Kısırlık : Araştırma Yöntemleri

Kısırlık Araştırma Yöntemleri

İnfertilite çiftlerinin yapmak zorunda olduğu başlıca 3 test vardır. 1. Spermiogram 2. Adetin 3.günü (2-4 ) bazal hormon profili 3. HSG (tüpler ve rahmin filmi) Spermiogram: Araştırmaya mutlaka erkek sperm analizi ile başlanmalıdır. Bu hem ucuz hem de çok fazla bilgi verebilen bir testtir. Çiftin daha önce bir bebeğinin olması durumu değiştirmemeli ve daha önce bebek sahibi olmuş çiftlerde erkeğin normal olduğu kabul edilerek, kadınların bir çok testi boş yere yaptırmalarının önüne geçilmelidir. Ve bazen erkek hastalar “daha önce benim çocuğum oldu, sperm sayımına gerek yok” diye düşünürler. Oysa sperm sayı ve kalitesi de yaş, enfeksiyon ve hormonlara bağlı olarak zamanla bozulabilmektedir. Bu yüzden kısırlık araştırmalarına erkekten başlanmalıdır. Erkekler her ne kadar kabullenmek istemeseler de, gün geçtikçe erkek infertilitesi yaygınlaşmakta ve infertilitenin başlıca nedenlerinden biri olabilmektedir. Bir çok laboratuarda yapılabilen idrar tetkiki, hormon analizleri ve infertilitedeki en önemli test olarak kabul edilen sperm analizi (spermiogram) , yorumlanması ve uygulaması güç bir test olduğundan dikkatli yapılmalıdır. Sperm analizini yaptıracak olan kişinin dikkat etmesi gereken kurallar şunlardır; 1. 72-96 saat(2-5 gün) cinsel perhizi olması 2. Mastürbasyon öncesi az da olsa muhakkak idrar yapılmalı ve eller normal bir sabunla iyice yıkanıp, kurulanmalıdır. 3. Mastürbasyon ile alınan meni steril bir kapta toplanmalıdır. 4. Mastürbasyon sırasında kayganlaştırıcı madde (tükürük, sabun veya özel jeller) kullanılmamalıdır. 5. Mastürbasyon laboratuar ortamında yapılmalı veya bu mümkün değilse laboratuara soğuğa maruz kalmadan(alüminyum folyo veya havlu ile sarılarak vücut teması sağlanacak şekilde) 20-30 dk. içerisinde ulaştırılmalıdır. 6. Kişiye laboratuar ortamı dışından meni getirmenin sakıncaları iyice anlatılmalıdır.

Test	Normal Deger
Volüm	> 2 ml
pH	7.2 – 8.0
Sperm Konsantrasyonu	> 20 milyon/ml
Total Sperm Sayisi	> 40 milyon
Motilite	> %50 ileri dogru progresif (kategori A+B) hareket
Motilite	> %25 ileri dogru hizli progresif (kategori A) hareket
Morfoloji	> %30 normal form
Vitalite	> %75 canli
Lökosit
MAR test	< %10 partiküllere yapisik sperm

