Hipertansiyon ve İnme Hastaligi

Hipertansiyon ve İnme

Yüksek tansiyon söz konusu olunca, kol kola giren hastalıkları da böylece anlatmış oldunuz. Ama şimdi ister­deniz “inme”, “beyin krizi” dediğimiz hadiseyi konuşa­lım…
Beynin damarlarının pıhtıyla tıkanması veya kanamay­la beyin dokusunun harabiyetine “inme” diyoruz. “İn­me “nin altında yatan en önemli neden ise hipertansiyon.

Çok dramatik ve ölümcül sonuçları var, değil mi?
Türkiye’de yapılan Türk Kardiyoloji Derneği’nin de desteklediği THINK (Türkiye’de Hipertansif Hastalarda İnme Riski Araştırması) çalışmasına göre hipertansif has­taların yaklaşık yüzde 17’si inme geçiriyor, yani bu çok ciddi bir durum. Özellikle ileri yaşlarda hipertansiyonun en önemli komplikasyonu, inme. Tabii inme, kalp krizi gi­bi çok rahat müdahale edilebilen, geri döndürülebilen ve­ya bir şeyler yapılabilen bir durum değil. Onun için de hi­pertansif hastaların, özellikle inme geçirmemesi için kan basınçlarının kontrol altında tutulması şart.

Hep duyuyorum tek taraflı, çift taraflı felç diye. Yatağa bağlı olan genç insanların sayısı da bir hayli fazla. Demek ki belirli bir yaştan sonra ortaya çıkmıyor. İnme gerçekleş­meden hemen önce hiçbir şey yapamıyor muyuz? İnsanlar “tak” diye gidiyor mu? Belirtileri var mı? Mesela burun kanaması geldi ilk anda aklıma…

Burun kanamalarının altında hipertansiyon var mıdır diye her zaman bakarız. Ama her burun kanaması mutla­ka hipertansiyonla bağlantılı değil. Eğer hastanın hiper­tansiyonu var ve burnu kanıyorsa ve bu genellikle de kan basıncının yükseldiği ana denk geliyorsa, bunu hipertansiyona bağlayabiliriz belki. Ama kan basıncı normalken ki­şinin burnu kanıyorsa, hipertansiyonu varsa bile gene de kanıyorsa, mutlaka bir KBB (kulak-burun-boğaz) muaye­nesinden geçmesi gerekir. Bundan kaynaklanmadığının tespit edilmesi lazım. O tespit edildikten sonra gene kan basıncının kontrol altına alınması gerekir. Genellikle yap­tığımız şey budur. Bu gibi durumlarda bir KBB uzmanı meslektaşımızla işbirliği yapıyoruz.
–
Kardiyovasküler hastalık birinci ölüm nedeni

Tansiyonun böbrekte yaptığı harabiyet ile kalpte yaptığı barabiyet oranına baktığımızda, kişiye en çok zarar vereni, en ölümcül sonuçlara sahip olanı, beyne verdiği zarar mı?
Hayır! Kardiyovasküler hastalıklar (kalbin ve beynin damarlarıyla ilgili hastalıklar) dediğimiz zaman, hem kalp hem beyin hadiselerini kastediyoruz. Bu yüzden Türki­ye’de ve tüm dünyada en önemli ve bir numaralı ölüm ne­deni kalbin ve beynin damarlarıyla ilgili hastalıklar. Böb­rek hastalıklarının sonucunda gelişen şey, yine kardiyovas­küler hastalıklar. Böbrek yetersizliğinin ilerlemesi de öldü­rücü, ama böbrek hastalarında da ölümlerin çoğu gene, kardiyovasküler dediğimiz hastalıklardan oluyor. O yüz­den, o veya bu, sonuçta hepsi kalp ve beyinle ilgili damar hastalıklarına bağlanıyor.

Aslında her cümlenizin sonunda biraz da şuna vurgu yapmak istiyorsunuz anladığım kadarıyla: Farkındalığı ar­tırmak ve hepimizi uyanık olmaya davet etmek…
Kesinlikle! Yani her şeyin başı, kişinin kendisinde bulu­nan, önlenebilir risk faktörlerinin kontrol altına alınması. Bunları önlemek, ileriye yönelik çok iyi bir yatırım yap­mak demek.

Gerçekten sağlımızın kıymetini bilebiliyor muyuz?
Gençken mi bilmeliyiz, yoksa birçoğumuzun yaptığı gibi ille de yaşlanmayı mı beklemeliyiz?

