Hücre nedir?

Hücre

Bütün canlı varlıklar hücre adı verilen küçük oluşumlardan yapılmıştır. Son derece küçük olan bu hücreler hayatın yapı taşlarıdır. İnsandaki hücre sa­yısı 30 milyar kadardır. Ama, bütün hücreler aynı şekil­de ve büyüklükte değildir. Üzerlerine aldıkları görevle ilgili olarak farklılaşmışlardır. Örneğin insanda kemik hücreleri, kan hücreleri, sinir hücreleri, kas hücreleri ve daha birçok hücre çeşidi vardır.

Tekhücreli varlıklar

Biyoloji üzeri­ne eğilmiş her bilgin, cinsiyetin döl vermeyle yakın ilişki­si olduğunu, ama bunun için gerekli olmadığını bilir. Bü­tün hayatları boyunca tekhücreli organizmalar olarak kalan canlılar vardır. Bazı mikroplar böyledir.

En basit çoğalma şekli canlı varlığın iki parçaya bö­lünmesidir ki her birisi sonunda ayrı birer canlı olur. Organizma hücresini iki eşit parçaya bölmekte ve bun­lar sonradan ayrılarak, birbiriyle ilgili olmaksızın hayat­larını sürdürmektedirler.

Burada dikkati çeken bir nok­ta vardır:

Yalnızca bir parça yavrulayandan ayrılmamış, yavrulayan bütünüyle yavrular şekline girmiştir. Yavrulayan varlık yeni bir organizma yaratmaz, yavrularında kendisini sürdürür. Bir başka deyimle halini, kimliğini kaybetmekle ölümden kaçmış olur.

İkiye ayrılarak çoğalma yalnız tekhücreli varlıklarda görülen bir yetenek değildir. Bu gibi olaylar, uzunlama­sına ya da enine bölünmeler şeklinde süngerlerde, denizyıldızmda, solucanlarda da görülmektedir. Bazan her iki bölümün birbirine eşit olmasıyla çoğalma olayı farklılaşır. O zaman çoğalma, ana organizmadan tomurcuk adı da verilen küçük bir parçanın ayrılmasıyla olur.

Böyle az gelişmiş canlı varlıkların çoğalmasında cin­siyet hiçbir rol oynamaz gibi görünmektedir. Bununla birlikte incelemeler, tekhücreli canlı varlıkların parça­lanmasının bir cinsiyet taslağına sahip olduğunu göster­mektedir. Hernekadar amip parçalanmayla çoğalıyorsa da çoğalma gücü hiçbir zaman sınırsız değildir. Tekhüc­reli bir varlık birçok kuşaklarında incelendiğinde, birkaç bölüşmeden sonra, boşalan bir akümülatörde olduğu gibi, diriliğinden kaybettiği görülür. Eğer ikisinin birbirine yak­laşması ve birleşmesi olmazsa çoğalma güçlerini çabuk tüketiyor gibi görünmektedirler. Bu yüzden, yeniden di­rilik ve çoğalma enerjisi kazanabilmek için hücre, ken­di cinsinden bir başka hücreye yaklaşır. Burada birleşme derken iki varlığın sıkıca birbirine yaklaşması ve çekirdekleriyle öteki bazı maddeleri değiştirmeleri kastedil­mektedir. Bu şekilde herbiri belirli bir zaman için, çoğal­ma yeteneğini yeniden kazanmaktadır.

Tekhücreli varlıklarda, amacı çoğalma olan birleş­meye cinsel birleşme, hücre içinde bulunan maddeleri de­ğiştirmeye ise döllenme adı verilir.