Ülkedeki aşılama çalışmalarına ilişkin “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” (GBP) çerçevesinde bir dizi yeni düzenleme yapan Bakanlık, yeni hedefler de belirledi.
Sağlık Bakanı Recep Akdağ, bu konuda bir “daimi genelge” yayımlayarak, GBP çalışmalarında özel sektör dahil tüm sağlık kurum ve kuruluşlarınca bu genelgenin temel başvuru kaynağı olarak kabul edilmesini istedi.
Buna göre Bakanlık, GBP kapsamında boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, tüberküloz, poliomyelit ve Hepatit-B ile Hemofilus influenza tip b’ye (menenjit) bağlı hastalıkların yanı sıra bu hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümleriyle kalıcı sakatlıkların engellenmesini hedefliyor.
Temel amacı, ülkede doğan her bebeğin aşı takvimine uygun olarak bu hastalıklara karşı bağışıklanması olan program, aşısız veya eksik aşılı bebek ve çocukların tespit edildiği anda aşılanmasını ve bunun ülke genelindeki her yerde eksiksiz uygulanmasını da amaçlıyor.
GBP’nin hedefleri
Sağlık Bakanlığının GBP ile belirlediği hedefler şunlar:
-Her bir antijen için etkinliği korunmuş aşıyla ülke genelinde yüzde 95 aşılama oranına ulaşıp bunun devamlılığını sağlamak.
-12-23 aylık bebeklerin yüzde 90’ını tam aşılı hale getirmek.
-5 yaş altı (0-59 aylık) aşısız ya da eksik aşılı çocukları tespit edip aşılamak.
-Okul çağı çocuklarının rapel (tekrar) aşılarını tamamlamak.
-Tespit edilen tüm gebelere uygun tetanos difteri aşısı dozunu uygulamak.
-Ülkenin poliomyelitten (çocuk felci) arındırılması durumunu sürdürmek.
-Doğumla ilintili anne ve bebek tetanosunu elimine etmek.
-2010 yılına kadar yerli kızamık virüsünü elimine etmek.
-Kızamıkçık ve Konjenital Rubella Sendromu’nu kontrol altına almak.
-Difteri, Boğmaca, Hepatit-B, Tüberküloz, Kabakulak ve Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıkları kontrol altına almak.
-Aşı güvenliğini sürdürmek.
-Kayıt bildirim sistemini güçlendirmek.
-Toplumun katılımını sağlamak.
Aşı takvimi
Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi, okul öncesi ve sonrasına yönelik olmak üzere iki şekilde hazırlandı. Buna göre okul öncesi aşılama takviminde şu aşılar bulunuyor:
Doğumda (İlk 72 saat içinde) Hepatit B (1. doz)
-1. ayın bitiminde (4 haftalık) Hepatit-B (2. doz)
-2. ayın bitiminde (8 haftalık) DaBT-OPA-Hib (Difteri, aselüler boğmaca, tetanos, inaktif polio, hemofilus influenza tip b olmak üzere 5’li karma aşı) (1.doz), BCG -4. ayın bitiminde (16 haftalık) 5’li aşı 2. doz -6. ayın bitiminde (24 haftalık) 5’li aşı 3. doz, OPA (Oral Polio Aşısı), Hepatit-B (3. doz)
-12. ayın bitiminde (52 haftalık) KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak)
-18-24 aylık 5’li aşı rapel (pekiştirme), OPA Okul çağında yapılacak aşılar ise şöyle:
-İlköğretim 1. sınıfta OPA, KKK, Td (Erişkin tipi Difteri-Tetanoz)
-İlköğretim 8. sınıfta Td
Aşılama için her fırsat değerlendirilecek
Doğurganlık çağındaki 15-49 yaş arasındaki kadınlarla gebelerin tetanosa karşı aşılanmasını da öngören Sağlık Bakanlığının yeni düzenlemesine göre aşılamada şu kurallar gözetilecek:
-Sağlık kurumuna herhangi bir nedenle başvuran bebek, çocuk ve gebeler başta olmak üzere tüm bireylerin aşılanma durumu kontrol edilerek, aşılanması gerekenler ve eksik aşılılar tespit edilip bunların aşılanması için her fırsat değerlendirilecek.
-Sağlık kurumlarında “Aşı Günü” olmayacak, her gün aşı yapılacak.
-Aşı uygulamalarından önce enjektör, aşı ve sulandırıcıların etiket ve son kullanma tarihleri kontrol edilerek, etiketi olmayanlar ya da son kullanma tarihi geçenler kullanılmayacak.
