş. 1988
25. Modern Genel Anorganik Kimya, Prof.Dr.Fikret Baykut, Doyuran Matbaası (1993) 700-703
26. Grubbs R.D., Maguire M.E., Magnesium as a regulatory cation: Criteria and evaluation. Magnesium, 6 (1987) 113-27
27. Wacker W., Parisi A., Magnesium metabolism. N Engl J Med., 278 (1968) 658-63
28. Shils M.E., Magnesium, In: Shils M.E., Olson J.A., Shike M., editors, Modern nutrition in health and disease, 8th ed, Philadelphia: Lea & Febiger, (1994) 164-84
29. Quamme G.A., Renal magnesium handling: New insights in understanding old problems. Kidney Int., 52 (1997) 1180-95
30. Recommended Dietary Allowances 10th ed., Subcommittee on the Tenth Edition of the RDAs, Food and Nutrition Board, Commission on Life Sciences, National Research Council, 1989
31. Elin R.J., Magnesium metabolism in health and disease. Dis Mon., 34 (1988) 161-219
32. Williams R.J.P., The biochemistry of sodium, potassium, magnesium and calcium. Q Rev Chem Soc., 24 (1970) 331-65
33. Saris N-E.L., Khawaja J.A., Interaction of Mg and polyamines with membrane enzyme activities, In: Halpern M.J., Durlach J., editors, Current research in magnesium, London: Libbey, (1996) 205-9
34. Beyenbach K.W., Transport of magnesium across biological membranes. Magnes Trace Elem., 9 (1990) 233-54
35. Romani A., Scarpa A., Regulation of cell magnesium. Arch Biochem. Biophys ., 298 (1992) 1-12
36. Altura B.M., Altura B.D., Magnesium, (1985) 226-244
37. Bohmer T., et al., Magnes Trace Elem., 9 (1990) 272-278
38. Besinlerin Bileşimleri, 3. Baskı, Türkiye Diyetisyenler Derneği, 1991
39. Scoble J.E., Sweny P., Varghese Z., Moorhead J., Investigating hypomagnesaemia. Lancet, (1987) 276
40. Shils M.E., Experimental human magnesium deficiency . Medicine, 48 (1969 ) 61-85
41. Bara M., Guiet-Bara A., Durlach J., Analysis of magnesium membraneous effects: Binding and screening. Magnes Res., 29 (1990) 4121-8
42. Stutzman F.L., Amotuzio D.S., Blood and serum magnesium in portal circhosis and diabetes mellitus. J Lab Clin Med., 41 (1952) 215
43. Yawnik C.S., Smith R.F., Hockaday T.D.R., Ward N.I., Fasting plasma magnesium concentrations and glucose disposal in diabetes. Br Med J., 288 (1984) 1032-1034
44. Garfinkel D., Garfinkel L., Magnesium and regulation of carbohydrate metabolism at the molecular level. Magnesium, 7 (1988) 249-261
45. Moles K.W., McMullen J.K., Insulin resistance and hypomagnesemia: a case report. Br Med J., 285 (1982) 262
46. Paolisso G., Sgambato S., Gambardella A., Pizza G., Tesauro P., Varricchio F., Improved insulin response and action by chronic magnesium administration in aged NIDDM subject. Diabetes Care, 12 (1989) 265-267
47. Olefsky J.M., Pathogenesis of Type II diabetes, Eds: De Groot L.J., Besser G.M., Cahill G.F. Jr, Marshall J.C., Nelson D.H., Odell W.D., Potts J.T. Jr, Rubenstein A.H., Steinberger E., Endocrinology, Second edition. Philadelphia, PA. W.B. Saunders Comp., 2 (1989) 1369-1388
48. Ward W.K., Beard J.C., Halter J.B., Pfeiffer M.A., Porte D., Pathophysiology of insulin secretion in NIDDM. Diabetes Care, 7 (1984) 491-502
49. Resnick L.M. , Altura B.T. , Gupta R.K. ,Laragh J.H. , Alderman M.H. , Altura B.M., Intracellular and extracellular magnesium depletion in type 2 (non-insulin-dependent) diabetes mellitus . Diabetologia, 36 (1993) 767-770
