Kediotu

Image via Wikipedia
Kediotu (Valeriana officinalis); 1.5-2 m boyunda, çiçekleri beyaz veya açık-pembe renkli, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Kediotu; bitkisinin toprak altında kalan yapısı (yani rizomları) 5 cm uzunluğunda ve 2-3 cm çapındadır. Rizomların çevresinde 2-3 mm kalınlığında ve 10 cm uzunluğunda kökler bulunur. Köklerin üzeri sarımsı-esmer bir kabukla kaplıdır. Kediotu kökleri� nin; baharlı bir lezzeti olup, kendisine has şiddetli ve özel bir kokusu vardır. Bu kokudan kediler çok hoşlanırlar. Hatta bazen kediler bu bitkinin köklerini çıkartır. Bu nedenle; botanik bahçelerinde (Avustralya ve Yeni Zelenda) yetiştirilen bu bitkiler, bir tel kafes ile korunmaya alınır. Aslında bitkiye �Kediotu” isminin verilmesinin asıl nedeni de budur. Kediotu; bütün Avrupa� da, Orta Asya� da, Japonya� nın nemli bölgelerinde yetişmektedir. Nemli toprakları sevdikleri için ormanlar da ve nehir kenarlarında sıkca görülmektedir. Türkiye� de ise Bursa-Uludağ ve Doğu Anadolu� da rutubetli çayırlarda yetişmektedir. Türkiye� de 10� a yakın Kediotu (Valeriana) türü bulunmaktadır.

Kediotu� nun kurutulmuş kök ve rizomlarında; Actinidin, Chatinidin, nişasta, Valerien asidi, İsovalerien asidi, eterli alkaloitler, uçucu yağ (%0.5-2), şeker ve tanen bulunmaktadır. Bitkinin köklerine özel kokuyu veren madde, uçucu yağ içinde bulunan valerianik asit (valerenic acid) tir. Taze köklerde valepotriat ismi verilen bir grup etken madde vardır. İçlerinde en önemlisi valtrat olup, Kediotu (V. officinalis) köklerinde %0.5-1 oranında bulunmaktadır. Kuzey Anadolu dağların da (Zigana dağlarında) yetişen V. alliariifolia köklerinde %2.5, Güney ve Batı Anadolu da yaygın bir şekilde görülen V. dioscoridis köklerinde ise %0.3-0.5 oranlarında valtrat olduğu tesbit edilmiştir. Kediotu� nun; sonbahar aylarında topraktan sökülen kökleri, yıkanarak toprak kalıntılarından temizlenir. Kesilmek suretiyle parçalar haline getirilir ve temiz bir zemine serilerek kurutulur.

Kediotu kökü; modern hayatın bir etkisi olarak ön plana çıkan korku, gerginlik, ve sinirlilik hallerinde, bu durumlardan rahatlıkla kurtulabilmek için, büyük bir başarıyla ve gönül rahatlığıyla kullanılabilecek çok değerli bir bitkidir. Etkinliği ve güvenilirliği bilimsel olarak da kesinlikle kanıtlanmıştır. Kediotu kökün den; çay, tentür ve preparatlar (Ekstreler) biçiminde faydalanılır. Preparatların ve tentürün kullanımı pratik olduğu için daha yaygındır. Ama tentür kullanımında dozaj daha çok önemlidir. Önerilen miktarlarda alındığında kesinlikle etkili olacaktır. Bu etkinin belirtileri, dalgınlık ve yorgunluğun aksine, rahatlatıcı bir canlılık olarak görülür. Geçmiş zamanlarda, yaraları iyileştirmek için kullanıldığı bilinmektedir. Amerikan yerlileri savaşçılarının yaraları üzerine, bitkinin taze yapraklarını ezerek hazırladıkları preparatları kullanırlardı. Kediotu� nun kurutulmuş köklerinin öğütülmesi sonucunda elde edilen tozun da mikrop kırıcı etkisi vardır. Nevrasteni (zihinsel ve bedensel yorgunluk) ve histeri (bencillik, kapris, alınganlık…) durumlarında ise, kediotu kökü kullanılması neticesinde başarılı sonuçlar alındığı görülmüştür. Yüksek kan basıncını (hipertansiyon) düşürücü bir etki de gösterir.

