Obezite ve Diyet Tedavisi

Obezitede Diyetin Yeri, Obezite Diyet

Vücudun yağ dokusu kitlesinin artması; alınan ve sarf edilen kalo­ri arasındaki dengenin bozulması, aşın beslenme hastalığı, obezite o-larak tanımlanır. Beraberinde getirdiği birçok risk faktörü ve kompli-kasyonları ile obezite, ömrü kısaltan bir hastalıktır ve mutlaka tedavi edilmelidir. Obezite tedavisi 5 basamakta incelenebilir.

1-) Diyet tedavisi 2-) Davranış tedavisi 3-) İlaç tedavisi 4-) Egzersiz 5-) Cerrahi tedavi’ dir.
Diyet, obezite tedavisinin birinci basamağını oluşturur. Diyet atla­narak diğer tedavi yöntemlerine geçiş, obezite tedavisinde başarısızlı­ğa neden olur.

Diyet kelimesi insanlarda irrite edici bir çağrışıma yolaçabilir. As­lında diyetin anlamı, kişinin sağlıklı beslenme programına alınması­dır. Obezitede diyet tedavisinde amaç, hastanın ideal kilosuna indiril­mesi; bunu başardıktan sonra da bir ömür boyu sağlıklı beslenme a-lışkanlığı ile ideal veya ideale yakın kilosunun korumasıdır. Bu, ancak kişinin yaşam biçiminde sağlıklı ve sürekli bir değişiklik yapması ile mümkün olacaktır. Aynı aile içinde sadece obez olan kişinin bu prog­rama uyması ve uymaya zorlanması sınırlı ve geçici bir yarar sağlaya­caktır. Bu sebeple uygulamada ikilem ortadan kaldırılarak ailenin tüm bireylerinin programı uygulaması sağlanmalıdır. Bunun ilk şartı mut­fak değişikliğinin yani, mutfak reformunun yapılmasıdır. Mutfak iştah açıcı, şişmanlatıcı özelliğinden çıkarılıp, ideal kiloyu koruyucu kalori­yi sağlıyacak nitelik ve çeşitlilik özelliğine kavuşturulmalıdır. Obez ki­şilerin seçimi yağ, rafine şeker, tatlılar ve unlu gıdalardan uzaklaştırı­larak, sebze – meyve gibi az kalorili seçeneklere kaydırılmalıdır (1,2,3). (Obezite Sıklığı)

1-) Önerilen program ayaktan uygulamada güvenli olmalıdır.
2-) Önerilen günlük total kalori harcanandan az olmalıdır.
3-) Ömür boyu uygulanabilir olmalı, kişinin sosyal ve ekonomik koşullarına uygun olmalı, hiçbir zaman çok pahalı olmamalıdır.
4-) Önerilen diyet çok öğün içermelidir.
5-) Lif oranı yüksek olmalıdır.
6-) Yeterli protein içermelidir.
7-) Değişime olanak sağlamalıdır.

Diyet neden çok öğün içermelidir ?

Sağlıklı beslenme programında diyet mutlaka çok öğün (6 – 8 ö-ğün) içermelidir. Az kalorili, sık öğünlü diyetin sindirim kanalının fonksiyonunu azaltıcı etkisi hayvan deneylerinde gösterilmiştir. Sık ö-ğün diyete bağlı termogenezisi (diet induces thermogenesis – DİT) da­ha fazla uyarmaktadır. Ayrıca çok öğün ile hipoglisemik ataklar azal­makta ve kişinin yemek yeme isteğinin baskılanması kolaylaşmaktadır (2, 3).

Zayıflatıcı Diyetlerin Sınıflandırılması

Obezite tedavisinde kullanılan diyetler genellikle zayıflatıcı diyet­ler olarak adlandırılır. Bu konu son 50 yıldır değişik amaçlarla kulla­nılmış ve bazıları oluşturduğu yan etkileri nedeniyle büyük yankılar u-yandırmıştır ( Atkins diyeti, Scarsdale diyeti…). Genel olarak değer­lendirildiğinde zayıflatıcı diyet kalori içeriği azaltılmış diyet demektir. İçerdiği total kalori ve seçeneklerine göre değişik biçimlerde gruplan-dırılabilir :

1-) Açlık Diyeti ( < 200 kcal/gün )
2-) Çok Düşük Kalorili Diyetler ( 200 – 800 kcal/gün )
3-) Düşük Kalorili Diyetler ( 800 – 1200 kcal/gün )
a) Dengesiz olanlar

Düşük karbonhidrat içerikli
Düşük yağ içerikli
Yüksek protein içerikli
F- diyet
Düşük yağ ve karbonhidrat içerikli

b) Dengeli olanlar
Tabii gıdalar
Formül diyetler

Hastanede yatma gereksinimi doğmaksızın ayaktan uygulamalar i-çin güvenle kullanılan diyetler 1000 – 1200 kcal/gün olanlardır. Bun­lar rafine şeker içermemekte, çok az miktarda yağ, yeterli protein, bol yeşil sebze ve meyve içeren sık öğünlerden oluşmaktadır. 1000 kcal/gün altındaki diyetlerin mutlaka hastanede yatırılarak uygulan­ması gereklidir.

Ayaktan diyet uygulayan hastalar öncelikle
haftalık ağırlık izlenmesi
diyet ile ilgili eğitim verilmesi
kan basıncı yüksek ve ilaç önerilmiş ise izlenmesi
risk grubunda olanlar, diüretik önerilenler için iyonogram ve EKG ile izlenmesi
en az 3 ayda bir hekim tarafından değerlendirilmesi şeklinde bir izleme programı verilmelidir. Beklenen ölçüde kilo kay­bı olmuyorsa nedenleri araştırılarak, eğitim yinelenmelidir.

Hastanede obezite takibi nasıl olmalıdır ?

Hastanın kilo takibi günlük aynı tartı ile yapılmalıdır.
Günlük tansiyon takibi yapılmalıdır.

Haftada 1 kez ancak riskli hastalarda daha fazla EKG takibi yapılmalıdır.
Haftada en az 2 kez plazma Na, K, ürik asit düzeyi ölçülmelidir. Gereğinde bu ölçümler arttırılmalıdır.
Haftada 2 kez tam idrar bakısı yapılmalıdır (2,3)

Açlık Diyeti

Günlük kalori alınımı 200 kcal/gün altındaki diyetlerdir. Olduk­ça riskli olduğundan mutlaka hastanede yatarak uygulanmalıdır. Bu diyet ile 1 -1.5 kg/gün zayıflanabilir. Bu tip beslenmede büyük oran­da protein kaybı oluşur. Ciddi yan etkileri vardır. Çok sayıda ani ö-lüm bildirilmiştir. Kardiyak aritmiler en önemli ölüm sebebidir (2, 3, 5,6)