50. Londono J.H., Rosenbloom A.L., Serum calcium and magnesium levels after glucagon in children with diabetes. Diabetes, 20 (suppl 1) (1971) 365
51. Mc Nair P., Christiansen C., Modibad S., Binder C., Hypomagnesemia, a risk factor in diabetic retinopathy. Diabetes, 27 (1978) 1075-1077
52. Mather H.M., Levin G.E., Nisbet J.A., Hypomagnesemia and ischemic heart disease in diabetes. Diabetes Care, 5 (1982) 452-463
53. De Valk H.W., Magnesium in medicine : observations and interventions. Thesis , Utrecht University, chapter 5 : Plasma magnesium concentration and progression of retinopathy, (1997) 75-84
54. Fujii S., Takemura T., Wada M., Akai T., Okuda K., Magnesium levels in plasma, erythrocyte and urine in patients with diabetes mellitus. Horm Metab Res., 14 (1982) 161-162
55. McNair P., Christensen M.S., Christiansen C., Mabsbad S., Transbol I.B., Renal hypomagnesemia in human diabetes mellitus: its relation to glucose homeostasis. Eur J Clin İnvest., 12 (1982) 81-85
56. Butler A.M., Diabetic coma. N Engl J Med., 1243 (1950) 648-659
57. Fort P., Lifshitz F., Wapnir I.L., Wapnir R.A., Magnesium metabolism in experimental diabetes mellitus. Diabetes, 26 (1977) 882-886
58. Schneider L.E., Schedl H.P., Effects of alloxan diabetes on magnesium metabolism in the rat. Proc Soc Exp Biol Med., 147 (1974) 494-497
59. Jain A.P., Gupta N.N., Kumar A., Some metabolic effects of magnesium in diabetes mellitus. J Assoc Physicians India, 24 (1976) 827-831
60. Ewald U., Gebre-Medhin M., Tuvemo T., Hypomagnesemia in diabetic children. Acta Paediatr Scand., 72 (1983) 367-371
61. Mimouni F., Miodovnik M., Tsang R.C., Holroyde J., Dignan P.S., et al, Polycythemia, hypomagnesemia and hypocalcemia in infants of diabetic mothers. Obstet Gynecol., 70 (1987) 85-88
62. Fort P., Lifshitz F., Magnesium status in children with insulin-dependent diabetes mellitus. J Am Coll Nutr., 5 (1986) 69-78
63. Sjogren A., Floren C.H., Nilsson A., Magnesium deficiency in IDDM related to levels of glycosolated hemoglobin. Diabetes, 35 (1986) 459-63
64. Tsang R.C., Strub R., Brown D.R., Steichen J., Hartman C., et al, Hypomagnesemia in infants of diabetic mothers: Perinatal Studies. J Pediatr., 89 (1976) 115-119
65. Rosner F., Gorfien P.C., Zinc and magnesium levels in diabetes. JAMA, 211 (1970) 2156
66. Milewicz A., Stepien-Dobrowlska M., Szklarz E., Glebowska H., Gladysz A., Czarnowska J., Behaviour of the magnesium level in the serum, whole blood and erythrocytes in juvenile diabetes. Wiad Lek., 29 (1976) 599-601
67. Levine G.E., Mather H.M., Pilkington T.R.E., Tissue magnesium status in diabetes mellitus. Diabetologia, 21 (1981) 131-134
68. DeLeeuw I., Vertommen J., Abs R., The magnesium content of the trabecular bone in diabetic subjects. Biomedicine, 29 (1978) 16-17
69. Sjogren A., Floren C.H., Nilsson A., Magnesium, potassium and zinc deficiency in subjects with type 2 diabetes mellitus. Acta Med Scand., 224 (1988) 461-466
70. Paolisso G., Passariello N., Pizza G., Marrazzo G., Giunta R., Sgambato S., Varricchio M., D’Onofrio F., Dietary magnesium supplements improve b-cell response to glucose and arginine in elderly NIDDM subjects. Acta Endocrinol., 121 (1989) 16-20