Kediotu kökü; öncelikle uyuyamama ve uykuyu sürdürme olanlar tarafından kullanılmalıdır (Yatma zamanından 1 saat önce 2 kapsül). Genelde, sinir sisteminden kaynaklanan tüm rahatsızlıklara, spazmlara ve ağrılara karşı kullanılabilir. Örnek verecek olursak, baş ağrısı, migren, mide bulantısı, sinirsel kalp çarpıntıları, sinirsel mide şişkinlikleri, histeri, huzursuzluk, sinirlilik, endişe (anxiety), korku, karamsarlık, dişilik organı ağrıları, menopoz rahatsızlıkları ve çalışma ortamındaki veya özel yaşamdaki stres hallerine karşı mutlaka kullanılmalıdır. Günümüzün hızlı ve uğraşı gerektiren yaşam biçiminin oluşturduğu tüm rahatsızlıklardan, bireylerin sinir sistemlerinin güçlendirilmesi ve dengeye kavuşturulması ile üstesinden gelinebilir. Yukarıda saydığımız hastalıklara, mide ve karın ağrıları, safrakesesi rahatsızlıkları, kalp bölgesindeki ağrılar ve sürekli kabızlık halleri de dahildir. Günümüzde, hayatta kalma savaşı veren veya özel hayatında stresle mücadele eden herkesin Kediotu kökü kullanması, kişinin bu savaş ve mücadeleden başarıyla çıkmasına çok yardım edecektir. En güvenilir yanı ise, alışkanlık veya bağımlılık yapacak herhangi bir madde taşımamasıdır. İthal edilen kediotu kökü� nü kullanmak, daha güvenilir olmaktadır.

Kullanım Biçimleri

Hazır Preperat Olarak: Kediotu Ekstresi: % 0,8 Valerenic acid içerecek şekilde standardize edilmiş ithal kediotu kök ekstresi içermektedir. Genel olarak yemeklerle beraber günde 1-2 kapsül alınabilir. Uykusuzluğa karşı ise, yatma zamanından 1 saat önce 2 kapsül alınır.

Çay Olarak: İnce kıyılmış kediotu kökünden, 1 tatlı kaşığı alınarak, 1 su bardağı dolusu soğuk suya eklenir. Arada bir karıştırmak sureti ile 8-10 saat demlendirildikten sonra ılıklaştırılır ve süzülür. Elde edilen çaydan, gün içerisinde 2-3 bardak veya ihtiyaç duyulduğunda 1 bardak içilir.

Tentür Olarak: İnce kıyılmış ve kurutulmuş kediotu kökleri� nin alkol (35 derece etil alkol) içerisinde bekletilmesi ile elde edilir. Genellikle, Kediotu kökü tentürü (Valeriana) D3, D4, D5 veya D6 inceltileri, yukarıda bahsettiğimiz bütün rahatsızlıklara karşı kullanılır. Yarım çay bardağı ılık su içerisine, günde 3-4 defa olmak üzere, 25-35 damla (veya 1 tatlı kaşığı) tentür ilave edilerek içilir. İhtiyaç duyulan her durumda alınmasında (önerilen dozajlara dikkat etmek suretiyle) sakıncası yoktur. Tentür yapımı ile ilgili ayrıntılı bilgi için TIKLAYINIZ.

Uyarılar: Kediotu kökü� nün önerilen dozlarda bilinen hiç bir yan etkisi yoktur. Hamileler, emziren kadınlar ve çocukların kullanması tavsiye edilmemektedir.

Referanslar:

1-http://www.herbmed.org/Herbs/Herb133.htm

2-Grieve, M., A Modern Herbal, Dover Publications, Inc., New York, 1981, Vol. II, pp. 824-29.

3-Murray, M. T., The Healing Power of Herbs, Prima Publishing, 2nd ed., 1995, pp.339-42.
4-Ody, Penelope, The Complete Medicinal Herbal, Dorling Kindersley, New York, 1993, pg. 110.
5- Grieve, M., A Modern Herbal, Tiger, Great Britain, 1994.

6-Reader�s Digest, Magic and Medicine of Plants. Surry Hills: Reader�s Digest, 1994.

7-Bradley, P.R.(Ed.), British Herbal Compendium Volume I, British Herbal Medicine Association, 1992.

8-Mills, S., The Complete Guide to Modern Herbalism, Thorsons, Great Britain, 1994.

9-Hoffmann, D., The New Holistic Herbal, Element, Dorset, 1990.

10-Priest, A.W. and Priest, L.R. Herbal Medication. A Clinical and Dispensary Handbook. London: L.N. Fowler & Co. Ltd.

11-McGuffin, M., Hobbs, C., Upton, R., Goldberg, A., American Herbal Products Association – Botanical Safety Handbook, CRC Press, 1997.

12-British Herbal Pharmacopoeia 1983. British Herbal Medical Association. 1989.

13-N.Eröztürk, Bir Yudum Sağlık, Anahtar yayınları, İstanbul,2000

14-Prof.Dr. Turhan Baytop, İstanbul Üni. Eczacılık Fak.,İstanbul,1984