Fosfor Denge Bozuklukları
Fosfor’un %80’i CA’la kombine olarak kemik ve dişte, %20’i ise protein, lipid, karbonhidratlarla beraber adele ve kanda bulunur. Organizmanın en önde gelen enerji kaynakları ADP. ATP de fosfor birleşikleridir. Asit baz dengesinde en önemli idrar tamponları içinde fosfatlarda vardır. Glomerulden filtre olan fosforun tubulüslerden emilimi paratiroid hormon, extrasellüler volüm artması, sodyum alımındaki artma, hiperkalsemi, kalsitonin, glikokortikoidler ve büyüme hormonu etkisiyle azalır. Yani bu durumlarda idrarla atımı fazlalaşmaktadır.
Hiperfosfatemi
Hiperfosfatemi ekseriya hipokalsemiyle beraber olduğu için hiperkalsemi belirtileri (tetani v, s) görülür.
Hiperfosfatemi ile beraber hipokalsemi yumuşak dokuya ve kemiğe CA fosfat çökmesine yol açar. GFR 30-30 dan aşağı düşerse hiperfosfatemi husule elir. Lenfoma ve lösemilerde sitotoksik tedavi ile husule gelen hipo ve pseudo hipopatiridizmde de hiperfosfatemi görülür.
Hiperfosfatemi Tedavisi
Esas hastalığı ve hipokalsemiyi önleyici tedbirler alınır. Alüminyum hidroksit bağırsaktan emilimi azaltır. Dializde yapılır.
Büyüme hormonu fazlalığı (akromegali)
Hipopartiroidizm (hipokalsemi)
Kronik böbrek yetmezliği
Akut böbrekyetmezliği
Doku yıkılması (özellikle böbrek yetmezlği varsa)
Malign hastalıklarda (lenfoma ve lösemi) kemoterapi
Bol fosfat alımı (laksatiflerle vs.)
D hipervitaminozu
Hipofosfatemi
Hemolitik anemi, infeksiyona temayül, peteşiler (trombosit disfonksiyonu) , irritabilite, halsizlik, pareztesi, disartri, konfüzyon ve koma görülür.
Alım ve bağırsaktan emilim azlığı:
Fosfatsız besleyici perfüzyon
Fosfat bağlayıcı antasidler
Fosfatın reni itrahının artması
Primer hiperparatiroidizm: Vit D eksikliği, kronik metabolik asidoz (renal tubuler asidoz, üreterosigmoidostomi)
Fosfat emiliminde defekt
(Fancony sendromu. Vit d’ye dirençli raşitizm)
Potasyum aybı
Fosfatların hücre içine kaçması
Akut alkaloz
Glikoz, laktat, insülin, epinefrin tedavisi
Diabetik ketoasidozun iyileşme fazı
Alkolikler
Hiperalimentasyon
Tedavi: Sodyum ve potasyum fosfat tabletleri verilir. Hipoparatiroidizm, renal yetersizlik, doku nekrozu ve niperkalsemi fosfat verilmesi için kontrendikasyon teşkil ederler.
