Kalitim Kromozom Nedir Kromozomlar

Kalıtım, Kromozom Nedir, Kromozom Yapısı

Kalıtım faktörleri hücrede bulunan 46 (23 çift) kromozom sayısı ara­sında dağılmış durumdadır. Hayvan, bitki, canlı organizma ve insanlardaki kalıtım faktörlerinin yapısı birbirinin benzeridir. Kalıtım faktörü olan kromozom, protein zincirinden oluşmuş ve birbirine sarılmış iki iplikçikten meydana gelmiştir. İnsan organizmasındaki her çift kalıtım iplikçiğinde on milyar tek parça bulunduğunu düşünmek bile şaşırtıcıdır.

Kromozomlar, Canlılarda Kromozom

Her hücrede toplam olarak 46 tek (23 çift) kromozom vardır. Kromozomlar çifter çifter sıralandıkları için 23 çift kromozom olduğunu düşünmek daha olumlu olur. İn­san cinsliğini belirleyen bu kromozomlardan yalnızca bir tanesidir. Bu nedenle bunlara «cinslik kromozomları» adı verile­bilmektedir. İnsan vücudundaki her hücrede 46 tek kromo­zom, yani 23 çift kromozom olmasına karşın, döllenme yetene­ği olan yumurta ve sperma hücresindeki kromozom sayısı, bu miktarın yarısıdır. Kromozom sayısının yarıya inmesinin ne­deni, yumurta ve sperma hücrelerinin olgunlaştıktan sonra bö­lünmesidir. Döllenmeyle oluşan embriyondaki kromozom sa­yısı, ana-baba hücrelerindeki kromozom sayısının katkısıyla yine 23 çifte ulaşır. Bir hücrenin her bölünüşünden sonra kro­mozom sayısı iki katına çıkar, böylece, oluşan iki yeni hücrenin kromozom sayısı, her birinde yine 23 çifttir.

Cinslik kromozomları

Kadında XX, erkekte XY-cinslik kromozomları bulunur. Bu kromozomların birer tanesinin bir­leşiminden bebeğin cinsliği oluşur. Geri kalan 22 çift koromozom erkek ve kadında değişmez. Yumurtanın olgunlaşma bö­lünmesinden sonra hücrede daima bir X-cinslik kromozomu, sperma hücresinde ise, bölünmeden sonra ya X ya da Y cinslik kromozomu vardır. Dişi bir hücrenin, X-cinslik kromozomu taşıyan bir erkek hücreyle birleşiminden kız özelliğini veren XX-cinslik kromozomu taşıyan hücre oluşur, yani doğacak be­bek kızdır. Eğer dişi hücre, Y-cinslik kromozomu taşıyan bir erkek hücresiyle birleşirse, oluşan hücrede XY-cinslik kromo­zomu ortaya çıkar, bu takdirde de doğacak bebek erkektir. Bu tablo, cinsliğin tamamen babanın kromozomlarına bağlı oldu­ğunu göstermektedir.

Doğacak çocuğun cinsliğini gebelikten önce saptamak mümkün olamaz. Cinsliğin saptanabilmesi için ana rahminde­ki embriyonun bulunduğu kese içindeki sıvıdan bir miktar alı­nır ve özel yöntemlerle sıvı içindeki hücreler büyütülerek bö­lünmeleri sağlanır. Bölünme sırasında görülebilen kromozom­lar sayılır. İki X ya da bir XY kromozomları belirlenir. Eğer iki X kromozomu varsa bebek kız, bir XY kromozomu varsa bebek erkek olacak demektir.