İğde (Elaeagnus), kendine özgü tadıyla değişik bir meyve ve ağacın türlerine verilen genel isimdir. İğde ağacı çiçeği, kokusu, dalları, çekirdeği ile Anadolu’da şiirlerde, türkülerde, efsanelerde, halk biliminde yerini almıştır. İğde ağaçları; darmadağınık, eğri büğrü ve dikenlidir. Yakılmak için de pek tercih edilmezler. İğde; kıraç toprakların, boz toprakların ağacıdır. Çünkü efsaneye göre iğde cezalandırılmış bir ağaçtır.
İğde Ağacı Efsanesi
Efsaneye göre Nemrut Hazreti İbrahim’i ateşe atmaya karar verince, adamları ateşin yakılabilmesi için odun toplamaya başlarlar. Pek çok ağaç bu iş için yanmaya gönülsüzdür. Çünkü kendilerinin yanması İbrahim’in yanması, İbrahim’in yanması kendilerinin yanmasıdır. Ateşin büyük olması için odun toplayıcılar uzun ve düzgün ağaçları tercih ederler. O zamanlar uzun ve pürüzsüz olan iğde ağacı bu işe gönüllü olarak talip olur. Çevredeki iğde ağaçlarını keserek ateşe atarlar. Bir ara ateş o kadar büyür ki Hz. İbrahim’i atmak için yanına yaklaşamazlar. Bunun üzerine bir mancınık hazırlanır ve İbrahim’i onunla ateşe atarlar. İbrahim’in düştüğü yer gül bahçesi, ateş göl ve odunlar da balık olur. İlahi güçle kurtulan Hazreti İbrahim, iğde ağacının gönüllü olduğu için Allaha yalvarmış ve bu ağacın cezalandırılmasını ister.
İğde çok hızlı büyüyen ve güzel kokusu ve mayhoş tatlı kuraklığa dayanıklılığı sebebiyle pek çok türü erezyonla mücadele de kullanılan yaz kış yeşil bir ağaçtır. Meyveleri zeytin büyüklüğünde ve sarı, kahverengi ve içleri un gübüdir. Bağırsak bozuklukları ve böbrek rahatsızlığı olan kişilere tavsiye edilmektedir. İğde ağacının meyvesi, ishal, idrar yolları ve bağırsak rahatsızlıklarına iyi geliyor. Meyvenin çiçeklerinin kaynatılıp balla tatlandırılıp içilmesi egzama, öksürüğe iyi geldiği belirtiliyor. İğde ağaçlarının ayrıca, haziran ayı başlarında açtığı çiçeklerini koklamak da zihne kuvvet ve açıklık verdiği kaydediliyor.
İç Anadolu’da, iğde ağacı, iğde dalı ve iğde çekirdeğinin kutsal olduğu kabul edildiği için nazara da iyi geldiğine inanılır. Bu sebeple delinmiş iğde parçacıkları çocukların ve hastaların giysilerine dikilir. Hayvanların başlarına gök boncuk ve muskayla beraber nazardan koruması için takılır. İğde ağacının çiçekli dalları evlerin içine, hayvanların bulunduğu ağıllara asılır, İğde çekirdeğini inek yerse sütü bereketli olur.
