Koroner Arter Hastalığı

Koroner arter nedir?
Bunlar kalp çeperi içerisinden geçerek kalp kaslarını besleyen kan damarlarıdır. Aort kalpten ayrıldıktan sonra ilk dallara ayrılan damarlardır.

Koroner arter hastalığı nedir?
Sürekli çalışması için büyük ölçüde enerjiye ihtiyacı olan kalp kaslarının bu gücü için tabiatıyla büyük ölçüde kana ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyacı karşılayacak koroner arterin, bu görevlerinde engellenmesine koroner arter hastalığı denir.

Koroner arter hastalığının en genel sebebi nedir?
Arteryoskleroz (arterlerin sertleşmesi).

Kalp yetmezliği ve “angina pektoris nedir?
Kalp arterlerinden kan akımı büyük ölçüde azaldı mı, kalp azamî fonksiyonunu yerine getiremeyecektir. Böyle hallerde kalp göğüste, genellikle göğüs kemiğinin altında, sancı ve rahatsızlık meydana getirerek kötü durumu hakkında sinyal verecektir. Bu durumlarda bazı hallerde, rahatsızlık ve sancı vücudun başka yerlerinde de hissedilebilecektir; sırtta, kollarda, boyunda, çenede, veya üst karın bölgesi gibi. Böyle sancıların duyulması, zorlamayla birlikte veya herhangi bir zorlama olmadan, “angina pektoris” olarak adlandırılmıştır. Hasta dinlendikten sonra ve fizikî zorlamayı durdurduktan sonra sancı geçecektir.

Koroner damarların tıkanması nedir?
Kalp arterlerin birinde kan akımının tamamen durmasıdır. Bunun sonucu olarak eksilen besiden dolayı kalp adalesinin bir kısmı harap olabilecektir. Bu durum kalp kası (miyokardit) enfarktüs olarak adlandırılmaktadır. Başlıca arterlerden biri tıkanmışsa kalp adalesinin büyük bir kısmı zedelenmiş olacaktır. Eğer tıkanan yardımcı dallardan birisiyse o zaman zarar gören kalp adalesi kısmı daha küçük olmaktadır. Bu olaylar için genellikle kalp sektesi terimi kullanılmaktadır.

Koroner damar tıkanmasının sebepleri nedir?
En genel neden kalp arterlerinin bir kan pıhtısı ile tıkanmasıdır. Buna kalp trombozu denir. Bu durum, genellikle arterin önce arteryoskoleroz yüzünden arızalanmış olan kesimlerde meydana gelir.

Bir kalp sektesinin meydana gelmesine neden olan bazı faktörler hangileridir?
a. Bundan önce kalbin zedelenme oranı.
b. O muayyen krizde kalp adalesinin arızalanma oranı.
c. Geriye” kalan normal kalp adalesi miktarı.
d. Kalpteki engellemenin arterlerin öteki dallarına yayılma oranı.
e. Kalp ritminde düzensizliklerin bulunup bulunmayışı.
f. Kalbin iç çeperinin kopup vücudun başka yerlerine seyredebilecek kan pıhtılarının bulunup bulunmayışı.
g. Zayıflayan kalp çeperinin kopma ihtimali.

İlk gelen bir kalp trombozundan kurtulma şansı ne orandadır?
İlk kalp trombozu olan yirmi kişiden yaklaşık on dokuzu kurtulabilir.

Koroner yetersizliğin veya angina pektorisin anlamı nedir?
Angina pektoris, koroner yetersizliğinin meydana getirdiği göğüs ağrısına denir. Muhtelif derecede angina pektoris olduğu gibi muhtelif derecede koroner yetersizlik de vardır. Hafif vakalardan sonra hasta yalnız çok yorucu uğraşlardan kaçınmak zorunluluğundadır. Ciddî vakalar hastayı tamamen kudretsiz hale getirebilecektir.

Angina pektoris olan bütün hastalarda daha sonra koroner damar tıkanması gelişmekte midir?
Hayır. Ancak bu gibi hastalar kalp sektesi olmaya daha meyillidirler.

Angina pektoris geçiren bir hasta normal bir yaşantı sürdürebilecek midir?
Evet. Ancak her hastanın durumu bazı faktörlerden dolayı değişik olacaktır.