Kullanım süresi dolmak üzere olan aşılar öncelikle tüketilecek.
Birden fazla aşı aynı anda yapılabilecek. BCG, OPA, DaBT-OPA-Hib, KKK ve Hepatit-B aşıları aynı gün vücudun farklı bölgelerine uygulanabilecek. Vücudun aynı bölgesine uygulanacak aşı yerleri arasında en az 2 santimetrelik mesafe bulunacak.
5’li karma aşı dışındakiler aynı enjektörde karıştırılamayacak.
İki doz arasında olması gereken sürelere mutlaka uyulacak. Buna uyulmadığı takdirde uygulama uygun sürede tekrarlanacak.
-Oral polio aşısı ishali olan çocuğa da uygulanabilecek. Bu aşı yapıldıktan sonra çocuk rahatlıkla beslenebilecek.
-Genel ilke olarak gebelikte canlı aşılar yapılmayacak. Ancak risk-yarar durumu (Kuduz aşısı gibi) göz önüne alınarak buna karar verilebilecek.
-Anne karnındaki bebeğe zararına ilişkin kesin bir kanıt bulunmasa da kızamıkçık veya KKK aşılarını alanlara 4 hafta süreyle gebelikten korunmaları önerilecek.
Aşılamaya engel oluşturmayan durumlar
Bakanlığın düzenlemesine göre, şu durumlarda bile aşı ertelenmeyecek, aşılama takviminin uygulanmasına devam edilecek:
-Alerji veya astım. (aşıya karşı olmaması kaydıyla)
-38.5 derecenin altında seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif hastalıklar.
-Ailede aşıyı takiben yan etki görülme, konvülsiyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü.
-Antibiyotik tedavisi görme.
-Anne sütü alma.
-Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları gibi kronik hastalıklar.
-Serebral palsi, down sendromu gibi kalıcı nörolojik durumlar.
-Prematürite (aşılama ertelenmemelidir)
-Ameliyat öncesi ve sonrası.
-Malnütrisyon.
-Yenidoğan sarılığı öyküsü.
-Topikal (cilt üzerine krem/merhem), aerosol (solunum yoluyla) şeklinde veya lokalize (intraartiküler, intrabursal veya tendon içi) steroid kullanımı ya da ağız yoluyla düşük doz steroid kullanımı.
-Konvülsiyon öyküsü (Aşılama sonrasında ateş görülebileceğinden, febril konvülsiyon öyküsü olan çocuklarda ateş çıkması beklenen dönemde ateş düşürücü verilebilecek. Çocuk antikonvülzan tedavi alıyorsa tedavisine aksatılmadan devam edilecek)
-Aşı öncesi genel durumu iyi, sağlıklı çocukların ateşinin ölçülmesine ve fizik muayene yapılmasına gerek duyulmayacak. Aşı öncesi çocuğun hasta olup olmadığının sorulması yeterli olacak.
Aşılar sağlık kurumlarında özel olarak düzenlenen, el yıkama ünitesi olan odalarda yapılacak.
2010’da kızamık virüsü olamayacak
Sağlık Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgiye göre, aşılamada özellikle son 3 yılda önemli gelişmeler meydana gelirken, geçen yılki aşılama oranı yüzde 94 olarak gerçekleşti. 18.3 milyon çocuğun kızamığa karşı ek doz aşılamasının tamamlanmasıyla 2001’de 31 bin olan vaka sayısı 2006’da 34’e, geçen yıl ise 3’e indirildi.
Bakanlık, 2010 yılına kadar yerli kızamık virüsünü yok ederek bu hastalığı ülke gündeminden çıkarmayı hedefliyor. Bu arada, 2006’da kızamıkçık, kabakulak ve Hemofilus İnfluenza tip b’nin (Hib) (menenjit aşısı) eklendiği Genişletilmiş Bağışıklama Programı’nda bu yılın başından itibaren difteri, hücresiz boğmaca, tetanos, çocuk felci ve Hib aşıları 5’li aşı olarak bir arada uygulanmaya başladı.
Bu aşılar özel hastane ve muayenehaneler dahil tüm sağlık kuruluşlarında ücretsiz uygulanıyor. Öte yandan, kızamığın yanı sıra aşıyla önlenebilir diğer hastalıklarda da önemli düşüşler kaydedildiği, son 3 yıldır yeni difteri vakası görülmediği de bildirildi.
