Kışa Evet Depresyonuna Hayır

Artık yüzünü göstermek istemeyen güneş, bizi kalın giysiler içine hapseden soğuk hava ve yavaş yavaş ruh halimizi sarıveren karanlık… Kış mevsimi ve onun getirdikleri hepimizi olumsuz etkileyebiliyor, bu bir gerçek. Ancak “bazılarımızı daha çok” diye eklemek gerekiyor.

“Kış depresyonu” olarak tanımlanan hastalık tablosuna sahip bazı kişiler, kış aylarıyla birlikte ruh hallerinde değişiklikler hissediyorlar.

İsteksizlik, azalan enerji, huzursuzluk, artan iştah ve uyku isteği onların yaşadıkları başlıca sıkıntılardan. Peki, kışla birlikte kış depresyonunun da gelmesi bir kader mi? Başlıca belirtileri neler? Korunmak için neler yapılabilir, tedavisi var mı?

Ve kış depresyonunu sağlıklı insanların yaşadıkları sıkıntılı ruh halinden ayırt etmek mümkün mü? Bu soruların yanıtlarını International Hospital Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Ayas ve Acıbadem Kadıköy Hastanesi Psikiyatri Konsültanı Doç. Dr. Ece Orhon verdi.

İlk Kez 20 Yıl Önce Tanımlandı

Aslında mevsimlerin ruh sağlığına ve hastalıklarına olan etkisiyle ilgili bilgiler, antik yunan tıbbına kadar uzanmaktadır. Kışları uzun süren Kuzey Avrupa ülkelerinde intihar oranlarının yüksek olduğunu bildiren çalışmalar, sonbaharda depresyona girme ve hastaneye yatma sıklığının arttığını ortaya koyan araştırmalar da güneş ışığıyla ruhsal durumumuzun fazlasıyla bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır.

Kasım ve Şubat ayları arasında belirtilere dikkat!

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Psikiyatri Konsültanı Doç. Dr. Ece Orhon, kış depresyonundan ilk olarak bahsedilmesinin, 20 yıl öncesine, Dr. Norman Rosenthal’ın SAD (Seasonal Affective Disorders) “Mevsimsel Duygu Bozukluklarını” tanımlaması ve ruh haliyle ışık arasındaki ilişkiyi açıklamasına dayanmakta olduğunu söylüyor ve sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Bugün, kış depresyonunun dünya nüfusunun yüzde 5–10 oranında bir bölümünü etkilediği bilinmektedir.

Kış depresyonunu etkisi altında olan kişilerde, çöküntülü, mutsuz bir hal, umutsuzluk, güven eksilmesi, yalnızlık hissi, isteksizlik olduğunu anlatıyor. Enerjileri çok azalıyor, bütün gün oturmak ve uyumak istiyorlar. Genellikle bazı anksiyeteli ve huzursuz olan bu kişilerde nadiren intihara eğilim de görülmektedir. Bu durum 2–3 haftadan uzun sürdüğünde ve belirtilerde artma görüldüğünde depresyondan söz edilebilmektedir.”

Özellikle Kasım ve Şubat ayları arasında görülen kış depresyonlarında iştah ve uyku isteği çoğalmaktadır. Bunun, beynin pineal bezinden salgılanan uyku verici melatonin hormonunun artmasına bağlı olduğunu belirten Doç. Dr. Orhon açıklamasına şu şekilde devam ediyor: “Melatonin vücut ısısını düşürmekte, seratonin hormonun seviyesini azaltmaktadır.

Beden kendisini iyeleştirme çabasına girer ve üzere karbonhidrat ve şekere ilgisi artar, ısısını yükseltmeye çalışır”. Doç. Dr. Ece Orhon’un hatırlattığı bir diğer nokta da, yapılan araştırmalarda gündüz kanında melatonin seviyesi artan kişilerin, kış depresyonuna yatkınlığının fazla olduğu görülmektedir.

International Hospital Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Ayas ise, stresli yaşam olaylarından herkesten daha fazla etkilenen, morali çabuk bozulan ve alıngan kişilerin kış aylarında daha fazla depresyona girdiğini belirtmektedir.

Işık terapisi, depresyon tedavisinde uzun süredir kullanılmaktadır. Sabah 06–08 arasında yapay gün ışığı, özel spektrumlu lambalar aracılığıyla 30 dakika–3 saat süreyle depresyonda olan kişiye uygulanmaktadır.

International Hospital Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Ayas, parlak ışığın beyinde melatonin hormonunun salınımını azalttığını belirtmekte ve bu konuda açıklamalarına şöyle devam etmektedir: “Melatonin hormonunun depresyon nedenleri arasında olabileceği düşünülmektedir.

Bir başka görüş, kış döneminde depresyona giren bireylerin, ruhsal dengeleri için gerekli foton miktarından yoksun kaldıkları yönündedir. Bu tedavinin özellikle mevsimsel depresyonlarda daha etkin olduğu gözlenmektedir”.

Kış Depresyonlarından Korunmak İçin Bu Önerileri Dikkate Alın!

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Psikiyatri Konsültanı Doç. Dr. Ece Orhon, kişilerin kendilerini kışa hazırlayıp, çalışmalarını ve hedeflerini belirlediği durumlarda bu uyum dönemini sağlıklı bir şekilde atlatabileceğini söylemekte ve kış depresyonundan korunmak için aşağıdaki önerileri sıralamaktadır:

• Ruh halinizdeki ve enerji seviyenizdeki değişikliklere dikkat edin, bunlarda bir düşüş başlarsa bunu önemseyin.
• Güneşli günlerden mutlaka yararlanın, açık havada bol ışık almaya çalışın. Kapalı havalarda, gri günlerde iç mekanları bol bol ışıklandırın.
• Kış boyunca sizi zihinsel ve ruhsal olarak tatmin edecek, zevkli uğraşlar planlayın.
• İsteksiz bile olsanız mutlaka belli bir fiziksel aktiviteyi hayatınıza katın.
• Kendinizde ruhsal bir çöküş ve kontrol kaybı hissederseniz fazla beklemeden profesyonel yardım alın. Böylece, belki de her kış tekrarlanacak bir durumu engelleyeceksiniz.