Angina pektoris vakaları önlenebilir mi?
Bir dereceye kadar. Daha programlı ve daha düzenli bir yaşantı tarzı zor uğraşlardan kaçınmak, heyecanlanmamak ve bazı gerekli ilâçların alınmasıyla angina pektoris krizleri kontrol altına alınabilir. Bazı hallerde, bu gibi krizlerden tamamen kaçınılabilinir.

Koroner arter hastalıklarında ameliyatlar yararlı olmakta mıdır?
Evet. Koroner yandan geçme ameliyatları çok sayıda kalp hastalıkları olan hastalara yardımcı olmuştur. Bunun dışında, kalp arterinin kanalını tıkayan arteryosklerozlu plakaların alındığı bir ameliyat usulü çok başarılı olma umutlarını göstermektedir.

Koroner damar tıkanması nasıl tedavi edilir?
Tedavinin başlıca dayanağı ilk safhalarda yatakta kesin istirahattır. Bundan sonra da uzun süre faaliyet sınırlanmalıdır. Bir krizden sonra uzun süre hastaya oksijen verilmektedir. Pıhtıları dağıtan ilâçların bu vakalarda çok yardımcı olduğu bazı uzman doktorlar tarafından ileri sürülmüştür. Yine bazı uzman doktorlarsa bu ilâçların hiçbir faydası olamayacağı iddiasındadırlar. Günümüzde bu gibi ilâçların kullanılıp kullanılmayacağı hastaya bakan doktora ve onun inancına bağlıdır. Günümüzde bu ilâçların yararlığı hakkında kesin bir cevap bulunmamaktadır. Digitalis gibi kalbi kuvvetlendirecek ilâçlar bazı vakalarda kullanılabilecek ve bozulan kalp ritmini düzeltecek başka ilâçlar da verilebilecektir. Sancıyı dindirecek ilâçlar da çok faydalı olmaktadır.

Yatakta istirahat ve sınırlı fizikî faaliyet neden bu derecede önemli?
Kişi ne kadar az hareket ederse, kalp o ölçüde daha az kan desteği temini zorunluluğunda kalacaktır. Belirli olmamakla beraber kişi istirahat halindeyken ve faal olduğu zamanlar arasındaki hallerde kalbin sarf ettiği enerji farkı inanılmayacak derecede büyüktür.

Koroner arter tıkanması olan bir hasta ne kadar süre yatakta kalmalıdır?
Bu hastalığın kapsamına ve gelişmesine bağlıdır. Normal olarak kalp sektesi geçirmiş bir hastanın üç ile altı hafta arası yatakta kalması gerekmektedir. Diğer taraftan, bu hastalığı “sandalye tedavisi” ile tedavi etmeyi tercih eden tanınmış otoriteler vardır. Bu sistemde hasta ilk şoktan çıkar çıkmaz yataktan kaldırılmakta ve sandalyede oturtulmaktadır. Bu tedavi usulünde hasta devamlı olarak yatakta tutulacağına, günde bir kez yataktan kaldırılarak bir süre sandalyede oturtulmaktadır.

Koroner arter tıkanması geçirmiş olan bir hasta ne kadar süre çalışmamalıdır?
Koroner arter tıkanması geçirmiş olan hastalar, hastalığın başlangıcından üç ay sonra işlerine dönebilirler. Bu gibilerin derhal işlerine dalacağı yerde, yavaş yavaş işe koyulmaları tercih edilir. Eğer bu hastalığı geçirenin mesleği fazlasıyla yorucuysa, bunu bırakıp başka bir iş seçmesi gerekli olacaktır. Kalp sektesi geçiren hastalar hem duygusal ve hem de fizikî gerginlikten kaçınmalıdırlar.

Koroner trombozu geçirmiş hastaların yüzde kaçı iyileşip işlerine dönerler?
İstatistikler göstermektedir ki koroner tromboz geçirmiş hastalardan beşte dördü mükemmel bir şekilde iyileşmektedirler ve asıl işlerine dönmektedirler.

Pıhtıyı dağıtıcı ilâçlar nedir?
Bunlar kanın normal pıhtılaşmasını azaltan kimyasal bileşiklerdir. (En çok kullanılanlar arasında Heparin ve Dikumarol gelmektedir).