71. Jing M.A. , Folsom A.R. , Melnick S.L., et al , Associations of serum and dietary magnesium with cardiovascular disease , hypertension , diabetes , insulin , and carotid arterial wall thickness in the ARIC study. J Clin Epidemiol., 48 (1995 ) 927-940
72. Coltditz G.A. , Manson J. , Stampfer M. , Rosner B., Willett W.C. , Speizer F.E., Diet and risk of clinical diabetes in women . Am J Clin Nutr., 55 (1992 ) 1018-1023
73. Ceriello A. , Giugliano D. , Dello Russo P., Passariello N., Hypomagnesemia in relation to diabetic retinopathy. Diabetes Care , 5 (1982) 558-559
74. Modern Genel Anorganik Kimya, Prof.Dr.Fikret Baykut, Doyuran Matbaası (1993) 801-803
75. Aggett P.J., Physiology and metabolism of essential trace elements: An outline. Clin Endocrin Metab., 14 (1985) 513-43
76. Taylor A., Detection and monitoring for disorders of essential trace elements. Ann Clin Biochem., 33 (1996) 486-510
77. Delves H.T., Assessment of trace element status. Clin Endocrin Metab., 14 (1985) 725-60
78. Ruz M., Cavan K.R., Bettger W.J., Thompson L., Berry M., Gibson R.S., Development of a dietary model for the study of mild zinc deficiency in humans and evaluation of some biochemical and functional indices of zinc status. Am J Clin Nutr., 53 (1991) 1295-303
79. Gürson C.T., Protein-Kalori Malnütrisyonu, İstanbul Tıp Fak Mec., (supl 59) 1974
80. Mooradian A.D., Morley J.E., Micronutrient status in diabetes mellitus. Am J Clin Nutr., 45 (1987) 877-95
81. Melchion T., Simonsen K.W., Johannessen A.C., Binder C., Plasma zinc concentrations during the first 2 years after diagnosis of IDDM: a prospective study. J Int Med., 226 (1989) 53-58
82. Quarterman J., Mills C.F., Humphries W.R., The reduced secretion of and sensitivity to insulin in zinc deficient rats. Biochem Biophys Res Commun., 25 (1966) 356-8
83. Hendricks D.G., Mahoney A.W., Glucose tolerance in zinc deficient rats. J Nutr., 102 (1972) 1079-84
84. Huber A.M., Gershoff S.N., Effect of zinc deficiency in rats on insulin release from the pancreas. J Nutr., 103 (1973) 1739-44
85. Kirchgessner M., Roth H.P., Weigand E., Biochemical changes in zinc deficiency, In: Prasad A.S., Oberleas D., eds., Trace elements in human health and disease, zinc and copper, New York: Academic Press, 1 (1976) 189-266
86. Canfield W.K., Hambidge K.M., Johnson L.K., Zinc nutriture in Type II Diabetes Mellitus: Relationship to growth measures and metabolic control. J Ped Gastroenterol Nutr., 3 (1984) 577-584
87. Coombs T.L., Grant P.T., Frank B.T., Differences in the binding of zinc ion by insulin and proinsulin. Biochem J., 125 (1971) 62
88. Scott D.A., Fisher A.M., The insulin and zinc content of normal and diabetic pancreas. J Clin Invest., 17 (1938) 725-8
89. Arquilla E.R., Packer S., Tarmas W., Miyamoto S., The effect of zinc on insulin metabolism. Endocrinology, 103 (1978) 1440-9
90. May J.M., Contoreggi C.S., The mechanism of the insulin-like effects of ionic zinc. J Biol Chem., 257 (1982) 4362-8
91. Levine A.S., McClain C.J., Handwerger B.S., Brown D.M., Morley J.E., Tissue zinc status of genetically diabetic and streptozotocin-induced diabetic mice. Am J Clin Nutr., 37 (1983) 382-6
