Travma ve Yaralanmalar, Travma Acil Cerrahi
Multipl Travmalar
Travma sözcüğü genellikle yaralanma olayını anlatmak için kullanılmakta olup, fiziksel ve psikolojik olmak üzere ikiye ayrılır.
Çarpma, vurma, darbe, yaralanma gibi anlamlarda kullanılan fiziksel travma, gençlik döneminde sık karşılaşılan yaşamın ilk kırk yılındaki ölümlerin çoğundan sorumlu olan ve neden olduğu ölümlerin yaklaşık iki katı kadar da kalıcı sakatlığa yol açan bir sorundur.
Amerika Birleşik Devletlerin (ABD)’de, yapılan bir araştırmada 1 -44 yaş ölüm nedenleri arasında travmanın birinci sırada yer aldığı saptanmıştır. Bir diğer çalışmada; yine aynı ülkede yılda 150.000 bireyin travmadan yaşamını yitirdiği 50 milyon insanın yaralandığı vurgulanmaktadır. İngilterede trafik kazası geçirenlerin % 24’ünün en az altı ay süreli sakatlıklarla karşı karşıya kaldığı belirtilmektedir.
Hızla gelişmekte olan ülkemizde bir yandan nüfus patlamasıyla ortaya çıkan çarpık kentleşme, öte yandan dehşet verici boyutlara ulaşan motorlu araç kazaları travmaya bağlı ölüm ve sakatlıkların artmasına neden olmaktadır. İstanbul’da bir hastanenin acil polikliniğine sadece 20 günde 906 kaza olgusunun başvurduğu ve bunlardan 10’unun ilk saatlerde yaşamını yitirdiği belirtilmektedir.
Motorlu araç kazalarına bağlı travma, dünyanın bir çok ülkesinde olduğu gibi, ülkemizde de genç, erişkin yaş grubunun önde gelen ölüm nedenlerinden birisidir. Sağlık Bakanlığının 1994 yılı istatistiklerine göre ülkemizde 200.000’in üzerinde motorlu araç kazası meydana gelmiş, 100.000’in üzerinde insan fiziksel travmaya maruz kalmış, bunların 6108’i olay yerinde, 3145’i ise hastanede yaşamını yitirmiştir. Bu sonuçlara göre her gün 28 insan motorlu araç travması sonucu yaşamını yitirmektedir
Motorlu araç kazaları sonucu en fazla travmaya uğrayan bölge baştır. Bunu daha az oranlarda alt ve üst ekstremiteler, toraks, abdominal bölge ve boyun izlemektedir.
İnsan vücudunda iki ya da daha fazla sistemin ciddi şekilde yaralanması anlamında kullanılan multipl travmalar nedeniyle görülen ölümlerin % 50’si dikkatli bir acil tıbbi bakım uygulanmasından önce ortaya çıkmaktadır.
Travmaya Bağlı Ölümleri Üç Dönem Olarak Ele Alabiliriz
1. Dönem Ölümleri; genellikle beyin, spinal kord yaralanmalan, geniş damar yırtılmaları ya da büyük organ yaralanmalan sonucu herhangi bir tıbbi girişim yapılmadan, travmadan hemen sonra görülür (Toplam travma ölümlerinin %50’si birinci dönemde olur. Birinci dönem ölümlerinin %5’i ise ilk 5 dakikada olur).
2. Dönem Ölümleri; baş, toraks, batın yaralanmaları ve aşırı kan kaybına bağlı olarak yaralanmadan sonraki 2 saat içinde olur (Toplam travma ölümlerinin %30’unu oluşturur).
3. Dönem Ölümleri ise; sepsis veya çok sayıda organın fonksiyon yetmezliğine bağlı olarak yaralanmadan sonraki gün ve haftalarda görülmektedir (Toplam travma ölümlerinin %20’sini oluşturur).
