Menenjit Nedir

Menenjit Nedir

Beyin zarlarının bir enflamasyonudur. Bakteriyal, viral veya fungal olabilir. Streptokok pnömoni, Neisseria menenjiti, hemofılus influenza, B grubu streptokoklar ve listeria monositojenler yaygın bakteriyal ajanlardır. Akut bakteriyal menenjit yaşamı tehdit eden tıbbi acil durumdur. Mortalite yaklaşık % 10-30 dur. Menenjitin gö­rülme sıklığı etkene ve mevsimlere göre değişir. Hemofılus influen­za menenjiti 3 ay-3 yaş arası çocuklarda, sonbahar ve kış ayların­da, menengokok ve pnömokok menenjiti ise 3 aydan sonra haya­tın ilk yılında kış sonuna doğru, ilkbaharın ilk aylarında sık görü­lür. Akut bakteriyal menenjitlerin büyük çoğunluğu 5 yaşın altın­daki çocuklarda rastlanır. Viral menenjitler yenidoğan dönemi dahil tüm yaş gruplarında görülebilir. Tüberküloz menenjit ise, sosyoekonomik düzeyi düşük toplumlarda, BCG’siz çocuklarda ve genç erişkinlerde, her mevsimde sık görülebilir. Bakteriyal menenjitte ku­luçka dönemi 1-4 gün arasında değişirken, viral menenjitlerde vi­rüsün cinsi ile ilgili olarak değişir. Tüberküloz menenjit ise primer tüberküloz enfeksiyonundan 4-6 ay sonra ortaya çıkar. Akut bak­teriyal menenjitte, damlacık yoluyla veya solunum yoluyla bulaş­ma olur ve beyin zarlarına kan yolu ile taşınarak hastalık ortaya çı­kar. Viral menenjitte etken genellikle solunum yolu ile bulaşır. Tüberküloz menenjitinde etken tüberkülozda olduğu gibi solunum ve sindirim yoluyla bir organa yerleşir ve komplikasyon olarak tüber­küloz menenjite neden olur.

Belirti ve Bulgular

Ateş, baş ağrısı, kusma, yeni doğanlarda fontonel kabarıklığı, ense sertliği (başın göğüse doğru eğilmemesi, direnç göstermesi), kernig bulgusu (diz kalçaya, ayak dize bükülü duruma getirildiğin­de dizde bu harekete karşı direnç oluşması), brudzinski I bulgusu (baş göğüse doğru hızla getirildiği zaman dizlerde bükülme görül­mesi), brudzinski II bulgusu (bir bacağı bükmeye çalışırken diğer bacakta bükülme olması), uyku hali (koma), solunum düzensizliği, konvülziyon, tiz ağlama, irritabilite, bebeklerde emme yeteneğinde azalma görülür.

Tanı

Lomber ponksiyonla beyin omurilik sıvısı(BOS)’nın incelenmesi (beyin iltihabı şüphesi olan hastalarda herniasyon oluşabileceğin­den dolayı bu hastalara lomber ponksiyon yapılmamalıdır), kan ve boğaz kültürü, meningokoklann neden olduğu menenjitte peteşi ve purpurik deri lezyonlarının kazınması ile yapılan yaymada menin­gokoklann görülmesi, tüberküloz menenjitte tüberkülin testinin po­zitifliği, sedimantasyon hızında yükselme, akciğer grafısinde tüber­küloz bulgusu ile tanı konur.

Menenjit Tedavi ve Bakım

Hemen uygun antibiyotik, antikonvulzan ve antipiretikler veril­mesi ve temel yaşam desteğinin sürdürülmesi gibi genel destekleyi­ci bakımı içerir. Hastaların sinirsel duyarlılıkları artmış olduğundan dış etki ve uyaranlardan uzak, sakin, loş ve sessiz bir odada yatak istirahatine alınır. Enfeksiyonun yayılmasını önlemek amacıyla hasta izole edilir ve hasta ile yakın temasta olanlara koruyucu te­davi uygulanır. Hastanın yaşam bulguları ve bilinç durumu kontrol ediliri, bilinç kapalı ise travmalardan korumak için karyola kenar­lıkları kaldırılır, kenarlar battaniye ve yastıklarla desteklenir, hasta yalnız bırakılmaz. Vücut ısısı yüksekse erişkinlerde soğuk uygulama, çocuklarda ılık uygulama yapılır. Hava yolu açıklığını sağla­mak için gerekirse aspire edilir ve ağız bakımı verilir. Menenjitli hastada idrar retansiyonu ve konstipasyon oluşabilir. Bu nedenle aldığı-çıkardığı sıvı kontrolü yapılır ve konstipasyon için uygun olan laksatif kullanılır. Kusması olduğu dönemde IV, bilinç kapalı ve genel durum bozuksa gavaj ile beslenir. İlaçların yan etkileri ve komplikasyonlar açısından gözlenir. Hastaya ve aileye anlayabile­cekleri bir dille doğru açıklamalar yapılır. Vücut ısısının yükselme­si, iritabilite, kafa içi basınç artışı gibi komplikasyon belirtileri göz­lenir. Bebekler ve küçük çocuklarda baş çevresi ölçümü yapılır.

Menenjit Korunma

Meningekok ve H. Enfluenza tip B enfeksiyonlannda ilaçla korun­mada rifampisin kullanılır. Hasta ile yakın teması olan aile üyelerine ve okul çağı çocuklarında sınıf arkadaşlanna 2-4 gün süre ile verilir.
İnfluenza tip B etkenine karşı ölü aşı (Hib) geliştirilmiş ve bir çok ülkede rutin aşı programına alınmıştır. Ülkemiz rutin aşı programın­da Hib aşısı yoktur. Ancak isteyen ailelerin çocuklanna aşıyı sağla­dıkları durumlarda yapılabilir. Aşı doğumdan sonra ilk 6 ay içinde bi­rer ay ara ile 3 doz yapılır. İlk 6 ayda aşı yapılmayan çocuklara İkin­ci 6 ayda birer ay ara ile 2 doz, 1 yaşma kadar aşılanmayan çocuk­lara 12. aydan sonra tek doz aşı yapılır. Aşı 5 yaşın altındaki çocuk­lara uygulanır. Aşı %90’ın üzerinde bağışıklık sağlar.

Meningekoklara karşı geliştirilen A ve C tipi aşılar 2 yaşın üstün­deki çocuklara uygulanır. Bu aşılar tip A ve C vakalan ile yakın te­ması olabilecek aile bireyleri ve sağlık ekibi üyelerine de yapılabilir.
Tüberkülozdan korunma BCG aşısı ile sağlanır. Aşı canlı olup doğumdan sonra 2. Aya kadar intradermal (İD) yol ile 0.1 mi ya­pılır. İlkokul 1. ve 5. Sınıflarda tekrar edilir. Her yaştaki çocuğa ve genç erişkinlere 2-5 yıl ara ile PPD testi yapılarak negatif sonuç alanlara uygulanır.