92. Hagglof B., Hallmans G., Holmgren G., Ludvigsson J., Falkmer S., Prospective and retrospective studies of zinc concentrations in serum, blood clots, hair and urine in young patients with insulin-dependent diabetes mellitus. Acta Endocrinol., 102 (1983) 88-95
93. Henkin R.I., Schecter P.J., Friedwald W.T., Demits D.L., Raff M., A double blind study of the effects of zinc sulfate on taste and smell dysfunction. Am J Med Sci., 272 (1976) 285-99
94. Niewoehner C.B., Allen J.I., Boosalis M., Levine A.S., Morley J.E., The role of zinc supplementation in Type 2 diabetes mellitus. Am J Med., 81 (1986) 63-8
95. Hooper P.L., Visconti L., Garry P.J., Johnson G.E., Zinc lowers high-density lipoprotein – cholesterol levels. JAMA, 244 (1980) 1960-1
96. Kinlaw W.B., Levine A.S., Morley H.E., Silvis S.E., McClain C.J., Abnormal zinc metabolism in type II diabetes mellitus. Am J Med., 75 (1983) 273-277
97. Song M.K., Mooradian A.D., Intestinal zinc transport: influence of streptozotocin- induced diabetes, insulin and arachidonic asid. Life Sci., 42 (1988) 687-694
98. Pai L.H., Prasad A.S., Cellular zinc in patients with diabetes mellitus. Nutr Res., 8 (1988) 889-897
99. Cousins R.J., Absorption, transport and hepatic metabolism of copper and zinc: special reference to metallothionein and ceruloplasmin. Physiol Rev., (1985) 238-244
100. Mooradian A.D., Norman D.C., Morley J.E., The effect of zinc status on the immune function of diabetic rats. Diabetologia, 31 (1988) 703-707
101. Rosner F., Gorfien P.C., J Lab Clin Med., 72 (1968) 213
102. Kiilerich S., Christensen M.S., Naestuft J., Christensen C., Clin Chim Acta., 114 (1980) 117
103. Modern Genel Anorganik Kimya, Prof.Dr.Fikret Baykut, Doyuran Matbaası (1993) 760-763
104. Huheey J.E., Keiter E.A., Keiter R.L., in Inorganic Chemistry : Principles of Structure and Reactivity, 4th edition, HarperCollins, New York, USA, 1993
105. Greenwood N.N., Earnshaw A., in Chemistry of the Elements, 2nd edition, Butterworth, UK, 1997
106. Cotton F.A., Wilkinson G., Murillo C.A., Bochmann M., in Advanced Inorganic Chemistry, John Wiley & Sons, 1999
107. Lide D.R., (ed.) in Chemical Rubber Company handbook of chemistry and physics, CRC Press, Boca Raton, Florida, USA, 77th edition, 1996
108. Schroeder H.A., Chromium deficiency in rats: a syndrome simulating diabetes mellitus with retarded growth. J Nutr., 88 (1966) 439-445
109. Schwartz K., Mertz W., Chromium (III) and the glucose tolerance factor. Arch Bichem Biophys., 85 (1959) 292
110. Levine R.A., Streeten D.H.P., Doisy R.J., Effects of oral chromium supplementation on the glucose tolerance of elderly human subjects. Metabolism, 17 (1968) 114
111. Liu V.J.K., Morris J.S., Relative chromium response as an indicator of chromium status. Am J Clin Nutr., 31 (1978) 972
112. Schroeder H.A., The role of chromium in mammalian nutrition. Am J Clin Nutr., 21 (1968) 230
113. Doisy R.J., Streeten D.H.P., Freiberg J.M., Schneider A.J., Chromium metabolism in man and biochemical effects, in Trace Elements in Human Health and Disease, Prasad, A.S., Ed., Academic Press, New York, 2 (1976) 79
