Kuduz; hasta hayvanın ısırması sonucu bulaşan bir virüs hastalığıdır. Hayvanın enfekte tükürüğün bütünlüğü bozulmuş deri ya da mukozalara teması yoluyla bulaşan kuduz, akut beyin iltihabı sonucu ölüme bile neden olabilir.
Kuduz, çakal, kurt, tilki, kokarca, sırtlan, ayı, yarasa gibi doğadaki tüm vahşi memeliler ve eğer aşılı olmayan köpek, kedi, inek, eşek gibi evcil memeli hayvanlardan bulaşabilir. Bu hayvanların ısırdığı insanlara bulaşarak hastalık gelişir. Şüpheli bir hayvan tarafından ısırılan bölge sabunlu ya da deterjanlı su ile bolca yıkanmalıdır. Çok basit gibi görülen bu uygulamanın özellikle yüzeysel yaralarda % 90 oranında riski azalttığı saptanmıştır. Yaraya bir antiseptik ( %40-70 lik alkol, iyodin v.b ) uygulanmalıdır.
Isırık yarası beyine yakınsa virus beyine daha hızlı ulaşır. Bu durumda en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Diğer bölge ısırıklarında 0-36 saat en fazla 72 saat içinde sağlık kuruluşuna gitmelidir. Kuduz serumu gerektiren vakalarda dezenfekte edildikten sonra yara içine ve etrafına hesaplanan dozda immunglobulin yada serumun enjekte edilebilen en fazla miktarı (hatta mümkünse tümü) enjekte edilmelidir.
Isırıldıktan sonra yara bakımı ve kuduz serumu uygulamasından sonra aşılama yapılır. Aşılamada mutlaka bağışıklık gücü yüksek ve nörolojik yan etkileri olmayan hücre kültürü aşıları kullanılmalıdır. Ülkemizde hücre kültürü aşısı olarak HDCV(Human Diploid Cell Vaccine) ve VERO (Verorab) bulunmaktadır. Her iki aşı da bağışıklama gücü ve yan etki açısından aynıdır. Üretimlerinde aynı maddeler kullanıldığı için ister birbirlerinin yerine isterse de zorunlu hallerde aşılamaya birisi ile başlayıp diğeri ile bitirilebilir.
Kuduz aşısı 0., 3., 7., 14., ve 28 günlerde 5 doz olmak üzere intramuskuler yoldan ve mutlaka deltoid adaleden bebeklerde ise uyluğun anterolateral kısmından yapılmalıdır. Aşılama işlemi aşılama şemasına uygun olarak yapılmalıdır. Aşılama ve acil müdahale şemasına uygun olarak sürdürülen tedavilerde %100 başarı sağlanmıştır. Her iki tip aşının uygulanmasında çok nadir olarak aşı yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş gibi bilinen aşı yan etkileri görülmesi normaldir.
