İŞYERİ GÜVENLİĞİ

İŞYERİ GÜVENLİĞİ VE TEHDİT EDİCİ UNSURLAR
1. İş Güvenliğinin Tanımı
İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamını
oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisine İş Güvenliği denir.
2. İş Güvenliğinin Önemi
Dünyada ve ülkemizdeki sanayileşmeye ve teknolojik gelişmelere paralel olarak
özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili bir takım sorunlar ortaya çıkmıştır.
Bir takım tedbirleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerekmektedir.
3. İş Güvenliğinin Amacı
Çalışanlara en yüksek sağlıklı ortam sunmak,
Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak,
İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak,
İşyerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza indirebilmek,
Oluşabilecek maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmak,
Çalışma verimini artırmak.
4. İşçi Sağlığı
Bütün mesleklerde çalışanların sağlıklarını sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst
düzeyde tutmak, çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hale getirmek,
çalışanları zararlı etkilerden koruyarak işin ve çalışanın birbirine uyumunu sağlamak üzere
kurulmuş bir tıp dalıdır.
İş Yeri Düzeni Bakımından (Temizlik)
İşyerinin iyi bir şekilde düzenlenmesinin o iş yerinde çalışanların moralini yükselttiği,
işin verimini arttırdığı ve çoğu iş kazalarını önlediği bilinen bir gerçektir.
Her iş yerinin tertip, düzeninin iyi olması ve bu hâlin devamlı kalmasını sağlayıcı bir
plân ve program bulunmalıdır. Bunun için düzensizliği yaratan sebep ve şartlar giderilmeli,
belli bir düzen kurulmalı, sonra da bu düzenin devamı günlük takip ve kontrollerle
sağlanmalıdır.
Bir iş yerinde temizlik, düzen iş kazalarının çoğunu önleyen önemli bir etkendir.
Kurulu düzenin ve arzulanan temizliğin yeterli ve devamlı olması yapılacak günlük çalışma
ve kontrollerle mümkündür. Günlük çalışmalarla aşağıdaki yerlerde ve hizmetlerde düzen ve
temizliğin sağlanmış olması morali yükseltir, verimi artırır.
Bunun için;
• Çalışan takım, tezgâh ve makine, işin tamamlanmasından sonra mutlaka
temizlenmelidir, kullanılan aletler yerine konmalıdır.
• Çalışma sırasında çalışılan alanın ve çevrenin kirlenmesine engel
olunmalı, bu alanlar mümkün olduğu kadar temiz tutulmalıdır.
• İş yerlerinde temizliği en iyi şekilde yapabilecek vasıflara sahip temizlik
araç ve gereçleri bulundurulmalıdır (saplı süpürge, kürek, paspas, fırça,
elektrikli süpürge ve parlatıcılar gibi) iş yeri özelliğine göre deterjan, özel
ilâç vb. temizlik araç ve gereçleri de bulundurulmalıdır.
• İş yerinin içinin yanı sıra dış çevre temizliğinin de yapılması gerekir.
• İş artıkları ve çöplerin toplanarak ortamdan uzaklaştırılması için gerekli
tedbirler alınmalıdır.
• Çalışanların kayarak düşmelerine sebep olabilecek yağ, mazot gibi petrol
ürünleri ile karpuz, kavun, muz vb. kabuklu yiyeceklerin hemen
temizlenmesi gerekir.
• Özellikle gıda maddelerinin üretildiği iş yerlerinde tüzük ve
yönetmeliklerde belirtilen temizlik kurallarına mutlaka uyulmalıdır. Bu
gibi iş yerlerinde fare, böcek vb. zararlı hayvanlara karşı yeterli ilâçlama
yapılmalıdır.
• Çalışanların temizlik kurallarına sürekli uymalarını sağlamak için basılı
broşür yayımlanması ve uyarıcı levhaların iş yerlerinin görülür
kısımlarına asılması gerekir.
• İş yerlerinde yatakhane, yemekhane, banyo, duş, wc. vb. yerler ile sosyal
faaliyetlerin yapıldığı toplu olarak bulunulan yerler çabuk kirlenebilen
yerlerdir. Bu gibi yerlerin temizliğine dikkat edilmelidir.
• Temizlik ve tertip kurallarına uymayanlar ikaz edilmeli gerekirse
sorumlulara bildirilmelidir
El Aletleri Bakımından
İş yerlerinde elektrikli alet ve makinelerin dışında el becerisine dayalı olarak
kullanılan aletler, el aletleridir. Özellikle küçük iş yerlerinde meydana gelen iş kazalarının
hemen çoğu el aletlerinin iyi kullanılamaması veya aletlerin kullanılamayacak şekilde arızalı
ve yıpranmış olmalarından kaynaklanmaktadır.
El aletlerinin kullanılması sırasında meydana gelen iş kazalarına karşı alınabilecek
tedbirler şöyle sıralanabilir:
• Yapılacak işe uygun alet seçilmelidir.
• Aletler temiz tutulmalıdır. Onları kullanmadan önce kontrol edip, vurma
aletlerinin başları mantarlaşmış veya çapaklaşmışsa, bunları taşlanıp
tamir edilmelidir.
• Sapları kıymıklaşmış, kırılmış veya gevşemişse, aleti kullanmadan önce
bunlar değiştirilmelidir.