114. Nath R., Minocha J., Lyall V., Sunder S., Kumar V., Kapoor S., Dhar K.L., Assessment of chromium metabolism in maturity onset and juvenile diabetes using chromium-51 and therapeutic response of chromium administration on plasma lipids, glucose tolerance and insulin levels, in Chromium in Nutrition and Metabolism, Shapcott D., Hubert J., Eds., Elsevier, Amsterdam, (1979) 213
115. Riales R., Influence of brewer’s yeast on lipoprotein cholesterol concentrations, A preliminary report, in Chromium in Nutrition and Metabolism, Shapcott D., Hubert J., Eds., Elsevier, Amsterdam, (1979) 199
116. Offenbacher E.G., Pi-Sunyer F.X., Beneficial effect of chromium-rich yeast on glucose tolerance and blood lipids in elderly subjects. Diabetes, 29 (1980) 919
117. Mossop R.T., Effects of chromium (III) on fasting glucose, cholesterol and cholesterol HDL levels in diabetics. Cent Afr J Med., 29 (1983) 80
118. Mertz W., Chromium occurrence and function in biological systems. Physiol Rev ., 49 (1969) 163-239
119. Mertz W., Toepfer E.W., Roginski E.E., Polansky M.M., Present knowledge of a role of chromium. Fed Proc., 33 (1974) 2275-80
120. Wallach S., Clinical and biochemical aspects of chromium deficiency. J Am Coll Nutr., 4 (1985) 107-20
121. Kortenkamp A., Beyersmann D., O’Brien P., Uptake of chromium (III) complexes by erythrocytes. Toxicol Environ Chem., 14 (1987) 23
122. Gürson C.T., Saner G., Amer J Clin Nutr., 24 (1971) 313
123. Jeejeebhoy K.N., Chu R.C., Marliss E.B., Greenberg G.R., Bruce-Robertson A., Chromium deficiency, glucose intolerance and neuropathy reversed by chromium supplementation, in a patient receiving long-term total parenteral nutrition. Am J Clin Nutr., 30 (1977) 531-538
124. Mertz W., Effects and metabolism of glucose tolerance factor. Nutr Rev., 33 (1975) 129-35
125. Wolliscroft J., Barbosa J., Analysis of chromium-induced carbohydrate intolerance in the rat. J Nutr., 107 (1977) 1702-1706
126. Anderson R.A., Polansky M.M., Bryden N.A., Bhathena S.J., Canary J., Effects of supplemental chromium on patients with symptoms of reactive hypoglycemia. Metabolism, 36 (1987) 351
127. Anderson R., et al, Beneficial effect of chromium for people with type II diabetes. Diabetes, 45(2) (1996) 124A / 454
128. Baker B., Chromium supplements tied to glucose control, Family Practice News, (1996) 5
129. Murray M., Diabetes, (1999) 3
130. Mertz W., Chromium: History and nutritional importance. Biol Trace Element Res., 32 (1992) 3-8
131. Tuman R.W., Doisy R.J., Metabolic effects of the glucose tolerance factor (GTF) in normal and genetically diabetic mice. Diabetes, 26 (1977) 820-826
132. Freund H., Atamian S., Fischer J.E., Chromium deficiency during total parenteral nutrition. JAMA, 241 (1979) 496-498
133. Riales R., Albrink M.J., Effects of chromium chloride supplementation on glucose tolerance and serum lipids including high-density lipoproteins of adult men. Am J Clin Nutr., 34 (1981) 2670-2678
134. Polansky M.M., Anderson R.A., Bryden N.A., Roginski E.E., Mertz W., Glinsmann W.H., Chromium supplementation of free living subjects: effect on glucose tolerance and insulin. Fed Proc., 40 (1981) 885
