Kurdeşen Hastalığı

ÇIKINTILI DERİ HASTALIKLARI – KURDEŞEN

Eskiçağ’dan bu yana bilinen, değişik nedenlere bağlı olan bu alerji sendromu (kurdeşen), ısırgan
otu dalamasına benzeyen bozunlarla nitelenir.Nerdeyse hiç sağlam deri aralıkları bırakmaksızın bütün deriye yayılan bir kırmızılıkla birlikte düzensiz geniş soyulma alanlarının bulunduğu deri kızarıklığı. Bu kuru biçim, bu hastada sedef hastalığının bir ihtilatı olarak ortaya çıkmıştır.

NEDENLERİ

Bu yalın hastalığın en ilgi çekici yanı, nedenleridir. Kurdeşenin pekçok nedeni vardır.

Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz.

— zehirleriyle etkiyen bazı canlılar (denizanası, örümcek, birçok böcek);

— özsularıyla etkiyen bazı bitkiler (sarmaşık, ıtır çiçeği, mazı ağacı, ısırgan otu);

— temas edildiğinde dalayıcı olan kimyasal maddeler (formol, ipeka, yerel uyuşturucular);

— bazı besin maddelerinin yenmesi (çilek, çikolata, kabuklu deniz hayvanları, av hayvanları, yumurta, balık, domuz eti);

— bazı asalaklar (şerit) ya da enfeksiyon hastalıkları (karaciğer köpek kisti);

— fiziksel etkenler (sıcak, soğuk, morötesi ışınlar);

— fizyolojik durumlar (çaba harcama, yorgunluk, heyecan, âdet görme ya da yaşdönümü durumu, hormon bozuklukları).

Isırgan otu gibi bazı bitkisel maddeler, her zaman ısırgan otu yarası tipinde bozunlar oluştururlar. Çok sayıda başka bitkisel madde de bağışıklık mekanizmasıyla etki eder. Bir ya da daha çok değişik antijene karşı duyarlığa neden olan bir antijen-antikor çatışması ortaya çıkar. Bu antijen antikor tepkimesi, deride histamin gibi kaşıntı yapan maddeler açığa çıkarır. Serotorin de işe karışabilir. Son zamanlarda, olayı başlatan maddenin histamin değil, asetilkolin olduğu ayırdedilmiştir.
TEŞHİS

Klinik belirtiler
Temel bozun hafifçe kabarık, pembe renkli bir küçük deri çıkmtısıdır. Sözkonusu küçük deri çıkıntılarının birçoğu birleşerek kabarık, iyice sınırlı, açık pembe ya da süt beyaz renkte, kırmızı bir bölgeyle çevrili, yuvarlak ya da çok evrimli bir kızarıklık oluşturur. Bu sert plaklar geniş geometrik biçimlerde düzenlenir. Kaşıntı ve yanmalarla birliktedirler; bazen plaklar dışında yerleşen bu belirtiler, küçük deri çıkıntısının ortaya çıkışma öncülük eder ve onun kaldığı süre devam ederler. Hafif ya da tersine çok önemli ve hasta için dayanılmaz olabilirler.

Bazı hastalarda bir bölgede ya da temas yerinde sınırlı kalan plaklar, öteki hastalarda genelleşebilirler. Bozunlar ya seyrek ve dağınık ya da sık ve yoğun (şiddetli biçimlerde) olurlar ve her zaman aralarında sağlam deri aralıkları bırakırlar.

Çoğunlukla ateş ve rahatsızlık duygusu bulunmazsa da, ciddi biçimlerde görülebilir, hattâ eklem ya da karın ağnlanyla birlikte olabilirler.

EVRİM

Apansızın ortaya çıkan, ama genellikle çabuk geçen kurdeşen döküntüleri, iz bırakmadan silinirler.Ama ivegen de olabilir ve birkaç saat, ‘hattâ birkaç gün sürebilirler. En ciddi durumlarda, birbiri ardısıra ara vermeden 2-3 hafta sürerek süregen-leşebilirler. Bu durumda, nedenlerin titizlikle araştırılması gerekir.

HASTALIĞIN ÖTEKİ BİÇİMLERİ

Aynı nöbetle ilgili çeşitli öğelerin görünümü genellikle aynıdır. Bununla birlikte bu görünüm değişebilir ve kesecikli ya da sıvı dolu büyük kese-cikli olabilir. Bazen, kurdeşen kanamalı olabilir.

Dev kurdeşen ya da öteki adıyla Quincke ödemi, beyaz ya da hafifçe pembe renkli, sert, apansızın ortaya çıkan, ama birkaç dakika ya da saatte yiten bir ödemdir. Bazen düğümsü olan bu kurdeşen, çoğunlukla geniş’bir deri ya da mukoza alanına yayılır. En ciddi biçimlerinden biri gırtlak ödemidir.

AYIRICI TEŞHİS

Özellikle olağandışı, kanamalı, sıvı dolu büyük kesecikli ya da pigmentli biçimlerin teşhisi güçtür; çünkü purpuraya, değişik biçimler alabilen döküntüye ve pigmentli kurdeşene benzerler.

Çok ender görülen derin kurdeşen, düğümlü kızartıyı, küçük deri çıkıntılı kurdeşen ise, ilaç kökenli bir döküntüyü anımsatır.

Deri çizildiğinde görülen deri tepkileri de ayırdedilmelidir. Bu olay, bazı kişilerde derinin ovalandıktan 1-5 dakika sonra kabarıp kızarması ve genellikle bir çeyrek saat sonra normale dönmesiyle yansıyan sürekli bir deri özelliğidir. Niteliği belirsiz olan bu olay, çeşitli uyarıcı etmenlerin etkisiyle deride histamin açığa çıkmasına uyar. Çoğunlukla sinirli ve hormon bozuklukları olan kadınlarda görülür.

TEDAVİ

Bir yandan kurdeşen sendromu tedavi edilirken, öte yandan da (gerekiyorsa) hastalık nedenleriyle savaşılmalıdır.

Hastalık, yerel tedaviden oldukça etkilenir: Hastayı rahatlatan sirkeli su, katranlı ya da mentollü eriyikler uygulanması.

Bu yerel tedaviyle, histamin karşıtı ilaçlardan ve şiddetli ivegen biçimlerde kortizon tedavisinden oluşan genel tedavi birleştirilebilir. Ağız yoluyla verilen kortizon, ciddi biçimlerde (Quincke ödemi) acil olarak damar yoluyla verilebilir.

Nedenlere yönelik tedavide alerjiye yolaçıcı etmenle savaşılır. Bu etmenin ortadan kaldırılması, özgül duyarsızlaştırma ve olası enfeksiyon odaklarının araştırılması, doğrudan doğruya etkili yöntemlerdir.

Ayrıca, özgül olmayan duyarsızlaştırma yöntemi de denenebilir. Öte yandan, olası barsak ya da. hormon bozuklukları tedavi edilmelidir. Kaygı giderici, ruhsal durumu düzeltici ilaçlar, barbitürik asit türevleri ve yatıştırıcılar, uygun biçimde kullanıldıklarında büyük yarar sağlarlar.

Bir sonraki makalemizde kurdeşen hastalıgının bitkisel tedavisi hakkında bilgi alabilirsiniz.