Kalp Krizinde İlk Yardım
Kalp kasının besleri olan damarların uzun süre büzüşmüş olarak kalması (spazmı) ya da tıkanması sonucu olarak o kalp kası bölgesine yeterli kan ulaşmaması sonucu o bölge kalp kası ölür bu bölgede oksijen azlığı veya yokluğu nedeniyle çok şiddetli ve uzun süren ağrı yapar buna kalp krizi (kalp enfarktüsü) denir. Böyle bir hasta sakin bir şekilde sırt üstü yatırılır, soluk almada zorluk çekiyorsa baş ve arkasına yastık konarak desteklenir. Böylece göğsü yükselterek yarı oturur duruma getirilir. Daha önceden doktor tarafından önerilmiş ilaçları varsa verilir, soğuktan korunur, hareket ettirilmez. Tıbbi tedavisi için sağlık kuruluşuna gönderilir. Hasta sedye ile yatar durumda sarsmadan taşınmalıdır.
Beyin Kanamalarında İlk Yardım
Beyin kanaması genellikle tansiyonu yüksek olan yaşlı kişilerde görüldüğü gibi beyin içinde doğmasal anomali bir damarın yırtılması ile de olur. Bunun sonucu olarak ani felçler gelişir. Bazen 3-5 ay sonra bile beyin zarları (meninges) arasında kanama yavaş yavaş toplanarak geçte olsa tehlikeli beyin kanaması ve felç gelişebilir. En çok vücudun bir tarafında, kol ve bacaklarda felç oluşur. Kısa bir süre şuur kaybı olur. Solunum düzensiz ve yüzeyseldir. Yüz kırmızıdır. Nabzı hızlı, bir tarafın göz bebeği (pupilla) diğer tarafa göre daha geniş (midriasis) durumundadır.
İlk yardım olarak hastanın başı hafifçe yukarı gelecek şekilde yatırılır. Elbise düğmeleri açılır, başa havluya sarılmış buz torbası konur (soğuk kompres) hasta mümkün olduğunca ayağa kaldırılmaz, kusarsa başı yana çevrilir. İlaç verilmez. Sağlık kuruluşuna yarı oturur vaziyette sedye ile taşınmalıdır.
Diş Ağrısında İlk Yardım
Diş ağrısı, çoğu kez diş çürüğünden dişin tutucu dokusundan diş perniostu (peridontium), diş eti (gingiva) veya diş kökünden gelişen apselerden ileri gelir. Dişin çürük kısmına giren gıda artıkları fırçalanarak temizlenir. Apse oluşmuşsa ağrıyı dindirmek oldukça zordur. Ağrıyan bölge üzerine bir beze sarılmış buz torbası, suda ıslatılmış bez konulabilir. Bu işlem hem ağrıyı giderme hem de iltihabı gidermede etkili olur. Ağrıyan dişin etrafına, çürük yerine aspirin ya da kolonya ile ıslatılmış pamuk konmaz, çünkü yara -lezyon- oluşabilir. Ağrı dindirici ilaçlar alınabilir ve bu gibi önlemlerle ağrı geçince tıbbi tedavi için diş hekimine gidilmelidir.
Çocuklarda Havalede İlk Yardım
Genellikle 1-4 yaşlar arasındaki çocuklarda ateşin yükselmesi sonucu kasılmalar olur. Bu yaşlarda beyin ileri derecede ateş yükselmelerine karşı diğer yaşlara göre daha duyarlıdır. Bazı çocuklarda böyle bir duyarlılık aileden gelebilir. Belirti olarak, çocuğun yanaklarının kırmızı olması ve terleme ateşin olacağını haber verir. 1-2 yaşları arasındaki havale geçirme diğer yaşlara göre daha fazladır. Bu durumdaki çocuk sakin olarak yatırılır, üzeri çok kalın yorgan veya battaniye ile örtülmez. Ilık su dolu küvete yatırılabilir. Suyun ılık olmasına dikkat edilir, bunun için dirsekle kontrol edilebilir. Böylece bebeğin vücut ısısı normale düşebilir. Ayrıca koltuk altı ve kasık bölgelerine alkolle ıslatılmış pamuk konabilir veya çocuk ıslak ılık su ile ıslatılmış sünger ile baştan ayağa kadar silinir. Aynı zamanda gazete vs. ile yelpaze yapılarak vücut ü-zerindeki nemin buharlaşması ateşin düşmesini sağlayabilir. Bu gibi basit önlemlerle vücut. ısısı düşmüyorsa makata sakinleştirici ve ateş düşürücü suppozituar (fitil) konur ve çocuğun kalçaları birleştirilir.
