Mide Ülseri

Mide mukozasının bir çok faktör tarafından, önce yüzeysel bütünlüğünün bozulması ve ülserasyonlar (açık yaralar) oluşması; daha sonra bundan, yakın dokuların da etkilenmesi olarak ifade edebiliriz. Mide mukozasının çeşitli nedenlerle meydana gelene yüzeysel doku defektleri (erozyonlar) tanımlanır. Defektin, mukozayı aşarak submukoza muskularis propia tabakasını da içerecek şeklinde ilerlemesiyle peptik ülser oluşur.

Etyoloji: Ülser oluşumunda asıl neden, mukozanın bütünlüğünün agresif- koruyucu-onarıcı faktörler arasındaki dengenin değişmesi ve bozulmasıdır.

Buradaki agresif faktörlerin başında asit ve pepsin gelir. Çeşitli genetik, çevresel ve ifeksiyöz ajanlar yardımıyla mukozanın koruyucu-onarıcı mekanizmalarını bozmaktadır ve ülser oluşturmaktadır.

80’li yıllarda ülserin baş nedeni olarak pepsin bilinmekte ve pepsin suçlanmaktaydı. Ancak 80’li yıllar sonrasında yapılan ciddi klinik ve laboratuvar çalışmaları sonucunda Asit/Pepsin yoksa ülserde yok anlayışına son verilmiş, özellikle ülser oluşumunda HP (helicobacter pylori) NSAİİ’nin (non steroit antiinflamatuar ilaçlar) en sık etkenler olduğu ortaya konuş ve çok ciddi gelişmeler sağlanmıştır. HP ve NSAİİ’nin tkisi, agresif faktörlerin (asit-pepsin) etkisini arttırmaktan çok, korucyucu ve onarıcı mekanizmaları bozmak şeklinde olmaktadır.

Ülser oluşumnda diyetin, alkolün ve kortikosteroitlerin etkisi direkt değildir. Direkt sorumlu tutulan etken, HP’dir. Dueodonal ülserlerin %60-70’inde etken olarak HP görülmektedir. Bulaşıcılığı önlenebildiği oranda hem iyileşme sağlanabilmekte hem de tekrarlar azalabilmektedir. Hp’nin oral-fekal yolla ya da oral-oral yolla bulaştığı düşünülmektedir.

Ülserler, bulunduğu organa göre isimlendirilir. Gastrik mukozada ise mide ülseri, duedonumda ise, duedonum ülseri denir.

Belirti ve bulgular:

• Dispeptik yakınmalar (iştahsızlık, bulantı, kusma, yanma, şişkinlik, geğirme)
• Kanama
• Hafif epigastrik ağrı,
• Komplike durumlarda gaitada gizli kan pozitifliği,
• Hematemez
• Melena ve perforasyon bulguları vardır

Ülserde ağrı, ilkbahar ve sonbaharda sıklaşır. Tekrarlayıcıdır, yemek ve antiasitlerle geçen ağrı vardır. Ağrı, yemekten sonraki ilk 2 saat içinde olur, 2 saatten sonraki ağrılar, duedonal ülserlerde görülür.

Komplikasyonlar:

•  Kanama
• Perforasyon
• Karsinomadır

Tanı: Etken HP olduğu için, bunun tanısının konulması gerekir. Bunun için de endoskopi, üreaz testi, kültür, histopatoloji, serolojik ve sitolojik testler, üre-nefes testleri, gaitada antijen ve idrar antijen testleriyle konulur.

Üre-nefes testi, HP tanısında ideal testtir. Ancak maliyeti yüksektir ve çok az merkezde bulunmaktadır.

Hp (helicobacter) pylori’nin neden olduğu duedonal ülserde, biyopsi gerekmez. Çünkü malignite oranı çok düşüktür. Ancak gastrik ülserde ve komplike duedonal ülserde, biyopsi gereklidir. Ayrıca endoskopik inceleme yapılmalıdır.

Tedavi ve bakım: HP enfeksiyonu varsa buna yönelik tedavi ile eredike edilmelidir. NSAİİ kullanımı varsa kesilmelidir. Asit azaltıcı ilaçlar kullanılır.

Ülserde diyetin etkisine (hasta uyumsuzluğu nedeniyle) eskiden olduğu kadar değer verilmemektedir. Ancak şişkinlik ve gaz gibi semptomları azaltmak için rahatsızlık veren gıdalar azaltılır. Bunu hasta daha iyi tespit edebilir. Özellikle tekrarların önlenmesi için sigara kullanımının azaltılması önemlidir.