KAN ALINMASI KAN VERMEK KAN TESTİ

utin klinik biyokimya laboratuvarında kan yağları ölçümü total kolesterol, trigliserid, HDL-kolesterol (HDL-K), LDL-Kolesterol (LDL-K), apolipoprotein AI ve B Lp(a) ve lipid elektroforezini içermektedir

Serum yağlarının doğru ölçülebilmesi hem analitik hem de preanalitik faktörlere bağlıdır. Preanalitik varyasyon biyolojik (yaşam tarzına bağımlı, hastalıklar sonucu, iyatrojenik) veya numune alımı ve sonrası ile ilgili olabilir. Lipid tayinindeki analitik performansın gelişmesi ile lipid düzeylerindeki günden-güne farklılıkları tespit etmek kolaylaşmıştır. Bu bilgi terapinin yeterliliği konusunda klinisyenler için çok önemli olmaktadır. Metodların geliştirilmesi sonucu ölçümlerdeki farklılıklar analitik varyasyondan çok biyolojik varyasyonu yansıtmaktadır. Aynı bireyin farklı zamanlarda verdiği kan örneklerindeki sonuç farklılıkları (CV_I) biyolojik farklılıklar (CV_B) ve analitik hatalardan (CV_A) kaynaklanmaktadır .

Kan yağları değerleri yüksek bulunduğunda, ölçümün tekrarı için en az geçmesi gereken süre hakkında tam bir fikir birliği yoktur ancak Milli Kolesterol Eğitim Programı (NCEP) seri ölçümler arasında en az bir hafta olması gerektiğini belirtirken 2 ölçüm arasında en az 2 hafta olmasının daha güvenilir olduğunu belirten yetkililer de bulunmaktadır .

Sonuçları yorumlarken geniş bir biyolojik varyasyon olduğu akılda tutulmalıdır: mevsim, menstruel döngü, hastalıklar, ilaçlar, içki, stres, hormonal durum ve henüz anlaşılamayan sebepler biyolojik varyasyona sebep olur. Serum kolesterol düzeyleri %65 olarak gerçek ortalamalarının ± %10’u içinde bulunur, trigliserid düzeylerinde ise %30’a varan varyasyon görülebilir .

Ölçüm yapılan laboratuvarın iç ve dış kalite kontrol uygulaması içinde olmasına dikkat edilmeli mümkünse ölçümler hep aynı laboratuvarda yapılmalıdır.

Preanalitik hataları en aza indirmek için bazı tavsiyeler:

1. Kişinin lipid ve lipoptotein profili sadece birey stabil bir metabolik durumdayken ölçülmelidir

2. Kişinin kilosu ve diyeti ölçümden önce iki hafta değişmemiş olmalıdır

3. Tıbbi bir karara varılıp tedaviye başlanmadan önce en az birer hafta ara ile 2 ay içinde ölçümler tekrarlanmalıdır.

4. Kan alımından önceki 24 saat içinde şiddetli bir fiziki aktivite ağır spor yapılmamalıdır.

5. Kan alımından önce kişi en az 5 dakika oturmalıdır.

Duruş ve diğer sebeplerden meydana gelebilecek hemokonsantrasyon protein ve proteine bağlı tüm maddelerin göreceli konsantrasyonunu arttırır. Tüm lipid ve apolipoproteinleri de arttırır. 5 dakika ayakta kalmak lipid düzeylerini %9, 15 dakika ayakta durmak ise %16 arttırır. Kan alımından önce kişinin 15 dakika oturtulması bu hataları en aza indirecektir.

6. Total kolesterol ölçümü için açlık veya tokluk kanı alınabilir ancak trigliserid ölçümü ve hesapla bulunuyorsa LDLK için 12 saatlik açlık kanı alınmalıdır .

Rutin kan yağları ve lipoproteinlerin ölçümünde kan 12-14 saat açlık sonrası sabah 9:00-10:00 arası alınması tavsiye edilir.

7. Kan alış biçimi de lipid değerlerine etki etmektedir. Turnike de anlamlı hemokonsantrasyona neden olmaktadır. 1 Dakikanın herhangi bir etkisi yokken, 2 dakikalık staz total kolesterolü %5, 5 dakika %10-15 arttırır. Flebotomi sırasında turnike 15 dakika kalırsa lipid ölçümleri %20-40 artar.

* Bireyin alkol tüketimi ile ilgili bilgileri not etmek faydalıdır.

Tablo : Kan Yağlarındaki Değişim

Değişken	Günden Güne Varyasyon (Ortalama – Maximum)	Gün içi varyasyon	Mevsimsel	Menstürel Döngü
T Kolesterol	% 6.1 – 11	<>	Kış yaza göre 2.5 %	Geç Luteal ve Menstural fazda % 10 – 20 daha düşük ovulasyonda % 14 artar.
Trigliserid	% 30	% 23 – % 40
HDLK		% 7 – 12
LDLK	% 9.5	T Kol gibi	T Kol gibi