Kruger ve WHO’ya göre sperm morfolojisi değerlendirilme tablosu

Bazal hormon profili ölçümü: Kadında kısırlığın önemli nedenlerinden birisi hormonal bozukluktur. Eğer üreme organları bir orkestra gibi düşünülürse beyin sapı (hipotalamus ve hipofiz) bu orkestrayı hormonlar aracılığı ile yöneten bir şeftir. Şefin en küçük hatasında orkestradaki uyum ciddi derecede bozulabilmektedir. Bu bozukluk yumurtlamayı ve gebe kalmayı önler. Bu yüzden adetin 3.günü yapılan hormon ölçümleri bu uyumu gösterme açısından önemlidir.Yumurta hücrelerini büyüten ve yumurtalıklardan östrojen hormonunun salgılanmasına neden olan hipofiz kaynaklı FSH ve LH hormonlarının seviyesi hekime bir çok şeyi anlatabilir. Östrogen özellikle siklusun 2.yarısında progesteron hormonu ile birlikte embriyonun yerleşmesi için rahim içindeki mukozayı hazırlar. Doktor, eğer hastada diğer bazı klinik bulgular varsa (göğüsten süt gelmesi, kıllanma, ses kalınlaşması, adet düzensizliği, adet görememe vb.) prolaktin , tiroid hormonları, testosteron, DHEA-SO4, 17-OH progesteron, kortizol gibi başka hormon seviyelerine de bakabilir. Histerosalpingografi (HSG,tüp filmi): Radyoloji kiniklerinde yapılan ve tüplerin açık olup olmadığını, doğumsal şekil bozuklukları ve rahim içinde yapışıklıklar ve yer kaplayan kitlelerin (miyom, polip) varlığının araştırılmasında kullanılır. Tüp filminin çekilmesi sırasında verilen boya (x-ışını geçirmeyen sıvı) bir ekran aracılığı ile sıvının rahim ve tüplerden geçişi izlenir. Bu sırada çekilen filmlerle hastalık görüntüleri elde edilip arşivlenir.

HSG çekim tekniği:
İşlem genellikle ağrısız veya hafif bir ağrıya neden olsa da hastaya önce bazı anti-inflamatuar (ağrı kesici) ilaçlar verilebilir. Hasta röntgen filmi çekilen masaya sırt üstü yatarak jinekolojik muayene pozisyonunda iken vajinal spekulum (jinekolojik muayene aleti) yerleştirilir.Rahim ağzı dişli, uzun, özel bir pensle (tek dişli, tenakulum) tutularak rahim içine boyayı vermek için kullanılan özel boru (Rubin kanülü) yerleştirilir. Bir enjektör aracılığı ile çok yavaş ve azar azar boya verilerek, ekrandan boyanın önce rahim ağzından içeri girişi, sonra rahim içine dağılışı ve nihayet tüpleri geçip karın boşluğuna dağılımı hareketli olarak izlenip gerekli aşamalarda filmler çekilerek bu filmler tekrar ayrıntılı olarak incelenir. Eğer önceden kullnılmamışsa filim çekilmesi sonrasında ağrılar olursa ağrı kesici kullanılabilir. Boya maddesi iyot içerdiğinden iyot allerjisi oluşabilir.İyot allerjisi olduğu bilinenlerde film iyotsuz maddeler kullanılarak çekilmelidir. İşlemin aşamalarından da görüldüğü gibi içeri doğru itilen sıvının basıncı ile bazan tüpteki salgıların ve basit yapışıklıkların oluşturduğu tıkanıklıkların açılmasıyla HSG sonrası kendiliğinden gebelikler (tedavi yapılmaksızın) görülebilir. HSG’de yağda çözünen boya kullanıldığında, suda çözünen boya kullanıldığından daha yüksek gebelik oranları bildirilmektedir. Ancak yağlı maddelerin de tüpte mikropsuz bir iltihabi olaya (granulom) neden olabileceği gösterildiğinden son zamanlarda daha çok suda çözünen boyalarla HSG çekilmektedir. HSG hangi yöntemle çekilirse çekilsin kısırlık nedeninin araştırılmasında halen vazgeçilmez yöntemlerden birisidir. Erkekte bir neden bulunamadığında, özellikle hormonları ve adet düzeni normal olan bir kadında ciddi, pahalı ve uzun süren kısırlık araştırmaları ve tedavilerine geçilmeden önce HSG çekilmesi oldukça önemlidir. Ultrason ve doppler ile uygulanan bazı görüntüleme yöntemleri halen HSG’nin verdiği bilgileri verememektedir.

Ultrason:
Ultrason ile genital organların durumun net olarak ortaya konulabilir. Rahmin doğuştan şekil bozuklukları, endometriumun kalınlığı, yumurtalık kistleri, yumurtalıkların derecelendirilmesi (grading), tümoral oluşumların tespiti ultrason ile kolaylıkla yapılabilir. Yumurtlama gelişiminin takibi de ultrasonun ile yapılmaktadır.

Konunun devamı için lütfen tıklayınız