Kırık Nedir? Kırık Çıkık
Kırık; Kemik erimesi, kemik kanseri veya travma sonucu kemiğin dokusunda meydana gelen yapısal bozulmalardır.
Kırık Çeşitleri
Kırıklar oluştuktan sonraki biçimlerine göre
Basit, ya da bileşik kırıklar diye iki temel sınıfa ayrılır.
1 -) Bileşik Kırıklar: Bu tip kırıklarada, kemik uçları birbirinden ayrıldıktan sonra çevre damar, kas ve sinir gibi iç organlarıda yaralamıştır. Örneğin bir kaburga (costa) kırığının akciğer dokusunu yaralaması gibi
2-) Basit kırıklar: Bu tip kırıklarada kemik kırıldığı halde kemik uçları vücut dışına çıkmaz ve çevredeki dokuları zedelememiştir. Basit kırıklarda kırığın oluş tipine göre bazı alt dallara ayrılabilir.
Kırık Ayak
a- Yaş ağaç kırığı: yeşil dal kırığı da denir. Bu tür kırıklar tam kırık sayılmaz. Kırık kemiğin bir tarafında meydana gelir. Kemiğin diğer yüzeyinde bütünlük bozulmamıştır. Sadece çatlamalar vardır. Tam sertleşmeyen kemiklerde bu tür kırıklar sıkça görülür özellikle çocukluk döneminde.
b- Delik kırık: Kemik uçları ayrılmadan kemiğin gövdesinde bir kırık açılacak biçimde oluşan kırıklardır. Örneğin kurşun ve değişik patlama olaylarında havada uçuşan küçük parçaların oluşturduğu kırıklar bu türdendir.
Kırık İçin
c- Eğik Kırıklar: Bu tür kırıklarda kemik kesiti düz bir biçimde kırılmayıp eğik bir biçimde ayrılır. Kemik uçları dışarıya çıkarsa açık kırık adını alırlar. İyileşmesi güç kırıklardan biridir.
d- Ezilme Kırıkları: Kemiklerin üzerinde ağır bir darbe ya da kemik uçlarına ters yönden etki yapan ikinci bir darbe ile bükülme gibi durumlarda kemiğin dayanıklılık sınırları asılmasıyla oluşan kırıklardır
Kırık Belirtileri ve kırık Ayak
İlk yardımcı kazazedeyi, olay yerinde iyice değerlendirmelidir. Kırık olup olmadığını iyice araştırmalıdır. Çünkü kırık olduğu belirlenemeyen yaralılara, taşınırken kırık kemik uçları tehlikeli iç yaralanmaya, kanama ve felçlere neden olabilirler. Genel olarak kırıklarda çok şiddetli ağrı, kırık bölgede aşırı hassasiyet ve yaralı yeri kımıldatma kemikte sürtünme seslerinin (krepitasyon sesi) duyulması ve elle hissedilmesi şişime ve morarma, hareketin sınırlanması -hareket edememe-organda kısalma ve şekil bozukluğu ve yalancı eklem oluşması. Uzun kemiğin kapalı ve parçalı kırığın da kırılan bölgede hareket edememe, normal eklemin dışında bükülme yerlerinin oluşması yalancı eklem olarak adlandırılır.
Kırıklarda İlk Yardım
Kırıkların türü ve derecesi ne olursa olsun, her kırık olayında kırık uçlarının oynatılması durumunda çevre dokularda kalıcı hasar yapılabileceği unutulmamalıdır. Bunun için hastanın durumu ve kırığın nerede ve ne derecede olduğu anlaşılmadan hasta hareket ettirilmez. Kırığın yeri belirtildikten sonra kesinlikle hareketsizliği sağlayacak tedbir alınır. Tespitin amacına ulaşması için özellikle uzun kemiklerdeki (kol ve bacak gibi) kırıklarda ateller kullanılarak (tahta, baston, tel atel, sopa, karton mukavva, alçılı atel vs.) o anda atel olarak kullanılacak herhangi bir malzeme ile bandaj tekniği kullanılarak yapılır. Bunun için kol veya bacak iki atel arasına alınır, dolaşıma engel olmayacak şekilde bandaj uygulanır ve mutlak hareketsizlik sağlanır. Ön kol kemiği vs. kırıklarda üçgen sargı bezi ile bükülerek boyuna asılır