Pediatrik Triyaj ve Tanilama

Pediatrik Triyaj ve Tanılama

Triyaj; acil bölüm (AB) deki çocuk için bakımın en önemli yön­lerinden biridir. Yaşamı tehdit eden veya var olan ya da olası du­rumların tanınmasında, hastalık, yaralanmaların ciddiyet ve dere­cesine göre sınıflandırılmasında, tedavi önceliklerinin belirlenme­sinde ilk adımdır. Triyaj öncelikleri her zaman aynı değildir. AB’de hasta bir çocuğa bakım veren çocuk hemşiresi, göğüs ağrısı belir­tilerini bir yetişkinin ki kadar kolay anlayamaz:

AB’deki çocuğun triyajı bazı kavramların anlaşılmasını gerek­tirir. Bunlar:

1. Anatomik, fizyolojik ve gelişimsel farklılıklar,
2. Hasta çocuğu tanıma,
3. Pediatrik aresti gösteren durumları tanıma (Hipoksi ve şok) ve uygun girişimler,
4. Aile ile bütünleşme,
5. Pediatrik triyajı oluşturan “kurallar” dır.

Çocuklar değişik nedenlerle yetişkinlerden daha farklı değer­lendirilir. Bu nedenler aşağıda sıralanmıştır.

a. Spesifik septomlar daha az olabilir (Ateş gibi),
b. İletişim güçtür; hemşire öykü için aileye bağlıdır,
c Çocuğun hastalığa ve yaralanmaya yanıtı o anki gelişimsel sü­recine göre değişir,
d. Çocuklar yaşamı tehdit eden durumla karşı karşıya kaldıkların­da yaşam bulgularının normal olması daima stabil bir durumu belirlemez. Hatta çocuklar semptom vermeyebilirler.
e. Yaşam bulguları güçlükle alınabilir. Bu nedenle uygun boyutlar­daki aletler hazır bulundurulmalıdır.

Tanıma; önlemede birinci adım olduğundan, çocuğun tanılan-ması ve ilk triyaj çok önemlidir. Bu bölümde; çocuğun anatomik, fizyolojik ve gelişimsel farklılıkları üzerine temellenmiş tanılama ve triyaj, çocukta ciddi hastalık veya yaralanmaların semptom ve bul­guları tartışılmıştır.

Çocuklara Özgü Farklılıklar

Çocuklar farklıdır. Bu farklılıkların bazıları çok belirgindir (boyut, bağımlılık, iletişim v.b.). Diğerleri daha az belirgin ol­masına rağmen çocuğun durumundaki herhangi bir değişikliği fark edebilmek açısından triyaj muayenesini yapmak önemlidir.

Hava Yolu, Solunum ve Dolaşım

Çocuklar ve yetişkinler arasındaki en önemli farklılıklar dolaşım ve solunum sistemlerinde (Hava yolu, solunum ve dolaşım (ABC= Ainvay, Breathing, Circulation’u)u yatar. Bu farklılıklar ve hemşire­lik girişimleri Tablo 1-1’de listelenmiştir. Bebeklik ve çocukluk dö­nemi hastalıklarında en yaygın sorun, solunum hastalıklarıdır. Tri­yaj hemşiresi, respiratuvar distresli bir çocukta hazırlayıcı olabilen yaygın durumları, hava yolunun anatomik ve fizyolojik farklılıkla­rını bilmelidir.

Respiratuvar distres çoğunlukla pediatrik kardiyak arest’in bir önceki durumudur. Çocuklarda kardiyak arest’in diğer yaygın ne­deni hipovolemik şoktur. Respiratuvar distresi ve şoku tanıma; kardiyak aresti önleme ve erken girişimi başlatmada anlamlı iki kriterdir.

Hastalıkların Tipleri

Acil bölüme gelen çocukların yakınmaları yetişkinlerin şikayet­lerinden farklıdır. Örneğin; pediatrik hastalarda kardiyak sorunlar yaygın değildir (doğumsal kalp hastalıkları hariç). Fakat solunum sorunlarına daha sık rastlanır. Küçük çocuklar bağışıklık sistemleri iyi gelişmediği için özellikle soğuk algınlığı, kulak ve gastro intestinal enfeksiyonlara yatkındırlar. Çocuklarda kasıtsız madde zehir­lenmeleri çok sık görülür. Yetişkinlerde ise bu tür zehirlenmeler inlenmeleri çok sık görülür. Yetişkinlerde ise bu tür zehirlenmeler in­tihar girişimi olarak daha yaygındır.

Çocukluk yaralanmaları sıklıkla gelişim dönemleri ile ilgili olup, çoğunlukla önlenebilir. Örneğin küçük çocuklarda güven­lik önlemlerinin eksikliği nedeni ile motorlu taşıt kazaları en önemli ölüm nedenidir. Çocuklarda hareket eden bisiklet, paten gibi araçlarla kazalar daha çok meydana gelir. Boğulma kaza­ları; küçük çocuklarda denetleme eksikliğinden ve daha büyük çocuklarda ise, yeteneği dışında yüzmeye teşebbüs etmekten kaynaklanır.
Acil bölümde pediatrik sorunlar olmakla birlikte, triyajın acil du­rumları tanımak ve sorunları önlemek için hızlı girişimlerde bulun­ma gibi farklı amaçları olabilir. Pediatride triyaj çocuğun hastalığının ciddiyetine göre farklı anlamlar taşıyabilir. Bu aşama triyajın en önemli ve güç yönlerinden birisidir.

Aile ile İlgilenme

Çocuk genellikle anne-babanın, aile büyüklerinin veya onu tanıyan (komşu, öğretmen vb.) birisinin refakatında acil bölü­me getirilir. Öykü ve belirtiler için triyajı yapan bireyin bu kişi­ye güvenmesi gerekir. Genellikle triyaj hemşiresi “Çocuğunuz hakkında sizi en çok endişelendiren nedir!” gibi sorular sora­rak birçok şeyi öğrenebilir. Yakınma önemsiz gözükse de, yar­gılayıcı olmamalıdır. Anne-babanın esas endişesi çocuğun hu­zurudur. Acil bakım ekibi üyeleri anne-babayı dinlemek zorun­dadır. Çünkü her ikisi de çocuğun hastalığının derecesini sezgi­sel olarak bilebilirler.