Kırık – Çıkık – Burkulma

KIRIK : Kemik dokusunun bütünlügünün bozulmasidir.

Çesitleri :

– Kapali kirik; deri bütünlügünün bozulmadigi, çevre dokularin çok fazla zarar görmedigi kiriklardir.

– Açik kirik; kirik kemik uçlarinin görülebildigi, çevre dokularin zarar gördügü kiriklardir.

Kirikta belirti ve bulgular :

– Agri,

– Morarma, çürük, sislik

– Sekil bozuklugu (deformite), simetride bozulma,

– Hareket edememe, hareket kisitlanmasi.

Kirikta Ilkyardim :

* Kanama varsa kontrol altina alinir, yara varsa kapatilir

* Kirigin çevre dokulara zarar vermemesi için ekstremite (kol veya bacak) desteklenir.

DESTEK (ATEL) : Kirigi tespit etmek ( hareket etmesini önlemek ) amaci ile kullanilan tahta parçasi, mukavva, sert karton, yastik üçgen sargi bezi( 1 , 2, 3, 4, 5, 6 , 7, 8, 9, ) gibi malzemelere verilen genel ad.

Desteklerken (Atellerken) Dikkat Edilecek Hususlar :

– Kirik parçalara kesinlikle dokunulmaz veya içeri yerlestirilmeye çalisilmaz

– Kirigin üstünde ve altinda yer alan eklemler de desteklenir ( atele dahil edilir; örnek )

– Uçlara dogru (el ve ayaklar vücudun uç noktalaridir) tüm eklemler desteklenir.

* Sislik ve ödemi önlemek üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarilir (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatilir).

* Agri siddetli ise ve kisi kendi içebilecek durumdaysa agri kesici verilebilir.

ÇIKIK : Eklemi olusturan kemiklerden birinin yerinden ayrilmasidir. Ligament ve kapsül yaralanmasi gibi ciddi sorunlar ortaya çikabilir. Eklem yüzeyleri birbirinden tamamen ayrilmis kemik uçlari degisik pozisyonlarda kilitlenmis olabilir. Herhangi bir hareket hem çok güçtür hem de agrilidir.

Çikmaya en yatkin eklemler: parmak, omuz, dirsek, kalça, ayak bilegi ve çene eklemleridir.

Belirti ve bulgular :

– Sekil bozuklugu,

– Hareketle artan agri,

– Morarma, sislik,

– Hareket kisitlanmasi veya kaybi.

Çikikta Ilkyardim :

* Hareket etmemesi için desteklenir. Desteklerken kivrilma varsa ve açilmiyorsa zorlanmaz, bulundugu halde tespit edilir .

* Agri kesici verilebilir.

* Hastaneye götürülür.

BURKULMA: Eklemin normal hareket sinirinin ötesine bükülmesi ve gerilmesi sonucu, kapsül ve ligamentlerin zedelenmesi veya yirtilmasidir. Daha ziyade diz, ayak ve el bileginde meydana gelir.

Bulgulari :

– Hassasiyet, sislik, morluk, agri, harekette kisitlanma.

Burkulmada Ilkyardim :

* Ekstremite (kol veya bacak) hareket ettirilmez, dinlendirilir.

* Yüksege kaldirilir (yerçekiminden kurtarilir) .

* Morarma ve sisligi önlemek üzere soguk uygulama yapilir. Olayin üzerinden birkaç saat geçmisse, soguk uygulamanin yarari yoktur, bu durumda sislik, morluk ve agriyi azaltmak üzere sicak uygulama yapilabilir.

Soguk uygulama için : buz torbasina veya saglam bir plastik torbaya buz parçalari konup, havluya ya da bir yastik kilifina sarildiktan sonra burkulan kisma yerlestirilir.

Sicak uygulama için : Derin bir kaba ilik-sicak arasi su konur ve burkulan kisim içinde 15 dakika kadar bekletilir. Günde birkaç kez yapilacak bu uygulama iyilesene kadar tekrarlanabilir. Ya da sicak su içinde islatilmis sikilmis havlu ile bölge sarilir hemen sogumamasi için üzerine naylon örtülebilir