Epilepsi (Sara) ve İlk Yardımı
Beyin elektriksel faaliyetlerin bozulmasına bağlı olarak psikolojik, duyusal ve motorik bozukluklara sara veya epilepsi denir. Bu bozukluklar nöbetler halinde belli aralıklarla görülür. Nöbet sırasında hasta ağır yaralanabilir. Nöbetin son döneminde hasta çok tehlikeli olur. Cinayet dahi işleyebilir, oldukça saldırgandır. İlk yardım olarak, nefes yollarının açık kalması sağlanır, takma dişler çıkarılır, dişler arasına gaz bezi tamponu konur (dilin yaralanmasını önlemek için). Kusmuğun akciğerlere emilimi önlenir, yan yatış pozisyonuna getirilir, tekrar oluşacak sara nöbetine karşı gerekli önlem alınır, hasta yer yatağında kontrol altına alınır. Çarpma ve gerilmelerin etkisine karşı çevresi yumuşak eşyayla kaplanır.
Depresyonda İlk Yardım
Depresyon, psikiyatrik bir hastalıktır. Depresyon hastanın yaşamı ve çevresi i-çin tehlikelidir. Sıkıntı, üzüntü, isteksizlik, suçluluk duygusu, intihar istemi, korkulu ve çok sinirli olma gibi belirtileri vardır. İlk yardım olarak depressiflere nazik, hoş görülü ve ümit verici davranılmalıdır. Hastada güven hissi uyandırılmalı, yardıma ihtiyacı olmadığı düşüncesi yaratılmalı, sorunlarına ilişkin diyaloga girilmeli, ilişki kurula-mıyorsa ısrarcı olunmamalı ve beklemeli, yakın çevresi ile işbirliği yaparak aile içinde kalması tercih edilmeli. Çünkü ev hasta için güvenli ortamdır. Tıbbi tedavi için hastaneye sevk edilmelidir.
İlk Yardımı Gerektiren Özel Durumlar
Kulak, burun, boğaz ve göz çok nazik ve yaptıkları işler yönünden de son derece önemli organlardır. Herhangi bir biçimde, olağan durumların değişmesi kişiyi rahatsız eder. Bu değişme, ille de bir hastalık sonucu olmayabilir. Hiç beklenmedik bir zamanda küçük bir yabancı cismin bu organların içine kaçması insanı rahatsız ettiği gibi, ilk yardım yapılmadığı zaman kötü sonuçların doğması da muhtemeldir.
Kulakta Yabancı Cisim
Kulak içine yabancı cismin kaçması oldukça sık görülen bir durumdur. Kişi kulağının içinden beyne doğru bir şeyin hareket ettiğinden ve duymasının azaldığından yakınır.
İlk yardım olarak, böyle durumlarda kulaktan yabancı cismi çıkartmak için hiçbir zaman iğne vs. gibi sivri uçlu araçlar kullanılmaz. Kulağa böcek kaçmış ise gliserin, zeytin yağı, kuvvetli alkol vs. gibi maddeler damlatılarak böcek öldürülür. Böcek öldürmek için su kullanılmaz. Su böceğin hareketlerini artırarak ağrının şiddetlenmesine yol açar. Sesin kesilmesi böceğin ölmüş olduğunu gösterir. Kulağa damlatılan yağlı e-riyikler başın yana eğilmesiyle geri akarak böceği de dışarı çıkaracaktır. Kulağa hiçbir yağ damlatmadan, yani böceğin canlılığı muhafaza edilerek çıkarılması da kulağa kuvvetli ışık tutulması ile mümkün olabilir. Kuvvetli ışık karşısında böcek dışarı çıkar. Bu yolların denenmesinden sonra ve kulak yolunun iltihaplı olmadığı durumlarda kulak yıkanması en geçerli yabancı cisim çıkarma uygulamasıdır.
Kulağa hububat taneleri kaçmışsa su veya gliserin kullanılmaz. Su ve gliserin tanelerin şişmesine neden olur. Şişen tanelerin çıkarılması güçtür ve cismin şişmeden pensle veya yıkama ile çıkarılır ve kulak antiseptikli pomatlarla tamponlanır.
