Rinit

Rinit, burun içini kaplayan mukozanın iltihaplanmasıdır. İnsanlarda en sık görülen viral enfeksiyon bir rinit türü olan nezledir. Rinitler, ana hatlarıyla üç gruba ayrılır. Bunlar;

• Alerjik rinitler,
• Enfeksiyöz rinitler,
• Non alerjik ve nonenfeksiyöz rinitlerdir.

Etyoloji: Alerjik rinit tip 1, aşırı duyarlılık reaksiyonudur. ve ailesel (genetik) faktörler ön plandadır. Özellikle inhalan şeklindeki alerjenleri (bitki polenleri, toz partikülleri, mantar sporları) karşı duyarlılık sonucu oluşur. Mevsimsel alerjide ev dışı alerjenler, perenniyal alerjide ise daha çok ev içi alerjenler nedendir. Ayrıca bu hastalarda rinit dışı alerjik hastalıklar daha fazla görülmektedir.

Enfeksiyöz rinitlerde en sık etkenler: rhinovirüsler, coronavirüsler (nezle-common cold) ve influenza, A,B,C (grip) dir. Bununla beraber rinit, kızamık, kızamıkçık, su çiçeği, difteri, sifiliz, tüberküloz, lepra gibi hastalıkların bir parçası olabilir veya bu etkenlerde de primer olarak meydana gelebilir. Özellikle immünsüpresif hastalarda, fungal enfeksiyonlarda söz konusu olabilir. Atrofik rinit de bu grupta incelenir.

Nonalerjik-nonenfeksöz rinitlerin  nedeni olarak, lokal kullanılan steroitler, dekonjenstanlar, reserpin gibi ilaçlar, stres, östrojen etkisi, larenjektomi ve trake ye delik açılması sayılabilir.

Belirti ve Bulgular:

Alerjik rinitte;

• Hapşırma,
• Burun tıkanıklığı,
• Sulu ve bol bir burun akıntısı,
• Burunda, gözde veya damakta kaşıntı (en sık görülen semptomlardır)
• Koku almada bozukluk olabilir.

Fizik ve endoskopik muayene ile burun cildinde horizontal bir oluk (alerjik selam), göz altında şişkinlik ve koyu çizgiler, konjoktivit, nazal kavitede sulu sekresyon, konkalarda hipertroseröz bir postnazal akıntı görülebilir. Şikayetler, mevsimsel olarak özellikle ilkbaharda görülür.

Nezlede;

• Boğazda kuruma, gıdıklanma,
• Hapşırma,
• Sulu bir burun akıntısı,
• Burun tıkanıklığı,
• Ses değişiklikleri,
• Koku almada bozukluk temel şikayetlerdir.

Fizik muayenede mukozalar hiperemik ve ödemlidir. 5-10 günde iyileşir. Gripte tablo biraz daha ağırdır. Ek olarak bağ ağrısı, myalji, yüksek ateş ve öksürük vardır. Hemen her zaman sekonder bakteriyel enfeksiyon tabloya eklenir.

Atrofik rinitte,

Nazal kavitede atrofi ve genişleme olmasına rağmen,

• Burun tıkanıklığı (hissi)
• Burunda kötü koku,
• Krutlanma ve epistaksis temel şikayetlerdir.

Fizik ve endoskopik muayenede sarı-siyah renkli krutlar, kanamalı ve ülsere alanlar ile nazal mukozanın ve konkaların atrofiye olduğu görülür

Tanı: Alerjik rinitte anamnez, fizik ve endoskopik muayene, nasal smearda %25’in üzerinde eozinofili bulunması, serumda total ve spesifik IgE (RAST) yüksekliği, deri testleri (intradermal, stratch ve prick) ve gıda alerjisi düşünülenlerde diyet testleri ile konur.

Nezle ve gripte tanı, klinik olarak konulur.

Tedavi: Alerjik rinitte tedavi, alerjenlerden korunma, ilaç tedavisi, immunoterapi ve cerrahi olmak üzere dört şeklindedir. Korunma tedavisi, polen mevsimlerinde ev dışı aktiviteleri sınırlama ve ev içi akarlara karşı önlem alma gibi yaşam düzenlemelerinden oluşr. Medikal olarak antihistaminikler (Sedasyon etkisi az olanlar tercih edilmeli) dekonjestanlar (oral veya topikal), kortikosteroitler (düşük doz sistemik veya sulu topikal spreyler), mast hücre stabilizatörleri ve lökotrien antagonistleri kullanılabilir. Bunlar semptomatik ilaçlardır. Hastanın sosyal durumuna, yaşına göre bunlardan biri veya birkaçı kullanılabilir.

Alerjik spesifik immunoterapi, desensitizasyon amacı ile, bir alerjenin küçük dozlardan başlayarak, giderek artan miktarlarda alerjik hastaya uygulanmasıdır. Hastalığın doğal seyrini etkileyebilen tek tedavi şeklidir. Bu tedaviyi uygulabilmek için alerjenin tespit edilmesi gerekir. Her yaşta uygulanabilir; fakat beş yaş altında çok tercih edilmez. Bu tedavi 3-5 yıl devam edileceği için hasta uyumu çok önemlidir.

Alerjide cerrahi olarak burun tıkanıklığını gidermek ve sinüs ağızlarını rahatlamak ve sekresyonları azaltmak (radyofrekans) amacıyla konkalara, septuma ve sinüslere yönelik girişimler planlanabilir.

Nezlede, uygun ısı ve nem olan bir odada istirahat, sıcak banyolar, mentollü inhalasyonlar, analjezik ve antipiretikler, dekonjestanlar önerilebilir. Gripte gerekirse bunlara antibiyotik eklenebilir.

Atrofik rinitte burnun ılık izotonik solüsyonlarla temizlenmesi, tedavinin en önemli basamağıdır. Bunun dışında östradiol içeren spreyler, glukozlu gliserin enjeksiyonu, oral olarak potasyum iyodür, cerrahi olarak teflon enjeksiyonu uygulanabilir.