• Her aletin kendine ait depolama yeri olmalıdır. Aletler yerlerine
konulmalı, çalışanların veya başka birisinin üstüne düşebilecek veya
ayağına takılabilecek bir yerlere bırakılmamalıdır.
• Özellikle keskin ve sivri uçlu olan aletleri ceplerde taşımak tehlikelidir.
Bu nedenle bir alet çantası kullanılmalıdır.
• Herhangi bir el aleti üstüne gereğinden fazla basınç veya kuvvet tatbik
edilmemelidir.
• Parçaların fırlamasına sebebiyet verecek yontma ve buna benzer diğer bir
işi yaparken emniyet gözlüğü kullanılmalıdır.
• El aletleri sürekli bakım isteyen aletler olduğu için hemen her işin
başlangıcında ve bitiminde bu aletlerin sağlamlığı kontrol edilmelidir.
• Tezgâh üzerinde sadece gerekli olan takım ve aletlerin bulundurulmasına
ve bunların belirli yerlerde olmasına özen gösterilmelidir. (Örneğin;
tezgâh üzerinde, ölçme ve markalama aletleri bir bölümde, kaba aletler
başka bir bölümde, sürekli ve ara sıra kullanılacak olanlar ise farklı
yerlerde bulundurulmalıdır.)
2. MESLEK HASTALIKLARI
Meslek hastalığı, genel anlamda bir işin yapılması sırasında meslekî etkenlerin
doğurduğu, bu etkenlerin devamı hâlinde gittikçe gelişmesi nedeniyle belirli mesleklerde ve
işlerde çalışanlarda görülen hastalıkları ifade eder.
506 sayılı SSK Yasası 11-B maddesinde ve aynı yasanın 135. maddesi gereği olarak
çıkarılan SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü 62. maddesinde meslek hastalıkları tanımı aşağıdaki
gibi verilmiştir:
Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm
şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri meslek
hastalığıdır.
Meslek hastalıklarından korunmada şu yöntemler kullanılabilmektedir:
 Yerine koyma
 Yer değiştirme
 Ayırma
 Yaş yöntem
 Havalandırma
 Kapatma
 Kişisel korunma araçları.
Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması
Meslek hastalıkları, yol açan etmenlere göre sınıflandırılır:
Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları
• Ağır metaller
• Çözücüler
• Gazlar
Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları
• Gürültü ve sarsıntı
• Yüksek ve alçak basınçta çalışma
• Soğuk ve sıcakta çalışma
• Tozlar
• Radyasyon
Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları
• 3.1. Bakteri kaynaklı olanlar
• 3.2. Virüs kaynaklı olanlar
• 3.3. Biyoteknoloji kaynaklı olanlar.
Psikolojik kaynaklı olan meslek hastalıkları
3. KAZA VE YARALANMA
Olayların planlandığı akışta yürümemesi, kişilerin yaralanmaları, sakat kalmaları ve
ölmelerine sebebiyet veren olaya KAZA denilmektedir.
İş kazasının en bilinen tanımı, Sosyal Sigortalar Yasası’nda verilen tanımıdır. Bu
tanımın yapılmasındaki temel amaç hangi durumlar için para ödeneceğini belirtmektir.
Bundan ötürü, “iş”in kapsamında olmayan ve “işveren”in sorumluluk alanına girmeyen bazı
durumları da kapsayabilmektedir.
İş kazası, aşağıdaki durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya
sonradan, bedence ve ruhça arızaya uğratan olaya denir. ( SSK kanunu 11/a maddesi).
a) Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
c) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl
işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermesi için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp
getirilmeleri sırasında ( servis ) oluşursa, iş kazası olarak kabul edilmektedir.
1. İş Kazasını Meydana Getiren Nedenler
GÜVENSİZ HAREKETLER
1. Sorumsuz biçimde görev verilmeden ya da uyarılara aldırmadan güvensiz
çalışmak,
2. Tehlikeli hızda çalışma ya da alet kullanma,
3. Güvenlik donanımını kullanılmaz duruma sokma,
4. Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanımı güvensiz biçimde yönetmek,
5. Güvensiz yükleme, istif, karıştırma, yerleşme vb. davranışlar,
6. Güvensiz durum ya da duruşlar,
7. Hareketli ya da tehlikeli yerlerde çalışmak,
8. Şaşırmak,kızgınlık, suistimal, irkilme gibi davranışlar,
9. Güvenliği önemsememek ya da kişisel koruyucu malzemeyi kullanmamaktır.
GÜVENSİZ ŞARTLAR
1. İşyerinde kötü koruyucu yapılmış olması,
2. Koruyucunun hiç yapılmamış olması,
3. Kusurlu, pürüzlü, sivri, kaygan, eskimiş, çatlak aletler,
4. Güvensiz yapılmış makine, alet, tesis ve benzerleri,
5. Güvensiz düzen, yetersiz bakım, tıkanıklıklar, kapanmış geçitler,
6. Yetersiz aydınlatma, göz kamaştıran ışık kaynakları,
7. Güvenli iş elbisesi ya da gözlük, eldiven ve maske vermemek, yorucu yüksek
topuk ve benzeri şeyler,
8. Yetersiz havalandırma, çevre, hava kaynakları vb.
9. Güvensiz yöntemler v e mekanik, kimyevî, elektriksel, nükleer koşullar.
2. Yaralanma Şiddetinin Belirlenmesi