MULTİPLE SKLEROZ (MS)
Multiple skleroz(MS) beyin ve omuriliği etkileyen ve bu yüzden kas hareketleri,görme,denge ve duyuyu bozan bir hastalıktır.Beyin ve omur ilikteki sinirler kişinin kendi koruyucu sistemi tarafından zarar görür.Bu nedenle otoimmün hastalık sınıfına girer.Bu sınıftaki hastalıklarda,normalde vücudumuzu mikroplar gibi yabancı maddelere karşı koruyan sistemimiz yanlışlıkla normal dokuları hedef alır.Lupus ve romatoid artrit de bu tür hastalıklardandır.
Sinir sistemimizde vücudun haberleşmesini sağlayan sinir hücreleri vardır.Her bir sinir hücresinin etrafını da myelin denilen bir madde kılıf gibi sarar.İşte bu kılıfların zarar görmesi sonucunda MS hastalığı şikayetleri ortaya çıkar ve beyin artık mesaj alamaz ve gönderemez olur.MS kadınlarda erkeklere göre 2-3 misli fazla görülür,ergenlikten önce başlaması çok nadirdir.
Belirliler nelerdir?MS belirtileri genellikle 20-40 yaşları arası başlar.Bazen çok ani ve ileri derecede şikayetler olurken kimi zaman o kadar hafif başlar ki ancak ileri dönemlerde şikayetler ortaya çıkar.En sık görülen,erken şikayetler;hissizlik,karıncalanma,denge bozukluğu,kol veya bacaklarda kuvvet kaybı ve çift veya bulanık görmedir.Daha nadir görülenler ise,konuşma bozukluğu,ani felç,koordinasyon veya algılama bozukluklarıdır.
Hastalık ilerledikçe adale sertlikleri,sıcağa aşırı hassasiyet,yorgunluk,zihinsel ve cinsel bozukluklar eklenir.
Yorgunluk, en sık görülen şikayettir.Tipik olarak öğleden sonra başlar,adale zaafiyeti,zihin yorgunluğu ve uyku hali olarak görülür.
Sıcağa hassasiyet,şikayetlerin örneğin sıcak banyo sonrası başlaması veya ağırlaşmasıdır ve MS hastalarının çoğunda olur.
Adale sertlikleri de sıktır ve en büyük sıkıntı kaynağıdır.Kol ve bacakları etkiler ve hastanın bu kasları serbestçe hareket ettirmesini engeller.
Dengesizlik,sersemlik hissi veya baş dönmeleri olarak ortaya çıkar.Zihinsel sorunlar hastaların yarısında görülür ve konsantrasyon ve hafıza bozuklukları olarak algılanır.
Görme bozuklukları sıktır ancak çoğunda körlüğe neden olmaz.
Duyu değişiklikleri,iğne batmaları,yanma hissi,uyuşmalar,kaşıntı veya bıçak batmaları tarzında olabilir.Bunlar zamanla ağırlaşabilir ancak hayatı tehdit etmez ve tedavi edilebilir.Konuşma ve yutma sorunları ve titremeler de görülebilir.
Yürüme güçlüğü,en sık görülen şikayetlerdendir.Genellikle kas zaafiyeti veya sertliklerinden olurken,bazı zamanlar duyu kusurları da buna neden olabilir.
Solunum bozulmaları ve havaleler ise ender olarak görülür.
Belirtiler her hasta da aynı mı olur?MS değişken ve önceden kestirilemeyen bir tavır sergiler.Bir çok hastada hastalık tek bir şikayet ile başlar ve aylar hatta yıllar boyu ilerlemeden kalır.Bazılarında ise haftalar ve aylar içerisinde ağırlaşır.Yukarıda saydığım gibi birçok şikayet olabilir ancak her hastada tümü birden görülmez.Bazı şikayetler bir kere olur,sonra kaybolur ve bie daha tekrar etmez.MS çok bireysel bir hastalık olduğu için,hastalar hiçbir zaman kendi durumlarını diğerleri ile kıyaslamamalıdır.
Nasıl teşhis edilir?Hiçbir test, kendi başına teşhis konulması için kesin değildir.Bazı kabul edilen kriterler vardır ancak bunlar dahi hatasız değildir.Kesin tanıyı MS ile ilgilenen bir nöroloji uzmanı koymalıdır.Ancak bilinmesi gereken bir önemli nokta da MS teşhis edilenlerin %10’unda başka nedenler ortaya çıkabilmekte veya strese bağlı bozukluklarda yanlış teşhise neden olmaktadır.
Dr. Metin Okucu
