Kanser ve Radyoterapi Tedavisi

Kanser ve Radyoterapi Tedavisi

Radyasyon tedavisi, kanser tedavisinde X ışınları, gamma ışınları, elektronlar gibi iyonize ışınların kullanılmasıdır. Radyoterapi hem tedavi hem de palyatif amaçla kullanılmaktadır. Tedavi alanında kullanılma amacı; hiperfonksiyon durumundaki malign dokuları, ya­nındaki normal dokulara zarar vermeden tahrip edebilmektir. Rad­yoterapinin en büyük sorunu sağlam dokulara zarar vermesidir. An­cak brakiterapi denilen yöntem ile sadece kanserli bölgeye radyote­rapi uygulanması son yıllarda giderek yaygın kullanılmaya başlan­mıştır. Böylece sağlam dokular radyasyonun yan etkilerinden göre­celi olarak daha fazla korunmuş olmaktadır.

Radyoterapi iki şekilde uygulanmaktadır.

Dış radyasyon; röntgen, radyoaktif kobalt ve radyoaktif sezyum ve linear akseleratör özel aygıtlarıyla,

İç radyasyon;
a. Kapalı iç radyasyon, vücuttaki bir boşluğun ya da dokuların içine radyoaktif madde yerleştirilmesiyle,
b. Açık iç radyasyon; ağızdan ya da damardan verilen radyoaktif maddenin bütün vücuda yayılması.
Radyasyon kaynakları; X ışınları, radyum, kobalt (Co60), İyot (I131), fosfor (P32), altın (Au198) tedavide sıklıkla kullanılan rad­yasyon kaynaklarıdır.

Radyoterapinin sık görülen yan etkileri; Radyoterapi sonrası gö­rülen yan etkilerin derecesi, tedavinin dozuna, veriliş sıklığına ve tedavi alanına giren normal doku tipine göre farklılık gösterir. Araştırmacılar yan etkileri, etkilenen doku türüne göre üç kategori­ye ayırmaktadır.

Akut yan etkiler: Tedaviden kısa süre sonra görülen yan etkiler, bu tür yan etkiler cilt, kemik iliği ya da gastro-intestial sistem muko­zası gibi çoğalma hızı yüksek olan dokularda görülür. Aynı zaman­da bu dokularda süratle iyileşme görülür.

Subakut yan etkiler: Radyoterapi uygulandıktan haftalar, aylar sonra görülür. Tedavinin yan etki belirtileri ile hastalık belirtilerini ayırt etmek önemlidir.

Geç kronik yan etkiler: Tedaviden bir ile beş yıl sonra görülebilir. Bu tür geç yan etkiler yavaş proliferasyon gösteren ve tedavisi zor olan dokulara tedavi uygulandığında görülür. Bunlar arasında fistül oluşumu, ilerlemiş fibrozis ve doku nekrozları sayılabilir.

En sık görülen yan etkiler

Cilt reaksiyonları, ekstemal radyoterapiye başlandıktan 1-2 hafta sonra ciltte hafif kızarıklık ya da eritem görülebilir, birkaç hafta kalır sonra renk değişikliğine uğrar. Bazen büller oluşabilir. Cilt temiz, kuru ve açık bırakılmalıdır.Radyoterapi sonrası cilt yıkanmalıdır. Ancak radyoterapi uygula­nacak bölgenin sınırlarını belirleyen boyalı çizgilerin silinmemesine özen gösterilmelidir. Bu bölgeye parfüm vb. solüsyon sürülmemeli­dir