Canlı organizmaların yapısını oluşturan hücrelerdir. Hücreler canlıların temel yapı ve işlevsel birimidir. Tek hücreden oluşan canlılar varsa da çoğu canlılar birden daha fazla hücreden meydana gelmiştir. Canlılar hücre sayısına göre tek hücreli ve çok hücreli olarak iki grupta incelenir. Çok hücreli canlılarda hücreler üremeyi ve büyümeyi sağlamak amacıyla bölünürler.
Tek hücreli canlılarda hücre bölünmesinin amacı çoğalmayı sağlamaktır.
İnsanlar da dahil olmak üzere çok hücreli canlılarda ise doku, organ ve sistemlerin büyüyüp gelişmesini, yıpranan dokuların onarılmasını, ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlamaktır. Bazı çok hücreli canlılarda sperm ve yumurta hücrelerinin oluşturulması hücre bölünmesi sayesinde sağlanır.
Hücre Bölünmesi nedir?
Hücre bölünmesi, tek hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi, rejenerasyonu ve dokularının yenilenmesi için gerekli biyolojik olaydır. Belli bir büyüklüğe ulaşarak, nükleik asitlere sahip olan hücreler bölünmektedir. Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen bir olaydır. Bölünmenin amacı bölünmenin meydana geldiği canlı ve hücre tipine bağlı olarak, üremek, regenerasyon (yenilenme) ve büyümeyi sağlamak ve eşey hücrelerini oluşturmaktır.
İnsanlarda deri, bağırsak mukozası, alyuvar ve akyuvarları üreten dokulardaki hücreler sürekli kontrollü olarak bölünürler. Ancak bazı dokuların hücreleri sadece belirli zamanlarda bölünür. Bununla beraber sinir ve retina hücreleri 20-25 yaşlarından sonra hiç bölünmez. Hücre bölünmesi denen biyolojik olay, nükleik asitlere sahip belirli bir büyüklüğe ulaşmış hücrelerde gerçekleşir.
Üç çeşit hücre bölünmesi vardır.
Amitoz (Amitozis).
Mitoz (Mitozis)
Mayoz (Meiosis)
Tek hücreli canlılarda bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür. Bu bölünmelere kontrollü hücre bölünmesi denir.
Kontrolsüz hücre bölünmesi nedir?
Sağlıklı vücut hücrelerinin gerekli durumlarda bölünebilme yeteneği bulunmaktadır.. Ancak bu yetenekleri de sınırlı olduğu için sonsuz bölünemezler. Her hücrenin hayatı boyunca belli bir bölünebilme sayısı vardır. Buna karşın kanser hücreleri, nerede nasıl bölüneceği yeteneğine sahip olmadığından, kontrolsüz bölünmeye başlar ve çoğalırlar. Kanser hücreleri toplanarak urları (tümörleri) oluştururlar, tümörler normal dokuları sıkıştırabilirler, içine sızabilir ya da tahrip edebilirler.