Yaşlanmayı beklemek son derece yanlış. Her zaman sağlığın kıymetini bilmek gerekir. Gerçekten Kanuni Sul­tan Süleyman’ın deyişini hep hatırlamak lazım. Dünyada bence, sağlığın ötesinde değerli hiçbir şey yok, çünkü sağ­lığınız yoksa hiçbir şeyin değeri yok. Ancak sağlıklıysanız her şeyden zevk alabiliyorsunuz, hayatın tadını çıkarabili­yorsunuz. Hem kendinizi hem çevrenizi hem ailenizi de­ğerlendirerek, olabilecek her türlü hastalığa karşı elinizden gelen her şeyi yapacaksınız, yapmalısınız. Son pişmanlık fayda etmiyor, mesela kalp dokusu zarar gördükten sonra kendini yenileyemiyor. Yenilenmek için biliyorsunuz son zamanlarda çok moda olan kök hücre tedavileri gündeme geliyor, ama bunlar işin daha çok başında. Bu yüzden her dokumuzu, her organımızı zarar görmeden koruyabilme­miz lazım. Ha, her şeyi yaparsınız da gene olur. Tabii bu ayrı bir şey, ama j) zaman en azından teselliniz olur, “Ben elimden geleni yaptım, bu gene oldu” diye. Ama yapmaz­sanız, o zaman kendinizi suçlarsınız, “Niye yapmadım” dersiniz. Bu pişmanlığı yaşamamak için önceden tedbir al­mak şart. Aslında bütün hastalıklar için önemli olan koru­yucu hekimlik, yani ta işin başından, gerek çevreyle, gerek kendi sağlığımızla ilgili kurallara uyarak; yediğimiz, içtiği­miz her şeye dikkat ederek, önceden koruyucu tedbirleri alabilmek önemli. Bu bir devlet politikası da olmalı. İyi beslenme, iyi hava, iyi su ve aşılanma gibi birçok tedbiri önceden almak lazım ki daha sağlıklı yaşayabilelim.

Otomobile bakım yaptırıyoruz ama kendimize…
Bütün bunları yıllarca anlatmanıza rağmen, insanlar neden hâlâ böylesine umursamazlar?

Çünkü insanların başka birçok derdi var. Yaşam kav­gası var, bu kavganın içinde çoğu zaman sağlık arka plana atılıyor, yani bir, “Bana bir şey olmaz” rahatlığı hakim oluyor sanırım. Ta ki sağlık elden gidinceye kadar. Ger­çekten hiçbirimiz normal yaşam kavgamız içerisinde, sağ­lığımızı aklımıza pek getirmiyoruz. Bir yerde okumuştum, “Her yıl belli kilometrede otomobilimizin bakımını yaptı­rıyoruz, ama kendimize baktırmıyoruz” diye, çok doğru. Yani otomobilimize verdiğimiz değeri kendi vücudumuza vermiyoruz.
En son ne zaman bakım yaptırdınız diye sorayım he­men size?
Birkaç ay önce bütün tetkiklerimi yaptırdım.

Her yıl yaptırıyor musunuz?

Evet, her yıl yaptırıyorum. 40 yaşından sonra her yıl yaptırmakta fayda var, ama tüm değerleriniz normalse 2 yılda bir de olabilir.
Gelmeden önce araştırdığımda gördüm ki, uykuda so­lunum durmaları ya da “uyku apnesi” dediğimiz bir has­talık var. Önemli bir uyku bozukluğu. Bu hastalık, tansi­yon yükselmesine yol açar mı ya da tansiyonu yüksek olanlarda bu hastalık ortaya çıkar mı?

Uyku bozukluğuna neden olan sleep apne dediğimiz hastalık, gerçekten tansiyon yüksekliğiyle beraber giden bir hastalık. Çünkü mekanizmasında kan basıncını yük­seltecek faktörler rol oynuyor. Ayrıca bu hastaların çoğu zaten kilolu hastalar. Kilo da zaten kan basıncını yükselten faktörlerden biri.

Bu nedenle, her “uyku apne sendromu”nda hipertan­siyonun araştırılması gerekiyor. Hakikaten bu sendrom, hem hipertansiyonla hem de diğer kalple ilgili bozuk­luklarla beraber seyrediyor. Bunun için zaten özel mer­kezler var. Çünkü bu, çok ayrı bir durum. Sadece kiloy­la ilgili değil, kulak-burun-boğaz hastalıkları, göğüs hastalıkları ve nörolojiyle de ilgili bir durum. Onun için çok yönlü araştırmak şart. Bu konularda uzmanlaşmış uyku merkezlerinde incelenerek, gereken tedbirlerin alınması lazım.

Göğüs hastalıkları deyince aklıma hemen babam geldi. Kendisi KOAH hastası. Zaman zaman sıkışıyor. Yaşa bağ­lı ortaya çıkan tansiyon sorunu da var. KOAH yüzünden her gün “fıs fıs” dediğimiz ilaçlardan kullanıyor. Çok kilo­lu ve tansiyonu da olunca, nefes darlığı olduğunda akciğer kapasitesi de yetersiz kalınca tansiyonu çok yükseliyor. Bağlantı kurmak doğru mu?

“Kronik obstrükfıf akciğer hastalığı” ya da baş harf­leriyle KOAH diye tabir ettiğimiz hastalık, daha çok kronik bronşit ve amfizem (akciğer dokularının elastiki­yetini kaybederek fazla genişlemesinden ileri gelen bir durum) sonucunda ortaya çıkıyor. Bu hastalık, doğrudan tansiyon yapar diyemeyiz. Ama söz konusu kişi zaten yaşlı ve diğer risk faktörlerine sahip biri olunca berabe­rinde tansiyon sorunu da gündeme gelebilir. Tabii ki o kriz anında, yani soluk alamadığı durumlarda, vücutta meydana gelen reaksiyonların neticesinde, kan basıncı da yükselebilir. Orada çok önemli bir diğer faktör var: Genellikle hastaların kullandığı nefes açıcı ilaçlar, içlerin­de barındırdıkları sempatik aktiviteyi artıran etken mad­deleriyle aynı zamanda kan basıncını artırabiliyorlar. Bu yüzden dikkatli kullanmak gerekir. Fakat ilaçların alter­natifi yok. Kişinin önce soluk alması lazım. Kan basıncı da o arada düzeltilir tabii.