İLK İKİ YAŞTA SOSYAL İLİŞKİLER VE KİŞİLİK GELİŞİMİ

Yenidoğan bebek günün büyük bir kısmını (20-22) saatini uyuyarak geçirir. Tüm uyaranları beslenme ile sınırlıdır. Acıkma, emme, refleksleri, ağız hareketleri, hep beslenmeye yönelik yön refleksleri doyumların tümünü oluşturduğundan bu dönem ORAL (AĞIZ) dönemi olarak adlandırılır. Bebekler ilk üç haftayı doldurduklarında yakın çevresindeki kişilerle (Annesi-bakıcısı) göz göze ilişki kurmaya başlarlar. Tüm bebekler 1,5-3 ay arasında cansız bir model bile olsa ön cepheden gösterilen hareketli bütün insan figürlerine ayırım yapmaksızın gülümserler. Bu GÜLÜMSEME TEPKİSİ bebeğin biyolojik olgunlaşmasının başlangıcı ve ilk SOSYAL DAVRANIŞIDIR. Bebek 3-6 aylar arasında yakın çevre insanlarının yüzlerini, seslerini, sıcaklıklarını ve kokularını ayırt etmeye, tanımaya SEÇİCİ GÜLÜMSEMEYE ve yadırgamaya başlar. Anne-babayı tanır, onlardan ayrılınca ağlar.

İlk altı ay içinde tekrarlayan aşılardan önce bir ağlama tepkimesi göstermeyen bebeklerde bir yaşa doğru aşılar arası yakınsa ANIMSAMA AĞLAMALARI görülür. Bu yaşlarda annesinden ayrılmada karşı koymalar görülür.

Bebeklerin oral dönemdeki en önemli özelliği tümüyle annesine bağımlı olmasıdır. Onunla ilgilinen birisi olmazsa yaşayamaz, beslenemez yapacağı tek şey gereksinmelerini değişik tonlardaki ağlamalarla anlatmaya çalışmaktır. Açlık ve susama gibi biyolojik gereksinmelerinin karşılanmadığında bebekte hoşnutsuzluk duyguları belirir. Bu olay bebeğin duyduğu ilk yaşamsal endişe olarak bilinir. Anne ve babalar bebeklerine verdikleri bakım ve büyütme çabaları karşısında ilerde onlardan hiçbir beklentisi olmaz. Ebeveyn için çocuklarının bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı olması bulunduğu çevreye herzaman iyi uyum sağlaması ve iyi bir gelişme göstermesi mutluluk kaynağı olur.

Yaşamın ikinci yılında süt çocuğunun oral döneminin, anneye bağımlılığının azalmaya başladığı, yürüyebildiği, yemeklerde seçme yaptığı, döke sepe de olsa suyunu bardaktan içmeye, yemeğini kaşıkla kendi yemeğe etrafta dolaşmaya kişiliğini ortaya koymaya başladığı dönemdir. Çevreye karşı ilginin artığı beslenmede dikkatin dağıldığı, beslenmede, uyumada, banyoda, giyimde direnmelerin başladığı dönemdir.

Bu evrede çocuklar denem yöntemi ile sıcak ile soğuğu, acı ile tatlıyı aşı olununca ağrı duyulacağını, sobaya dokulununca elinin yanacağıni, düşünce yine ağrı duyacağını, her defasında deneyerek öğrenir. Bu yaşlarda ev içinde dökülen kırılan olaylarda annesinin çok hoşlanmadığını, annesinin çantasının karıştırılmama-sının, buz dolabının kapısının açılmamasının gereği gibi sosyal ve kuramsal ilişkilerden sonuca varmanın eşiğinde olduğu izlenimlerinin edinildiği dönemdir. Bire bir ilişkide bulunduğu ençok güvendiği annesinden bazı olaylarda onun isteminin dışında “HAYIR’larm yer alması onu hayrete düşürür, direnmeye yol açar, ama ergeç bazı girişimlerinde annenin “EVET’nin alınmasının gereğini öğrenir.

Anne ile çocuk arasında sosyal yönden değişimleri temelini oluşturan ve bu döneme ait adını veren tuvalet eğitimi (ANAL DÖNEM)’dir. Anne çocuğunun çişinin geldiğini belli etmesini, kakasını oturağına yapmasını artık en azından gündüzleri altının bezlenmemesinin gereğini içtenlikle, sabırla aylar ve yıllar içinde, içtenlikle öğretir. Bu eğitim süresince çocuk ile anne yumuşak ilişkiler içinde olmalı, uyum sağlanmalı asla gerilmemeli ve zor kullanılmamalıdır. Başlangıçta anne çok hoş görülü olmalı, kilot ve pantolan ıslatılmaları yada kakalı olması halinde üzerinde durulmamalı, önemsenmemeli, çocuğun çok kötü bir iş, bir üretimde bulunduğu kanısı verilmemeli, bir dahaya daha erkenden davranılmasının gereği sevecenlikle söylenmeli, çiş-kakayı önceden haber vermelerde çocuğu övmeli, gururunu yükseltmelidir. Ancak gerek beslenmede, gerekse tuvalet eğitiminde asla aşırı cezalandırma ve ödüllendirmeye kalkışmamalıdır. Bu dönemde çocuktan beklenen kendisinden güçlü olan bir kişi ile nasıl sağlıklı ilişkide bulunacağını öğrenmesidir.