Oyun, Oyuncak ve Çocugunuz

Oyun yolu ile çocuk;

kendi deneyimleri ile ögrenir,
kemik ve kaslarin gelismesini saglayan hareketli oyunlarla biriken enerjisini bosaltir,
sosyal iliskiler kurabilir,
kendini taniyabilir, kendi gücünün sinirlarini belirler,
duyulari gelisir, becerileri artar, yetenekleri gelisir.
Ilk aylarda bebek çevresindeki insan ve objelere bakar. El kol hareketleri gelistikçe yakalamaya çalisir, yakalayabildiklerini inceler. Oyunlarinda ‘kesfetmek’ ön plandadir. Hosuna giden hareketleri tekrarlar. Çevresindeki oyuncagi, esyayi çekerek, çarparak tanimaya çalisir. Vücudu da oyuncak niteligindedir; parmaklarini, ayaklarini inceler-oynar.

Bedensel gelisime paralel olarak hareketlerinde de artis ve farklilasma gözlenir. Ayakta durma, yürüme, tirmanma gibi hareketleri basarir. Bu hareketler mükemmel olana kadar oyun niteligindedir ve sürekli tekrarlar. Yaklasik iki yasindan sonra taklidin ön plana çiktigi, günlük yasami canlandiran kurgulu oyunlar gözlenir; evcilik gibi.

Oyuncaklar gelisim basamaklarina uygun olarak çocugun hareketlerine düzen getirir; bedensel, zihinsel, psikososyal gelismesine yardimci olur, hayal gücünü ve yaraticligini, yeteneklerini gelistirir. Dogumdan itibaren bebek ses-sekil ve renklere karsi hassastir. Ilk oyuncaklari öncelikle görme ve isitme duyularina yönelik oyuncaklardir. Renkli çingiraklar, dönenceler gibi.

Oturmayi basardiktan sonra çevresi genisleyen bebegin oyuncaklari arasinda küpler, çingiraklar sayilabilir. Bu dönemde avuç ile kavradigi göz önüne alinarak avucuna sigacak büyüklükte parçalari olan oyuncaklar seçilmelidir.

Yürümeye baslama ile birlikte oyuncaklarindan çok ev esyalari ilgi çeker. Bebek için ulasabildigi alanlari kesfetmek önemlidir. Küplerle kule yapmak, oyuncak parçalarini bir yerden bir yere tasimak haz verir. Bu dönemde hareketin amacindan çok, hareketin yapilmasindan dogan haz ön plana çikar. Parmaklarinin gelisimi de arttigindan büyük parçali, takilip-çikarilabilecek lego türü oyuncaklar yararli olur. Yürüme davranisini destekleyecek; çekebilecegi, itebilecegi tekerlekli oyuncaklar ilgi çeker. Top oynama basarili olmasa da hareket gelisimine yardimci olur.

‘Su’ egitimsel degeri her yas için büyük olan bir oyun malzemesidir. Dokunma duyusuna yönelik, çocuga haz veren, deneyim ve kesif olanagi saglayan, çocugun dikkatini toplamasina yardim eden, içe kapanik çocugu uyaran, saldirgan çocugu sakinlestiren bir malzemedir. Suyun banyo yapmak ve temizlik amaçlari disinda da oyun malzemesi olarak kullanilmasi önerilmektedir.

OYUNCAK ALIRKEN HANGI UNSURLARA DIKKAT EDILMELIDIR?

Oyuncak alirken;

çocugun yasi, kisiligi düsünülmeli,
cinsiyet ayirimi yapilmamali (örnegin erkek çocuga bebek, kiz çocuga araba alinabilir),
oyuncak almak sürekli ödül olarak kullanilmamali, çocugun oyuncaga gereksinimi oldugu bilinerek zaman zaman alinmali,
oyuncak aliminda asiriya kaçilmamali,
özellikle bebeklik döneminde alinacak oyuncaklarin kirilmayan, yumusak, emniyetli, yikanabilir cinsten olmasina özen gösterilmeli,
küçük yasta parçalari büyük, yas ilerledikçe parçalari küçük oyuncaklar seçilmeli; parmak kaslari gelistikçe avuçla kavrama yerini üç parmakla, daha sonra iki parmakla kavramaya birakir.
Evdeki artik malzemelerden de oyuncak yapilabilecegi unutulmamalidir; ipe dizilmis bos makaralar gibi.

Evde oyuncaklarin yerlestirilebilecegi bir dolap-köse-kutu v.s.olmasina da dikkat edilmelidir.

GÖRSEL MALZEMELERIN BEBEGIN ÖGRENMESINE ETKILERI

Bebegin ögrenmesinde görsel malzemenin önemli bir yer tuttugu düsünülerek, resim ve kitaplardan da yararlanilabilir. Canli renklerde, büyük boy ve ayrintisiz resimleri olan kitaplarin anne baba tarafindan okunmasi, kisa masallar anlatilmasi, resimlerin birlikte incelenmesi bu yaslarda bebegin;

dil gelisimini hizlandirir, kelime bilgisini arttirir, konusmasi için firsat yaratir ve destekler,
çevresini tanimasina yardimci olur,
anne-baba-bebek iliskisini arttirir,
hayal gücünü gelistirir.
Bebegin teyp gibi mekanik bir sesten masal dinlemesi yerine kendisi ile ilgilenen kisi ile ayni mekani paylasmasi, bedensel temas içinde (kucakta veya yanyana oturarak) ses tonu ve mimiklerin degisimini gözlemesi, kendisine ilgilenen kisi tarafindan zaman ayrildigini hissetmesi yukarida belirttigimiz yararlari pekistirecektir.

Dokunma yolu ile bebegin kitabi-kagidi tanimasi saglanmalidir.

Bebeklerin bu dönemde parmaklari yeterince gelismediginden sayfalari tek tek açamayacaklari, ani hareketlerle sayfalari kiristirabilecekleri, yirtabilecekleri göz önüne alinarak bu yas dönemi için hazirlanan kalin sayfali kitaplar seçilmesi uygun olur.