Kanser Erken Teshis Korunma Kontrol

Kanserde Erken Teşhis, Korunma Yöntemleri,
Kanserde Doktora Başvurma Zamanı

Yaşam süreci içinde kanser sıklığı incelendiğinde iki dönem­de artış görülür. Birinci dönem buluğdan önceki dönem, ikin­cisi ise 40-50 yaşlarından sonraki yaşlılık dönemidir Bu iki dönemde kişinin bağışıklık açısından daha duyarlı oldu­ğu bilinmektedir. İlk dönemde kalıtım etkeninin, ileri yaşta ise yaşlanmış dokular ve çevre etkenlerin birikiminin artışa yol açtığı düşünülmektedir. Bu noktalar dikkate alındığında her za­man için aralıklı sağlık kontrollerinin yararının yanında, özellikle bazı dönemlerde bu kontrollerin daha da önem kazandığı orta­ya çıkmaktadır.

Bu konuda tavsiye edilecek tutum, genel sağlık sorunları için yapılacak tavsiyeden farklı değildir. Kişinin sağlığı için iz­leyeceği en uygun yol, mümkünse bir aile hekimine, değilse bir sağlık kurumuna şikâyeti olsun olmasın, yılda bir kontrol için başvurmasıdır. Her yıl bunu uygulamak güç geliyorsa, hiç ol­mazsa kritik bazı devirlerde ihmal edilmemelidir.

Bu dönemler hangileridir? Vücuttaki hücre gruplarının büyük bir kısmının hayatın belirli dönemlerinde işlevleri artmakta ve­ya azalmaktadır. Bu işlev değişikliği hormon dediğimiz iç sal­gıların yönetimindedir. Çocukların boy atması, yaş dönemleri hep bu hormonların yoğunluğu ile ilgilidir. Bu yoğunluk değişikliği karşısında hormona bağımlı hücreler de duyarlı bir dönem geçirirler: Bu zamanlar hormon etkisindeki dokular için eğer bir zemin varsa kanserin daha sık tomurcuk­landığı dönemler sayılır.
Hayatın ilk yaşında bebek gelişimi ve aşıları yönünden dok­torunun çizeceği takvime göre sık izlenecektir.

Bundan sonra okula başlayana kadar yılda bir, gerekli aşı­ların tekrarlanması gerekir ve okula başlarken genel bir değer­lendirme çok yararlıdır. Bundan sonra ergenlik belirtilerinin başlangıcı hem erkek, hem kız çocukları için sağlık açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Kadınlar için buna ek olarak evli­liğin başlangıcı, gebe kalma ve lohusalık sonu dönemleri ve çağ­daş toplumlarda doğum kontrolü için hap kullanma veya spiral takma ve çıkartma tarihleri, meme ve üretim organları kanserlerinin kontrolü için sağlık kontrolünün yapılması gereken dö­nüm noktalarıdır.

Çeşitli çalışmalarda 40 yaş, dokuların yaşlanmaya başladı­ğı daha doğrusu yaşlanmanın hızlandığı dönem olarak saptan­mıştır. Bu yaşta genel sağlık kontrolü çok önemlidir ve bu yaştan sonra yılda bir tekrarı uygundur. Bu dönemin özellik gös­teren bir noktası da kadında adet kesilmesinin başlaması, erkeğin de cinsel hormonlarının azalması (andropoz) devreleridir.

Bu konu işlenirken son yılların modası (Check-up) sorunu­nu da işlemek gerekir. Yukarıda önemli yaş noktalarını saydı­ğımız genel sağlık kontrolleri gerçek anlamıyla bir(Check-up)’tır. Ancak, tavsiyemizin hekim muayenesi olduğuna dikkatinizi çek­mek isterim. Hekim uygun gördüğünde bazı laboratuvar kont­rollerini de bulgusuna veya hastanın yaşına göre isteyecektir. Örneğin: 40 yaş erkek kontrolünde bir akciğer röntgeni ve elektrokardiyogram, dışkıda gizli kan aranması uygundur. Son de­ğerlendirme de yine hekime aittir. Ülkemizdeki yanlış uygulama Check-up laboratuvarı adı altında, aile hekiminin yönlendirme­sinden bağımsız olarakbir dizi testin,özellik gözetilmeksizin her­kese uygulanmasıdır.

Bir şikâyet, belirti olmaksızın hekim kontrolünün özellikle hangi dönemlerde gerekli olduğuna değindikten sonra, bir şi­kâyet veya belirti halinde hekime başvurmanın gereğini hatır­latmak isterim. Basitmiş gibi görünen belirtiler için iki hafta kadar kendiliğinden veya basit tedbirlerle iyileşmesini bekle­mek bir kayıp olmayabilir. Ancak iki haftayı aşan durumlarda hekime başvurulması şarttır. “Kanserde erken tanı, hayat kurtarır” sloganının temeli, bu basit belirtilerin ihmal edilmemesindedir.