Kalp Krizi ve Kalp Durması
Kalp krizi, kalbi besleyen kanın durması veya çok azalması durumunda meydana gelen kas dokusu ölümü sonucunda oluşur. Bunun da sebebi genellikle koroner (kalbi besleyen) damarların tıkanmasıdır. Kalp krizi bulguları ve müdahalede yapılması gerekir.
Eğer kalp kasındaki hasar ciddiyse, bu durum kalp durması olarak adlandırılan, kalp atımının durması ile sonuçlanabilir. Ani kalp durması, ABD’de yılda yaklaşık 250,000 kişi ile, hastane dışı ölümlerin önde gelen sebebidir.
►Kalp Krizi ve Kalp Durması
►Yaşam Zinciri
►TYD Uygulama
►Solunum Yollarının Tıkanıklıktan
►Yaşam Zinciri
Hastane dışı bir ortamda kalbi duran hastaların, sadece çok azı hızlı ve doğru bir müdahale ile hayatta kalabilir. Yasam zinciri, kalp durması durumunda uygulanması gereken, İçişinin hayatta kalmasını sağlayacak birbirine bağlı etkinliklerin tamamını kapsar. Bu zincirde yer alan 4 temel halka şunlardır:
1.Hızlı müdahale: Hemen sorun saptanmalı ve 112’den yardım istenmelidir.
2.Hızlı TYD: Temel yaşam desteği ile kalbe ve beyne kan gidişinin sağlanması amaçlanır. Sağlık personeli ve elektroşok cihazı gelene kadarki zaman çok değerlidir.
3. Elektroşok: Defibrilatör de denilen cihazla kalbe uygulanan şok, bazı vakalarda kalp atımım geri getirir.
4. Acil ünitede uygulanan ileri yaşam desteği: Damardan sıvı tedavisi, ilaçlar ve solunum cihazlarıyla sağlık personelinin uyguladığı
yaşam desteğidir.
Eğer zincirin halkalarından biri zayıf veya yoksa, hastanın hayatta kalma şansı büyük oranda azalacaktır. Zincirin sağlamlığı, hastanın hayatta kalma şansıdır.TYD Uygulama
Kalp durması durumunda acilen temel yaşam desteği uygulanması gerekir. Temel yaşam desteği sırasında uygulanan kalp masajının amacı hastanın akciğerlerinin oksij enlenerek kalp ve beyne kan gitmesini sağlamaktır.
TYD teknikleri, yenidoğanlar (0- 1 yaş), çocuklar (1-8 yaş) ve yetişldnler ( 8 yaş ve üstü) için çok az farklılıklar içermekle birlikte, her yaş gurubu için benzerdir.
Bilincin Açık Olup OlmadığıKontrol Edilir
Olay yeri güvenli ise, kazazedenin yamna gider gitmez bilincinin açık olup olmadığı kontrol edilir. Bu amaçla hastanın omzuna yavaşça dokunarak iyi olup olmadığı sorulur. Eğer kazazede yanıt vermiyorsa yanınızdaki birinden 112’yi aramasını isteyin. Eğer kazazede bir yetişkinse ve yalnızsamz ve yakınınızda bir telefon varsa 112’yi siz arayın. Eğer kazazede yanıt vermeyen bir çocuk ise, önce 5 tur olacak şekilde (yaklaşık 2 dakika boyunca) TYD uygulayın, daha sonra 112’yi arayın.
Hava Yolu Açık Tutulur ve Solunum Kontrolü Yapılır
Kazazede, sert bir zemin üzerine yüzü size dönük olacak şekilde yatırılır. TYD uygulamaya başlamadan önce, kazazedenin hava yolunu açın ve solunumun normal olup olmadığını kontrol edin. Hava yolunu, başı arkaya itip çeneyi yukarıya kaldıracak şekilde (baş-çene pozisyonu vererek) açın.
Baş-çene pozisyonunu uygularken, kulağınızı kazazedenin ağzına yaklaştırarak solunum sesini duymaya çalışın. Kazazedenin göğsünün inip kalktığını görmek için dikkatlice bakın, göğsünü dinleyin ve 5-10 saniye boyunca normal solunum olup olmadığını anlamaya çalışın.
Solunumun normal olup olmadığını değerlendirirken 3ak-dinle-hisset yöntemi” uygulanır.
Suni Solunum
Eğer kazazede soluk almıyorsa, suni solunum uygulanır. Baş-çene pozisyonunda iken hastanın burnu iki parmakla sıkıştırılarak dudakları ağzın tamamen içinde kalacak şekilde iken ağzına hava üflenir. Bir saniye hava üflendikten sonra yeniden soluk alınarak aynı işlem yinelenir. “Yaşam öpücüğü” de denilen bu nefesler hastanın ağzına üflenirken, her defasında göğsünün yükseldiğinden emin olunmalıdır.
