Mantar Zehirlenmesi Belirtisi

Amanita Citrina S. F. GRAY 1821 (Zehirli) Syn. Amanita mappa.

Mantarın Özelliği

Mantarın rengi çoğunlukla solgun limon sarısından, sa­rımsı yeşile kadar değişebilir. Genç mantarlar ceviz büyüklüğündedir. Mantar çiğ patates kokusundadır.

Morfolojik Özellikleri

Şapka: Genç mantarlarda yarım küre şeklinde sonra şemsiye şeklinde açılır. Şapka üstü özellikle sapın üstüne isabet eden kısım hafif çukurdur. Şapka rengi, çoğunlukla sarımsı renkte ve üstü gölgeli görünümdedir. Bazende man­tarın rengi, yeşilimsi sarıdan saman sarısına kadar değişe­bilir. Genç mantarları örten örtü artıkları, şapka üzerinde daima görülür (A. muscaria ve A. pantherina olduğu gibi). Şapka üzeri parmakla yoklandığında yapışıcı olduğu ve elle beyaz lekelerin kayabildiği gibi yağmurlarla bazı parçalar mantarın üzerinden gidebilir. Büyüklüğü: 4 -10 cm. çapında­dır. Lameller: Genç mantarlarda beyaz, gelişmiş olanlarda sarımsı renge dönerler. Lamellerin keskin yüzlerinde kah­verengi lekeler bulunur. Genç mantarlarda lamelleri örten örtü, gelişme ilerleyince sap üzerinde yaka gibi görünür. Sap: Toprakta bir volva (çanakçık) içinde bulunur. Sap buradan incelerek şapkaya doğru uzanır. Rengi beyaz­dan sarıya kadar değişebilir. Büyüklüğü: 6-12 cm. boyunda ve 1 -1,5 cm. çapındadır. Volva (Çanakçık): Şapka meyda­na çıkmadan büyükçe bir ceviz büyüklüğünde ve serttir. Man­tarın sapı içinden çıkınca, volva kirli beyaz renkte deri şek­linde incelir. Etli kısmı: Beyaz renkli ve yumuşaktır. Bir par­ça mantar parmaklar arasında ezilerek koklanırsa patates kokusu hissedilir, dilimizle tadına bakarsak tadının hoş ol­madığı görülür. Sporları: Küre şeklinde, 7-10 mikron büyüklüğündedir.

Yetişme Yeri Özellikleri

Ormanların altlarında özellikle kumlu topraklarda, ve­rimli ovalarda 15-20 lik gruplar meydana getirerek yetiştiği görülür.

Diğer Özellikleri

Bu mantarın içinde bazı araştırıcılar «mappin» bulun­duğunu yazarlar. Fazla miktarda yenir, gerekli ilk yardım ya­pılmazsa tehlikeli olabilir.

Mantar yemeğini yedikten en az 5 saat sonra, ze­hirlenme belirtisi gösteren mantar
Bu gruba giren mantar, miktarı ne olursa olsun, yedik­ten en az 5 saat sonra zehirlenme belirtisi gösteriyor (Ye­mekten sonra 5 saat zehirlenme ile en küçük bir belirti yok­tur.). İnsan bünyesinin mukavemeti veya yenen mantarın miktarı az olması halinde zehirlenme belirtisi 5 saatten da­ha uzun zamanda görülebilir. Şayet bu mantarın 1/4 ünü bol yemek içinde yemiş olursa en geç 48 saat sonra zehirlenme belirtisi gösterir.

Zehirlenme Belirtisi

Zehirlenmenin birinci safhasında

Mantarı yedikten, 5 saat veya daha fazla zamandan son­ra görüleceğinden yenilen maddelerin büyük kısmı, kana geç­miş olacaktır. Bu grup zehirlenmede, ishal ve istifralarla ön belirti sayılacağı gibi dayanılması zor ağrı ve sancılarda gö­rülür. Zehirlenmede ilk yardım ile hastanın oyalanmaması ge­rekir. Derhal hasta bir klinik tedavisine alınmalıdır. Hekime gidinceye kadar, hastaya bolca su ve sulu yiyecekler veril­melidir. İshal kesilir diye hastaya sulu yiyecekler verilmez gibi yanlış bir düşünceye kapılmamalıdır. Bu arada hastanın iç organlarında ağrı ve sancılar gittikçe artar. Bu vaziyette hastaneye gelen hastanın mide ve barsaklarının temizlenme­sinin hastaya bir yarar sağlamayacağı açıktır. Vücudun faz­la miktarda su ve elektrolit madde kaybetmesinden dolayı görülecek klinik bulgular kendini gösterir.

Zehirlenmenin ikinci safhasında

Zehir maddeleri, iç organların özellikle karaciğer, mer­kezi sinir sistemi, böbrekler ve iskelet kasları çalışmalarını aksatır. Çocuklarda zehirlenmenin ikinci gününde, karaciğer çalışamaz bir duruma gelir ve çocuk komaya girer. Lüzumlu klinik tedavisi yapılamazsa zehirlenmenin ikinci günü sonun­da çocuklarda % 95 ölümle sonuçlanır. Çocuk bir mantarın, 1/6 veya daha küçük bir parçasını yemişse iki gün şiddetli hastalık sonucu yine ölmeyebilir. Bunun yanında, yetişkinler­de bu mantarın zehir etkisi özellikle zehirlenmenin 2’nci’ gü­nü ile 5’nci günü arasında ölümlere yol açar. Zehirlenmenin 5’nci günü sonuna kadar ölüm vakası görülmemişse hasta çoğunlukla kurtulur.