Koroner trombozun tedavisinde pıhtı dağıtıcı ilâçlar neden kullanılmaktadır?
a. Kalp adalesine kan seyrinin daha da fazla bozulmasını ve arterde gelişmiş pıhtının yayılmasını önlemek için.
b. Kalbin iç zarında ve bacaklardaki damarlarda pıhtıların gelişmesini önlemek için. Aksi taktirde bu pıhtılar koparak kan akımında seyretme imkânını bulurlar (amboli).

Bir kalp krizinin geleceği öngörülebilir mi?
Her zaman değil. Kalp krizi çok kez yeni ve tamamen normal çıkan elektrokardiyogram aldırmış ve yaşantılarında hiçbir anormallik olmayan kişilere gelebilir. Bununla beraber, başka hallerde göğüs ağrıları gibi uyarıcı belirtiler akut bir nöbetten haftalar veya aylarca önce gelmiş olabilmektedir.

Periyodik elektrokardiyogramlar alınması gelecek bir kalp krizini önceden bildirebilir mi?
Ancak çok sınırlı bir ölçüde.

Hangi yaş grubu kalp krizine en çok meyillidir?
Kırk ile altmış yaşı arasında olanlar.

Bir “kalp krizi” geçirmiş olan bir hasta daha uzun yıllar yaşamasını umut edebilir mi?
Evet. Ciddî bir kalp krizleri geçirmiş hastaların çok kez hastalandıktan sonra daha yirmi beş ile otuz yıl arası yaşamakta oldukları görülmektedir.

Erkekler kalp krizine kadınlardan daha meyilli midirler?
Evet. Erkekler kadınlardan koroner arter hastalıklarına üçte bir oranında daha meyilli olmaktadırlar. Ancak, elli yaşından sonra koroner tromboz meyilli kadınlarda büyük oranda artmaktadır.

Koroner arter hastalıklarında irsi bir meyil var mıdır?
Bazı hallerde bir irsi meyil görülmekteyse de bu hastalığın olmasında tayin edici bir faktör olarak kabul edilemez.

Bir kalp krizinin gelişmesinde duygusal gerginlik ne ölçüde önemlidir?
Yardımcı bir faktör olduğu düşünülmekteyse de genellikle sebep olucu faktör değildir.

Kalp krizinin hemen veya ileride gelişmesinde fizikî gayret ne gibi bir rol oynayabilir?
Genellikle, fizikî gayret kalp krizlerinin gelişmesinde çok önemli bir faktör olmamaktadır. Ancak, aşırı fizikî gayret sırasında veya hemen sonra kalp krizi olaylarının meydana geldiği görülmüştür. Tahminlere göre bu gibilerde, koroner arterlerde uyumakta olan asıl hastalık olduğu için, bu hastalığa aslında meyilli bulunmaktaydılar.

Koroner arter hastalığının gelişmesine ne gibi durumlar neden olabilir?
Şeker hastalığı, yüksek kan basıncı, kanda çok yüksek kolesterol düzeyleri, aşırı şişmanlık ve fazla tütün kullanmak.

Koroner arter hastalığında diyetin tesiri ne olabilir?
Son bilimsel araştırmalarda diyette birçok faktörlerin koroner arter hastalığının gelişmesinde yardımcı ve neden olabileceklerine dair bazı belirtiler tespit edilmiştir. Bunlar arasında hayvani yağlardan ve süt mamullerinden meydana gelen doymuş yağ asitleri, şekerde bulunan sakaroz ve yüksek kolesterol muhteviyatı olaı gıda maddeleri gelmektedir. Bu görüşleri doğrulayacak bazı deli] ler mevcutsa da, henüz bunlar kesin olmaktan çok uzaktır.

Koroner arter hastalıklarında tütün kullanmanın etkisi ne olmaktadır?
Günümüzdeki yaygın düşünceye göre kişi ne oranda fazla tütün kullanırsa, bütün öteki faktörlerin eşit kalması halinde, o oranda koroner hastası olma ihtimali artmaktadır. Şurası kesindir ki, koroner arter hastalığı geçirmiş olan bir kimse bir daha tütün kullanmamalıdır.