Suni solunumda kullanılan diğer yöntemler şunlardır:
Ağız bariyeri ile suni solunum
Ağızdan burna suni solunum o Ağızdan stomaya suni solunum
Ağız bariyeri ile suni solunum Kazazedenin ağız ve burun bölgesine enfelcsiyonlara karşı önlem alınması amacıyla yerleştirilen bir bari-yer cihazı ile uygulanan suni solunum yöntemidir.
Ağız bariyeri ile suni solunum uygulanması
Ağızdan burna suni solunum
Eğer kazazedenin ağzı açılamıyorsa veya ağız burun bölgesinde ciddi yaralanma varsa ya da örneğin dişlerin olmaması nedeniyle ağızdan ağza solunum sırasında hava kaçağı oluyorsa, bu yöntem uygulanır. Baş-çene pozisyonundayken hastanın ağzı kapatılarak, burun tamamen ağzın içinde alınmış halde kazazedenin ciğerlerine hava üflenir.
Ağızdan stomaya suni solunum
Ses telleri bölgesine ait bazı hastalıklar nedeniyle, gırtlak (larinks) cerrahi olarak çıkartılmış olabilir. Bu durumda hastalar boyunlarında açılan ve stoma adı verilen kalıcı bir delikten nefes alırlar. Eğer kazazede normalde stomadan soluk alıp veriyorsa, ağzı ve burnu kapatıldıktan sonra, ağızdan stomaya suni solunum yöntemi uygulanır.
BİLMENİZ GEREKENLER
Midede oluşabilecek aşırı gerginlikten sakınma
Suni solunum, midede aşırı gerginliğe yol açabilir. Bu sorunu azaltmak için hastaya verilen nefesleri aşırı olmayacak ve göğüste yükselme görülecek şekilde ayarlayın. Çünkü meydana gelen aşırı gerginlik, mide içeriğinin geri gelmesine ve hastaya yapılan ilkyardım müdahalesinin zorlaşmasına sebep olacaktır.
Kalp Masajı
Kalp masajı, kalbe ve beyne yeterli miktarda kan akışım sağlar. Yetişkinler için 2 el, çocuklar için tek el, bebekler içinse 2 parmak kullanarak kalp masajı uygulanır. Masajların etkin olabilmesi için göğse sert ve hızlı basınç uygulanmalıdır. Yetişkinlerde göğsü 4-5 cm, çocuk ve bebeklerde ise göğüs kafesinin ön arka çapının 1/3’ü kadar çöktürecek şekilde basınç uygulanmalıdır. Yetişkin ve çocuklarda meme ucu hattı ile göğüs kemiğinin kesiştiği yere, bebeklerde ise göğüs kemiğimin üzerinde meme uçlarının hemen altına uygulanır.
Dakikada 100 defa olacak şekilde bir ritmle, 30 kalp masajı ardından 2 suni solunum uygulanır. Çocuklar ve bebekler için de uygulama yetişkinlerdeki gibidir. Kalp masajı ve solunumlara 30/2 olacak şekilde, sağlık ekibi gelinceye kadar, kazazede yaşam belirtileri gösterinceye veya siz uygulamaya devam edemeyecak kadar yoruluncaya dek devam ediniz.
Yetişkinlere TYD uygulanması
Yetişkinlere TYD uygularken aşağıdaki adımları
1. Hastaya yavaşça dokunarak “İyi misin?” diye sorun. Eğer hasta tepkisizse, hastayı sırtüstü çevirin.
Bebeklerde TYD uygularken elin pozisyonu
2. Yardım çağırmak için 112’yi arayın.
3. Baş-çene pozisyonu vererek hava yolunu açın (AdımO).
4. Hastanın solunumunun olup olmadığım anlamak için “bak-dinle-hisset” yöntemi ile 5-10 saniye boyunca göğsünün yükselip yükselmediğine bakın, solunumu dinleyip hissetmeye çalışın (Adım#). Eğer solunum varsa, hastaya “koma pozisyonu” verin. Solunum yoksa, bir sonraki adıma geçin.
5. Herbiri 1 saniye olacak ve göğsü yükseltecek şekilde 2 suni solunum uygulayın (AdımO)- Eğer ilk solunum hastanın göğsünü yükseltmemişse, başı yeniden geriye iterek tekrar deneyin. Ardından bir sonraki adıma geçin.
6. TYD uygulaması (AdımO):
• Elinizin bilekle avuç arasındaki topuk kısmını, orta hatta, göğüs kemiği ik meme ucu hattının kesiştiği yere yerleştirin. Sonra diğer elinizi üzerine koyun.
• Göğüs kafesi 4-5 cm çökecek şekilde basınç uygulayın.
• Dakikada 100 defalık bir ritimle 30 ke; basınç uygulayın.
• Hava yolunu açın ve 2 kez suni solunun uygulayın (herbiri 1 sn olacak şekilde).
7. 30/2 oranında kalp masajı ve suni solunum, sağlık ekibi gelinceye kadar, kazazede yaşan belirtileri gösterinceye veya siz yoruluncay, kadar devam edin.
