Kişiye özel beslenme nasıl olmalıdır?

Peki bu kadar önemli olan beslenme konusunda yeterli bilgiye ve bilince sahip miyiz? Cevap koca bir hayır. Son yıllarda bu konuda bilinçlenen bir kesim var. Ama yetersiz. Son yıllarda Dünya Sağlık Örgütü ve Gıda Tarım Örgütü tarafından uluslararası çalışmalar yapılmaktadır. Toplumların beslenme düzeylerini yükseltmek ve birçok hastalıktan korunmalarını sağlamak, yaşam kalitelerini arttırmak adına yeni stratejiler belirlenmektedir. Bireylerin yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanması ve böylece toplumu kalp damar hastalıklarından, diyabet (şeker hastalığı), kanser, obezite, kolesterol, hastalıklarından korumak amaç edinilmiştir. Hastalıkları oluşmadan önüne geçmeye çalışılmaktadır. Bu yaklaşımın kazanımları çok yüksektir. Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenme kişinin sağlıklı bir şekilde büyümesini, gelişmesini, yaşam kalitesini yükseltmesini, hastalıklardan korunmasını sağlar. Hayatımızda bu kadar çok ve önemli fonksiyonları olan beslenme öneminin kavramamız ve gerekli özeni göstermemiz gereklidir. Beslenme planı hazırlanırken; kişinin yaşı, cinsiyeti, aktivite durumu, sağlık durumu alması gereken besin öğeleri miktarını etkilediğinden dolayı beslenme programı bireye göre hazırlanmalı uygulanmalıdır.
Beslenme programını etkileyen faktörler şunlardır:
1. Bireyin yaşı beslenme programı oluştururken çok önemlidir. Çünkü gençlik yıllarında kişinim metabolizma hızı yüksek olduğu gibi genç insanın aktivite düzeyi de yüksek olur. Yaş ilerledikçe metabolizma hızında yavaşlamalar başlar. Ayrıca aktivite miktarı azalır.
2. Bireyin beslenme programı aktivite durumu göz alınarak hazırlanır. Hareketli bir yapısının olup olmadığı, aktif bir iş yaşamının olup olmadığı, düzenli spor yapıp yapmadığı, yaptığı sporun türü ve haftalık saati beslenme programının hazırlanmasında doğrudan etkilidir.
3. Bireyin beslenmesi kişinin içinde bulunduğu sağlık durumuna göre hazırlanır. Bireyin daha önce geçirdiği hastalıklar ve varsa şuandaki hastalığı ve genetik olarak oluşması muhtemel hastalıklar göz önüne alınır.
4. Bireyin fizyolojik özellikleri boy, fazla kilo miktarı, şişmanlık öyküsü göz önüne alınarak beslenme planı hazırlanır. Beslenme bireyin o anda içerisinde bulunduğu özel durumu örneğin; bebek, çocuk, yaşlı, gebe, emzikli ve özel çalışma şartları göz önüne alınarak hazırlanır.
5. Kişinin alerjisi olduğu yiyecekler, sevmediği yiyecekler, tüketmediği yiyecekler (vejetaryen) dikkate alınarak beslenme programı hazırlanır. Her bireyin ideal kilosu ve olması gereken kilo aralığı hesaplanarak, fazla kilo miktarı tespit edilir. Bu fazla kiloyu ne kadar sürede vereceği kişinin özel şartları göz önüne alınarak belirlenir. Bireyin ölçümler sonucu elde edilen değerleri (metabolizma hızı, yağ/kas oranı, deri altı yağ dokusu miktarı, kilonun vücuttaki dağılımı, vücudun ödemi, su dengesi vb.) beslenme programının hazırlanmasında kullanılır. Bireyin bu kadar farklı özellikleri ve özel durumları göz önüne alınarak hazırlanan beslenme programının bir başka kişi tarafından uygulanması kişinin istediği sonuca ulaşmasında etkili olmaz. Anahtarların birçoğu bir birine o kadar çok benzer ki farkı nerede diye düşünmeden edemeyiz. Oysa bir kapıyı sadece bir anahtar açar. Her kapıyı her anahtarın açmadığı gibi, her beslenme programı her vücut için başarılı olmaz. Beslenme, kişini özel durumları göz önüne alınarak bir Beslenme ve Diyet Uzmanı tarafından kişiyle birebir beslenme bilimine uygun olarak hazırlanmalıdır. Bireyin uygulamaları haftalık periyotlarda uzman tarafından kontrol edilmelidir. Uygulamalardaki hatalar tespit edilir ve gerekli düzetmeler yapılır. Bireyin uygulamadaki başarısı ve vücudunun verdiği cevaba göre beslenme programı yeniden düzenlenir.