kansızlık ve demir eksikliği

DEMİR EKSİKLİĞİ VE KANSIZLIK

Kansızlık her yaşta görülebilir.Kanda yeterince hemoglobin olmayınca kansızlık ortaya çıkar.Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde bulunur ve akciğerlerden alınan oksijeni tüm vücuda taşır.Kansızlığın en sık nedenlerinden biri demir eksikliğidir.Vücudumuzun hemoglobin üretmek için demire ihtiyacı vardır.

Demir eksikliği neden olur?Bunun bir çok nedeni olabilir.

Yemeklerle yeterince demir alınmaması.Bu genellikle çocuklar ve genç kadınlarda görülür.Çok süt içen ve demir içeren gıdalar almayan çocuklar ve diyet adına kötü beslenen genç kadınlar risk altındadır.

Büyüme gelişme dönemleri.Üç yaş altındaki çocuklar öyle hızlı büyürler ki vücutları ihtiyaçları olan demir miktarını sağlamakta zorlanır.

Gebelik.Hamile veya bebek emziren kadınların demir ihtiyacı erkeklere göre iki kat artar.Bu yüzden gebelerin düzenli kan sayımları yapılır ve gerektiğinde demir hapları almaları istenir.

Kan kaybı.Yetişkinlerde en sık görülen demir eksikliğine bağlı kansızlık nedenidir.Fazla kanamalı adet günleri kansızlık yapar.Mide veya barsaklardaki bir iç kanama nedeniyle de kan kaybı olabilir.Mide ülseri,bağırsak iltihapları,kanser,aspirin veya romatizma ilaçları kanamaya neden olabilir.Bu yüzden yetişkinlerde demir eksikliğine bağlı kansızlık bulunursa,nedeni mutlaka araştırılmalıdır.Asla sadece demir hapları verilerek tedavi yapılmamalıdır.Kanser gözden kaçabilir!

Kansızlık belirtileri nelerdir?Genellikle hiçbir şikayet hissedilmez.Ancak ilerlerse,solukluk,yorgun hissetme,yolda yokuşta kolay yorulma ve nefes darlığı olabilir.Çarpıntı,el ve ayaklarda üşüme ve tırnaklarda bozulma görülebilir.Baş ağrıları da olabilir.

Kansızlık nasıl teşhis edilir?Yukarıda saydığım şikayetlerden varsa doktorunuza başvurun.Genellikle basit bir kan sayımı teşhis için yeterli olur.Ancak nedenlerini araştırmak için ileri tetkikler gerekebilir.

Kansızlık önlenebilir mi?Yetersiz beslenmeye bağlı olanlar için önlem alınabilir.Zengin demir içeren besinler koruyucu olacaktır.Bunlar arasında,etler,ciğer,deniz ürünleri,kuru üzüm ve kayısı,fındık,fasulye,ıspanak ve brokoli sayılabilir.Tahıllar ve demir eklenmiş ekmek ve müsli benzerleri de olabilir.

Kansızlık nasıl tedavi edilir?Kansızlık her zaman nedenine göre tedavi edilmelidir.Kan kaybı neden olmuşsa kanama yeri tedavi edilmeli,beslenme yetersiz ise demir alımı arttırılmalıdır.Vücudumuz demiri en iyi etlerle beraber alındığında emer.Bu nedenle yukarıda saydığım demirden zengin besinleri bir miktar et ile beraber yemek işi kolaylaştırır.Meyve suları ve C vitamini de aynı işe yarar.Ancak bazı gıdalar da demir emilimini bozar.Çay,kahve,yumurta sarısı,süt ve soya gibi.Demir içeren gıda veya haplar alırken bunları beraber kullanmamalısınız.

Demir haplarının yan etkileri var mıdır?Midede rahatsızlık ve yanma-ekşime,kabızlık yapabilir.Yan etkileri azaltmak için,hapları yemekle beraber alın,ilaç miktarını 3-5 günlük sürelerle, yavaş yavaş arttırın.Kabızlık için lifli posalı besinler alın.Bu bir miktar demir emilimini bozarsa da,hiç ilaç alamamaktan iyidir.Midenize dokunuyorsa yatmadan önce almayın.Bir marka veya tür demir hapı dokunursa,bir başkası ile değiştirmek işe yarayabilir.Doktorunuza sorun.

Dr. Metin Okucu