135. Polansky M.M., Anderson R.A., Bryden N.A., Glinsmann W.H., Chromium (Cr) and brewer’s yeast supplementation of human subjects: effect on glucose tolerance, serum glucose, insulin and lipid parameters. Fed Proc., 41 (1982) 391
136. Glinsmann W.H., Mertz W., Effect of trivalent chromium on glucose tolerance. Metab Clin Exp., 15 (1966) 510-520
137. Offenbacker E.G., Rinko C.J., Pi-Sunyer F.X., The effect of inorganic chromium and brewer’s yeast on glucose tolerance, plasma lipids and plasma chromium in elderly subjects. Am J Clin Nutr., 42 (1985) 454-461
138. Anderson R.A., Polansky M.M., Bryden N.A., Roginski E.E., Mertz W., Glinsmann W.H., Chromium supplementation of human subjects: effects on glucose insulin and lipid variables. Metabolism, 32 (1983) 894-899
139. Anderson R.A., Polansky M.M., Bryden N.A., Canary J.J, Supplemental chromium effects on glucose, insulin, glucagon and urinary chromium losses in subjects consuming low-chromium diets. Am J Clin Nutr., 54 (1991) 909-916
140. Urberg M., Parent M., Hill D., Zemel M., Evidence for synergism between chromium and nicotinic acid in normalizing glucose tolerance. Diabetes, 34(1) (1986) 147A
141. Sherman L., Glennon J.A., Brech W.J., Klomberg G.H., Gordon E.S., Failure of trivalent chromium to improve hyperglycemia in diabetes mellitus. Metabolism, 17 (1968) 439-442
142. Rabinowitz M.B., Gonick H.C., Levin S.R., Davidson M.B., Effect of chromium and yeast supplements on carbohydrate and lipid metabolism in diabetic men. Diabetes Care, 6 (1983) 319-327
143. Uusitupa M.I., Kumpulainen J.T., Voutilainen E., Hersio K., Sarlund H., Pyorala K.P., Koivistoinen P.E., Lehto J.T., Effect of inorganic chromium supplementation on glucose tolerance, insulin response and serum lipids in non-insulin-dependent diabetics. Am J Clin Nutr., 38 (1983) 404-410
144. Grant A.P., McMullen J.K., The effect of brewer’s yeast containing glucose tolerance factor on the response to treatment in type II diabetics. Ulster Med J., 51 (1982) 110-114
145. Hambidge K.M., Rodgerson D.O., O’Brien D., Concentration of chromium in the hair of normal children and children with juvenile diabetes mellitus. Diabetes, 17 (1968) 517-519
146. Rosson J.W., Foster K.J., Walton R.J., Monro P.P., Taylor T.G., Alberti K.G.M.M., Hair chromium concentrations in adult insulin-treated diabetics. Clin Chim Acta., 93 (1979) 299-304
147. Rabinowitz M.B., Levin S.R., Gonick H.C., Comparisons of chromium status in diabetic and normal men. Metabolism, 29 (1980) 355-364
148. Earle K.E., Archer A.G., Baillie J.E., Circulating and excreted levels of chromium, body mass index, hypoglycemic drugs, and presence and absence of diabetes mellitus. Am J Clin Nutr., 49 (1989) 685-689
149. Anderson R.A., Bryden N.A., Polansky M.M., Reiser S., Urinary chromium excretion and insulinogenic properties of carbohydrates. Am J Clin Nutr., 51 (1990) 864-868
150. Jennings M.E., Howard J.M.H., Chromium, wine and ischaemic heart disease. Lancet, 2 (1980) 90
151. Jenkins D.J.A., Dietary fibre, diabetes and hyperlipidemia. Lancet, 2 (1979) 1287-90
152. Anderson J.W., Ferguson S.K., Karounos D., O’Malley L., Seiling B., Clen W.J.L., Mineral and vitamin status on high-fiber diets: long-term studies of diabetic patients. Diabetes Care, 3 (1980) 38-40
kaynak
